W organizmie może występować nie tylko jedna śledziona. Dodatkowe narządy z reguły zlokalizowane są po lewej stronie ciała. Mogą znajdować się w pobliżu wnęki śledzionowej, aczkolwiek zdarza się, że mieszczą się w płucach, a nawet w sercu.
Dodatkowa śledziona – co to za zaburzenie?
Dodatkowa śledziona to drugi, z reguły mniejszy, narząd zlokalizowany najczęściej lewostronnie. Zdarza się, że w organizmie występuje kilka śledzion. Rozwijają się one w okolicach wnęki śledzionowej i trzustki. Znaleźć je można również w więzadłach śledzionowych, torbie sieciowej, a rzadziej w połączeniu śledzionowo-mosznowym (w mosznie), płucach czy w sercu. Ta anomalia anatomiczna, bo tak należy określać pojawienie się dodatkowej śledziony, z reguły diagnozowana jest przypadkowo podczas badania ultrasonograficznego (USG) wykonywanego z zupełnie innego powodu. Śledziony mogą osiągać wielkość od 1 do 10 cm.
Dodatkowa śledziona – przyczyny
Dodatkowa śledziona najczęściej pojawia się w wyniku zmian zachodzących na wczesnym etapie rozwoju. Normalnie człowiek ma jedną śledzionę, która waży około 150 g, a jej podstawową funkcją jest udział w procesie produkcji immunoglobulin oraz usuwanie z organizmu starych komórek (chodzi przede wszystkim o erytrocyty, leukocyty i trombocyty, a więc o komórki układu krwionośnego). Z pozoru tylko jest to więc „zbędny narząd”, jak niektórzy określają czasami śledzionę.
Przyczyną pojawienia się dodatkowej śledziony u dziecka może być zaburzenie na wczesnym etapie rozwoju, kiedy zalążek organu zaczyna podlegać podziałom, w wyniku których tworzy się kilka tych samych narządów. Pacjent może mieć ich nawet 4. Drugą przyczyną anomalii może być splenoza, czyli pojawianie się w śledzionie ognisk autoprzeszczepu narządu. Dochodzi do niego m.in. w wyniku zabiegu operacyjnego lub urazu, kiedy naruszona została tkanka śledziony. W takim przypadku powstałe zmiany najczęściej nie mają jednak wnęki, charakterystycznej dla dodatkowych śledzion.
Dodatkowa śledziona – objawy
Dodatkowe śledziony właściwie nie wysyłają objawów – nie przyczyniają się do powstawania bólu ani żadnych innych niepokojących dolegliwości. Symptomy występują jedynie, gdy w obrębie narządu dojdzie do rozwoju jakiejś patologii (ropnia lub krwotoku). Tego typu procesy mogą jednak pojawić się również u osób z jedną śledzioną. Ich najczęstszym objawem jest po prostu ból. Koniecznie należy udać się wówczas do lekarza.
Jakie badania trzeba wykonać przy dodatkowej śledzionie?
Śledziona dodatkowa to zaburzenie, które jest wykrywane najczęściej przypadkowo podczas USG jamy brzusznej. Badanie to jednak nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, czy dostrzeżona masa tkankowa jest śledzioną. W tym celu należy wykonać badania różnicujące. Nie są one związane z ewentualnym ryzykiem wystąpienia dodatkowej śledziony. Wykonuje się je w celu wykluczenia:
- powiększonych węzłów chłonnych,
- guza w pobliżu trzustki,
- guza w pobliżu nadnerczy,
- zmiany nowotworowej przewodu pokarmowego.
Śledziona dodatkowa nie jest groźna, niebezpieczne są natomiast zmiany, które mogą ją przypominać. Z tego też powodu każde podejrzenie ich na obrazie USG powinno zostać dokładnie zbadane i ocenione. W tym celu wykonuje się m.in. tomografię komputerową oraz rezonans magnetyczny. Jeśli jednak śledziona funkcjonuje prawidłowo, nie ma powodów do niepokoju. Z dodatkową śledzioną żyje około 10% populacji. U większości pacjentów narząd przez całe życie nie daje żadnych objawów.
Czy dodatkową śledzionę trzeba leczyć?
Dodatkowej śledziony nie leczy się w żaden sposób, tym bardziej się jej również nie usuwa, jeśli tylko w jej obrębie nie rozwijają się żadne patologiczne procesy. Jeśli się tak dzieje, to na początek zaleca się leczenie. Przykładem patologii wymagającej terapii jest obecność w miąższu śledziony niepokojących zmian (ropni).
Zabieg usunięcia śledziony (splenektomia), zarówno tej właściwej, jak i dodatkowej, wykonuje się, gdy u pacjenta stwierdzony zostaje hipersplenizm. Jest to sytuacja, w której powiększeniu śledziony towarzyszą niedokrwistość, leukopenia oraz trombocytopenia. W efekcie dojść może do nadmiernego rozkładu składników krwi (leukocytów, erytrocytów, trombocytów). W przypadku pacjentów z dodatkową śledzioną usunięcie śledziony „właściwej” może nie rozwiązywać problemu, dlatego często zaleca się splenektomię dodatkowego narządu.
Zobacz film: Śledziona
Literatura:
1. Joanna Walczyk, Maria K. Walas, Błędy w diagnostyce ultrasonograficznej śledziony, „Journal of Ultrasonography”, 13/2013.
2. Khaled M. Elsayes, Akram M. Shaaban, Christine O. Menias, Jama brzuszna i miednica. Pułapki diagnostyczne i klasyczne objawy, pod red. Marka Sąsiadka, Wrocław 2016.
