Badanie ergospirometryczne polega na wykonywaniu ćwiczeń fizycznych na cykloergometrze lub bieżni przy jednoczesnym badaniu elektrokardiograficznym i pomiarach ciśnienia tętniczego oraz parametrów oddechowych, np. pojemności oddechowej czy nasilonej pierwszosekundowej pojemności wydechowej.
Zobacz także:
Serce płucne a przerost prawej komory serca – jak rozpoznać? Objawy i leczenie
Najczęstsze przyczyny kołatania serca
Chcesz być zdrowy? Jedz kiszonki!
Czym jest ergospirometria?
Ergospirometria to test fizycznej wydolności pacjenta łączący w sobie elementy dwóch podstawowych badań. Pierwszym z nich jest ergometria – badanie układu krążenia przeprowadzane w czasie wysiłku fizycznego. W trakcie testu dokonuje się pomiarów częstości pracy serca, ciśnienia tętniczego oraz ciągłego zapisu elektrokardiogramu, co pozwala na określenie wydolności i stanu ukrwienia mięśnia sercowego oraz możliwości adaptacyjnych układu naczyniowego do zmiennego obciążenia. W przebiegu badania pacjent idzie lub (jeśli umożliwia mu to stan zdrowia) biegnie po ruchomej bieżni pozwalającej na regulację prędkości. Może też korzystać z tzw. cykloergometru – stacjonarnego roweru, który pozwala na dobieranie oporu pedałów.
Spirometria to badanie układu oddechowego, w przebiegu którego rejestruje się parametry oddechowe określane na podstawie ilości i szybkości przepływu powietrza wdychanego i wydychanego. W oparciu o te dane wylicza się szereg wskaźników, takich jak objętość wydechowa, pojemność minutowa, szczytowy przepływ wydechowy czy nasilona (natężona) pierwszosekundowa objętość wydechowa.
Ergospirometria (nazywana też spiroergometrią) pozwala na jednoczesną rejestrację parametrów układów krążenia i oddechowego.
Przygotowanie do spiroergometrii
Pacjent jest kwalifikowany do badania przez lekarza, który do pracowni wykonującej test musi przekazać informacje na temat ogólnej wydolności organizmu, dotychczasowego przebiegu choroby oraz możliwych powikłań. W większości przypadków lekarz jest również obecny podczas wykonywania badania.
Osoba poddawana badaniu powinna być wypoczęta i dobrze nawodniona. W ciągu 2–3 godzin poprzedzających spiroergometrię nie może spożywać ciężkich posiłków. U osób chorych na cukrzycę niezbędne jest kontrolowanie stanu glikemii. Ubranie pacjenta musi być lekkie, przystosowane do aktywności fizycznej, nie może krępować ruchów ani uciskać klatki piersiowej lub brzucha. Obuwie powinno umożliwiać swobodny spacer lub bieg albo jazdę na rowerze stacjonarnym.
Przebieg ergospirometrii
Pacjent poddawany ergospirometrii jest wstępnie badany przez lekarza, który musi wykluczyć nieprawidłowości, takie jak znacznie podwyższone ciśnienie krwi, zaburzenia rytmu serca czy (na podstawie elektrokardiogramu) obecność zmian niedokrwiennych. Na ramię osoby badanej zakłada się mankiet aparatu do pomiaru ciśnienia tętniczego, a na klatce piersiowej przykleja elektrody do zapisu EKG. Podczas badania pacjent oddycha przez maskę twarzową powietrzem dostarczanym za pośrednictwem mierzącego proces oddychania spirometru.
W pierwszej fazie badania wykonuje się zapis czynności serca, ciśnienia i parametrów oddechowych w spoczynku. Wyniki te są punktem odniesienia do oceny, jaki wpływ na organizm będzie miał wysiłek wykonany podczas badania.
Na początku testów chory nie jest poddawany dużym obciążeniom. Idzie powoli po bieżni albo pedałuje lekko na cykloergometrze. Jeśli nie dochodzi do niepokojących zaburzeń pracy układu krążenia lub oddechowego, natężenie wysiłku jest stopniowo zwiększane. Sygnałem do przerwania badania może być pojawienie się:
- niedokrwienia mięśnia sercowego;
- zaburzeń rytmu serca;
- nadmiernego wzrostu ciśnienia tętniczego;
- zasinienia powłok;
- innych niepokojących objawów świadczących o dekompensacji pracy organizmu.
Wskazania do wykonania ergospirometrii
Wskazaniami do ergospirometrii są choroby serca, naczyń oraz układu oddechowego, które mogą wpływać na wydolność organizmu. Zalicza się do nich przede wszystkim chorobę niedokrwienną, kardiomiopatie i wady serca, astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), choroby układowe (np. sarkoidozę).
Ocena wyników ergospirometrii
Dzięki wykonaniu ergospirometrii lekarz może sformułować zalecenia dla pacjenta dotyczące dalszego postępowania, dopuszczalnej aktywności fizycznej oraz możliwego zakresu rehabilitacji. Regularne wykonywanie badania pozwala na ocenę skuteczności wdrożonego postępowania leczniczego. Ergospirometria jest też wykorzystywana w procesie orzeczniczym dotyczącym oceny utraty zdrowia i konieczności przyznania renty chorobowej.
Ergospirometria w sporcie
Ergospirometria jest narzędziem diagnostycznym służącym do zbadania poziomu wytrenowania i wydolności sportowców wyczynowych. Pozwala na ocenę stanu organizmu, odpowiednie dobranie cykli treningowych i kształtowanie formy. Stanowi też element diagnostyczny pozwalający na wczesne wykrycie ewentualnych problemów zdrowotnych, które – przy maksymalnych obciążeniach, do jakich dochodzi w czasie zawodów – mogłyby doprowadzić do zagrożenia zdrowia lub życia sportowca.
Układ krążenia - jak działa i jak jest zbudowany? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Bibliografia:
E. Szczeklik, Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych, Warszawa 1979.
A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2018, Liszki 2018.
