Przyczyny powstawania czyraków właściwie dzieli się na dwa różne czynniki. Po pierwsze w organizmie musi dojść do zakażenia gronkowcem złocistym. Po drugie stan osłabionej odporności przyczynia się do rozwoju zapalenia mieszka włosowego. Skutkiem tych procesów są czyraki.
Czyrak – przyczyny powstawania
Przyczyny czyraków są dość proste do ustalenia. Zmiany te powstają zawsze w wyniku zakażenia gronkowcem złocistym, czyli bakterią Gram-dodatnią, które występuje w jamie nosowo-gardłowej oraz na skórze ludzi i zwierząt. Zarazić się jest nią bardzo łatwo, szczególnie często nosicielstwo występuje u personelu szpitalnego, natomiast najczęstszą przyczyną zakażenia jest niewłaściwa higiena albo po prostu jej brak. Zakażenie gronkowcem nie zawsze jednak powoduje stan chorobowy, wręcz przeciwnie – w większości przypadków nic się złego nie dzieje. Natomiast w stanach obniżonej odporności może dojść do zapalenia mieszka włosowego, a ten stan z kolei objawia się bolesnym, kilkucentymetrowy czopem z wydzieliną w środku, który określa się mianem czyraka.
Czyraki a stan zdrowia
Przyczyny powstania czyraków są złożone. Samo zakażenie gronkowcem nie powoduje pojawienia się czyraka. W przypadku osoby zdrowej o dobrych ogólnych wynikach do zapalenia mieszka włosowego nie dochodzi, podobnie jak nie dochodzi do innych możliwych chorób wywoływanych przez gronkowca. Jest to bowiem jedna z częściej atakujących człowieka bakterii. Zdrowy organizm z reguły sobie z nią radzi. Problem pojawia się w momencie, gdy do zakażenia dochodzi przy obniżonej odporności organizmu. Nie bez powodu uznaje się, że najbardziej narażeni na powstawanie czyraków są:
- pacjenci borykający się z niedoborami immunologicznymi (szczególnie osoby zakażone wirusem HIV oraz chore na AIDS);
- pacjenci po przeszczepach narządów;
- chorzy z genetycznie uwarunkowanymi niedoborami odporności;
- osoby borykające się z zaburzeniami metabolicznymi;
- osoby z niewydolnością narządową (m.in. z przewlekłą niewydolnością nerek);
- osoby chore na nowotwory, szczególnie w okresie chemioterapii lub innych form inwazyjnego leczenia;
- pacjenci z niedoborami witaminowymi;
- narkomani i alkoholicy.
Szczególną grupą narażoną na powstanie czyraków są również niemowlęta i osoby starsze, ze względu na niską odporność ich organizmów.
Przyczyny nawracania czyraka
O ile przyczyną powstania pojedynczego czyraka, który samoistnie pęka i się goi, jest najczęściej zaburzona w danym okresie odporność organizmu (np. wynikająca z infekcji lub przeziębienia), o tyle przyczyny nawracających czyraków wiążą się z przewlekłym zaburzeniem odporności. Do czynników ryzyka zalicza się oczywiście nosicielstwo wirusa HIV, AIDS, przewlekłą niewydolność nerek, wrodzone niedobory immunologiczne, zaburzenia metaboliczne, a także uzależnienie od narkotyków i alkoholu. To jednak niejedyne przyczyny powstawania czyraków. Do ich powstawania może przyczyniać się m.in.:
- stosowanie leków immunosupresyjnych – chodzi przede wszystkim o glikokortykosteroidy, azatioprynę, cyklofosfamid, cyklosporynę, stosowane m.in. po przeszczepie, przy astmie oraz w chorobach autoimmunologicznych;
- nieleczona cukrzyca lub złe prowadzenie pacjenta, u którego ją rozpoznano – choroba ta uszkadza tkanki i zmniejsza przepływ krwi, co prowadzi do zaburzeń m.in. w układzie immunologicznym; w efekcie pacjent jest bardziej podatny na zakażenia; w przypadku cukrzyków występują one przede wszystkim na nogach;
- nowotwory jelita grubego, trzustki lub żołądka – powodują zaburzenia we wchłanianiu substancji odżywczych, co skutkuje poważnym osłabieniem organizmu i większą podatnością na zakażenia;
- niedobory witaminowe, np. przy anoreksji, bulimii, kamicy pęcherzyka żółciowego, które działają analogicznie jak osłabienie organizmu w przypadku raka.
Jak zapobiegać czyrakom?
Czyrak na pośladku, twarzy, w okolicy szyi pojawia się najczęściej. Jest to wynik zakażenia gronkowcem złocistym, który w wyniku osłabienia odporności organizmu przeradza się w zapalenie mieszka włosowego. O ile walka z częścią chorób, które przyczyniają się do osłabienia odporności organizmu, może być bardzo trudna i długotrwała, o tyle zakażenia gronkowcem, a więc i powstania czyraka, w wielu sytuacjach można uniknąć. Przyczyną zakażenia gronkowcem złocistym jest bowiem najczęściej brak odpowiedniej higieny, np. po wyjściu z toalety, zbyt rzadkie mycie rąk. Zakażenie najczęściej odbywa się przez wypicie lub zjedzenie produktu zawierającego tę bakterię. Najczęściej znajduje się ona w mięsie i produktach odzwierzęcych (nabiale). Drugą przyczyną jest rana na skórze, przez którą gronkowiec dostaje się do organizmu. Zarazić się można również poprzez stosunek płciowy z osobą zakażoną.
Zobacz także: Co to jest czyrak?
Bibliografia:
1. Choroby bakteryjne skóry - http://www.uwm.edu.pl/wnm/dermatologia/images/Seminarium_-_konspekt_choroby_baktryjne_wirusowe_i_pasozytnicze_skóry.pdf.
2. M. Stasiak, J. Lasek, Z. Witkowski, W. Marks, K. Gołąbek, Zakażenia skóry i tkanek miękkich – złożony i aktualny problem diagnostyczny i terapeutyczny lekarza każdej specjalności medycznej, „Forum Medycyny Rodzinnej” 4/2012.
