Objawy demencji starczej znacząco wpływają na pogorszenie się jakości życia, w tym na poziomie społecznym oraz ekonomicznym. Chory doświadcza przede wszystkim upośledzenia funkcji poznawczych, w tym ma problemy z pamięcią oraz mową. Ich nasilenie niesie za sobą ryzyko poważnych zaburzeń, m.in. depresji. Leczenie demencji starczej opiera się wyłącznie na łagodzeniu symptomów choroby. Najczęściej łączy metody psychologii oraz terapie konwencjonalne, farmakologiczne.
Zobacz także:
- Demencja starcza - jakie są etapy choroby?
- Zimne kąpiele nie tylko hartują, ale mogą też chronić przed demencją
- Osoby otyłe są o 31 % bardziej narażone na demencję wieku starczego
Demencja starcza – globalna epidemia
Szacuje się, że demencja starcza, zwana również otępieniem, będzie coraz poważniejszym problemem nadchodzących dekad. Ma to związek ze starzeniem się społeczeństwa. Według prognoz ludzi powyżej 65. roku życia będzie przybywało w szybkim tempie, przy czym w 2040 roku ich populacja ma przekroczyć 80 milionów. W Polsce szacowana liczba osób z problemami związanymi z demencją wynosi 500 tysięcy. W związku z tym leczenie demencji jest dziś dużym wyzwaniem, przed którym stoją naukowcy i lekarze.
Farmakologiczne leczenie demencji
Przebieg demencji starczej może obejmować dwa rodzaje objawów: psychotyczne i niepsychotyczne. Każde z nich wymaga innego podejścia, zarówno lekarskiego, jak i psychologicznego. Zmiany, jakie towarzyszą demencji, to często: zaburzenia osobowości, kłopoty z pamięcią, agresją oraz poczucie zagubienia. Pojawienie się określonych objawów może mieć różne podłoże, m.in. naczyniopochodne lub związane z rozwojem choroby Alzheimera. Dlatego też leczenie symptomów demencji starczej musi rozpocząć się od wykrycia jej przyczyn. Nie mniej ważne jest zebranie wywiadu z bliskim chorego, ustalenie stopnia nasilenia się symptomów i czasu ich trwania. Dopiero na ich podstawie lekarz wdraża postępowanie neurologiczne, neuroradiologiczne, neuropsychologiczne i psychiatryczne.
Standardowe metody farmakologiczne obejmują:
- Inhibitory cholinesterazy
Są najpowszechniejszymi lekami stosowanymi na objawy demencji starczej. Zalicza się do nich m.in. riwastygminę, donepezil oraz galantaminę. Wykorzystuje się je w symptomach o natężeniu od łagodnych do średnio ciężkich. Badania kliniczne wykazały, że ich działanie może zarówno zmniejszyć ryzyko, jak i opóźnić moment pojawienia się zaburzeń psychotycznych i afektywnych. W cięższych przypadkach podaje się m.in. memantynę, która jest antagonistą receptorów NMDA, dzięki czemu działa na stężenie glutaminianu, będącego jednym z najważniejszych neurotransmiterów w mózgu. Jej działanie obejmuje redukowanie urojeń oraz łagodzenie ataków agresji.
Stosuje się je przede wszystkim u pacjentów cierpiących na labilność afektywną, z agresją oraz drażliwością. Jako lek drugiego wyboru przepisuje się choremu karbamazepinę. Skutkiem ubocznym stosowania tych środków jest działanie sedatywne (uspokajające).
- Leki przeciwdepresyjne
Niekiedy wskazane jest podawanie antydepresantów, których działanie opiera się na hamowaniu zwrotnego wychwytu serotoniny. Najczęściej są to citalopram i sertralina. Badania wykazały ich wysokie bezpieczeństwo i skuteczność. Innym popularnym lekiem jest trazodon, będący antagonistą receptorów 5-HT2. Łagodzi objawy lęku i działa nasennie.
- Leki przeciwpsychotyczne
Klasyczne neuroleptyki stosowane są w wyjątkowych przypadkach. Ma to związek z niską skutecznością ich działania, a dużym ryzykiem pojawienia się objawów niepożądanych. Nie mniej jednak w tej grupie najczęściej stosowanym lekiem jest haloperidol, podawany w ostrych przypadkach otępienia, m.in. silnego pobudzenia i agresji.
Lepiej przebadane są atypowe leki przeciwpsychotyczne, znacznie bezpieczniejsze od neuroleptyków. Istnieje jednak pewne ryzyko wystąpienia po ich spożyciu udarów i ataków niedokrwiennych.
Leczenie niefarmakologiczne demencji starczej
Do najczęściej stosowanych metod niefarmakologicznych leczenia objawów otępienia starczego zalicza się:
- Trening orientacji w rzeczywistości
Terapeuta ma za zadanie przekazywać choremu informacje dotyczące otaczającej go rzeczywistości. Podczas terapii wykorzystuje się narzędzia pomocnicze, w tym kalendarze, kolorowe plansze z datami, gazety, słuchowiska radiowe i audycje telewizyjne. Dobre efekty daje również prowadzenie pamiętnika.
- Terapia walidacyjna
Technika ta opiera się na uważnym wysłuchiwaniu pacjenta, a następnie potwierdzaniu jego spostrzeżeń, bez względu na to, czy mają one odzwierciedlenie w rzeczywistości, czy też nie. W trakcie terapii ważne jest unikanie wchodzenia w sytuacje konfliktowe z pacjentem.
- Terapia reminiscencyjna
Wymaga od chorego przywoływania wspomnień. Często rozmowy odbywają się w większej grupie. Podczas zajęć wykorzystuje się zdjęcia, filmy, muzykę lub przedmioty, które pomagają w przypominaniu sobie konkretnych zdarzeń.
Zobacz film: Pływanie w zimnej wodzie może leczyć demencję?
Bibliografia
1. T. Gabryelewicz. 2014. Farmakologiczne leczenie zaburzeń zachowania u osób z otępieniem. Przegląd Lekarski 71/4.
2. E. Długosz-Mazur, I. Bojar, K. Gustaw. 2013. Niefarmakologiczne metody postępowania u chorych z otępieniem. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, Tom 19, Nr 4, 458–462.
