ECPW to zabieg, który wykonuje się ambulatoryjnie. Wymaga jednak opieki wykwalifikowanego personelu medycznego i właściwego postępowania oraz diety przed i po zabiegu, by uniknąć ewentualnych powikłań.
Na czym polega zabieg ECPW?
Istotę zabiegu diagnostycznego ECPW, czyli endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej, określa sama nazwa. Zabieg wykonuje się za pomocą gastroduodenoskopu – endoskopowego urządzenia, które po wprowadzeniu przez jamę ustną pozwala na obejrzenie ścian przełyku, żołądka i dwunastnicy od wewnątrz. Dotarcie do dwunastnicy pozwala też określić stan brodawki Vatera – miejsca, w którym do przewodu pokarmowego uchodzi wspólnym kanałem żółć i pełen enzymów trawiennych sok trzustkowy.
Umieszczenie w ujściu brodawki specjalnego cewnika wprowadzonego przez endoskop umożliwia podanie do przewodu żółciowego wspólnego substancji kontrastowej. Podczas badania rentgenowskiego, tomograficznego czy rezonansu magnetycznego pozwala ona uwidocznić kształt, elastyczność i przepływy w zewnątrzwątrobowych przewodach żółciowych oraz w przewodach trzustkowych. Ponieważ w trakcie ECPW płyn podaje się niejako „pod prąd”, czyli przeciwnie do kierunku wypływu żółci, cholangiopankreatografia określana jest przymiotnikiem „wsteczna”.
Niekiedy – ze względu na wąskie ujście do dwunastnicy – niezbędne jest nacięcie brodawki Vatera. Wykonuje się je narzędziem wprowadzonym przez endoskop. Lekarz przeprowadzający tę procedurę kontroluje na monitorze obraz przekazywany z wnętrza jelita za pośrednictwem światłowodu lub kamery umieszczonej na końcu gastroduodenoskopu. W przypadku zaobserwowania zmian chorobowych w obrębie górnej części przewodu pokarmowego możliwe jest w trakcie ECPW pobranie wycinków do badania cytologicznego albo histopatologicznego oraz wykonanie niewielkich zabiegów naprawczych (np. usunięcie kamienia żółciowego blokującego ujście brodawki Vatera).
Przygotowanie do ECPW i przebieg zabiegu
Chory jest przygotowywany do zabiegu pod kontrolą personelu medycznego. Zaleca się, by od wieczoru poprzedzającego badanie (minimum przez 8 godzin) nie spożywał żadnych pokarmów, a w ciągu 3–4 ostatnich godzin – również żadnych płynów. Dzięki temu podczas badania żołądka czy dwunastnicy nie będzie w nim zalegała ani cofała się do tych narządów utrudniająca oglądanie treść pokarmowa.
W uzasadnionych przypadkach przed zabiegiem choremu podaje się atropinę lub inny, podobnie działający lek. Z jednej strony zabezpiecza on przed odruchowym zatrzymaniem lub zwolnieniem akcji serca po wprowadzeniu do przełyku endoskopu, a z drugiej zmniejsza wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego oraz żółci, co poprawia widoczność w badanym polu.
ECPW wykonuje się zwykle w warunkach ambulatoryjnych. Choremu bezpośrednio przed badaniem zakłada się wenflon i podłącza infuzję płynu fizjologicznego – dojście dożylne pozwala na podanie niezbędnych leków w przypadku alergicznej reakcji na płyn kontrastowy lub innych powikłań. Tuż przed wprowadzeniem gastrofiberoskopu gardło pacjenta znieczula się działającym powierzchniowo środkiem anestetycznym. Badanie wykonywane jest w pozycji siedzącej lub leżącej – w zależności od potrzeb i warunków anatomicznych chorego. Po uzyskaniu dostępu do brodawki Vatera przez wsunięty do endoskopu cewnik podaje się ze strzykawki płyn kontrastowy i obserwuje się jego przepływ w przewodach żółciowych i trzustkowych przy użyciu urządzeń obrazowych.
Wynikiem badania jest materiał w postaci filmu lub serii zdjęć, które pozwalają na ocenę badanych struktur ciała – ich anatomii, ruchomości, drożności. Można również rozpoznać ewentualne złogi, które zalegają w drogach żółciowych.
Najczęstszymi powikłaniami zabiegu ECPW są: krwawienie lub naruszenie ciągłości struktur przewodu pokarmowego, odruchowa reakcja krążeniowa na wprowadzenie gastroskopu lub wykonywane manipulacje, alergiczna reakcja albo zapalenie trzustki lub dróg żółciowych po zastosowaniu środka kontrastowego.
Dieta po zabiegu ECPW
Ze względu na pewną inwazyjność zabiegu ECPW (szczególnie przy nacięciu brodawki Vatera) osoba poddana badaniu nie może od razu wrócić do swojej normalnej diety. Jeśli nie doszło do powikłań, pacjentowi podaje się początkowo jedynie płyny, następnie pokarmy papkowate. O ile chory nie odczuwa żadnych dolegliwości, dobę po zabiegu może już spożywać normalne, lekkostrawne posiłki.
Zobacz film: Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego - objawy, leczenie, dieta
Bibliografia:
1. S. Konturek, Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, Warszawa 2006.
2. W. Noszczyk, Chirurgia, t. II, Warszawa 2019.
