Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze to patologiczne narośla kostne na skrajnych częściach kości. Pojawiające się w wyniku niszczenia chrząstki stawowej zmiany, wywierają wpływ na pracę stawów. Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze występują najczęściej w obrębie stawów kręgosłupa oraz kolan.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze charakteryzują się miejscową nadbudową tkanki kostnej. Główną przyczyną tworzenia się narośli kostnych tego typu jest choroba zwyrodnieniowa lub reumatoidalna stawów, doprowadzająca do stopniowej destrukcji chrząstki stawowej. Kości stawu zostają odsłonięte i narażone na większe zniszczenia. Do przyczyn powstania zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych należą również miejscowe powtarzające się mikrourazy, stany zapalne oraz przebyte urazy.
Lokalizacja zmian zwyrodnieniowo wytwórczych zależy od miejsc i siły przeciążeń, jakim poddawany jest organizm. Najczęściej obejmuje krawędzie stawów poddawanym najcięższym przeciążeniom.
Nadbudowa tkanki kostnej tworzy się w stawach kręgosłupa, który nieustannie jest poddawany naciskom i pracy fizycznej.
Ponadto narośla kostne mogą występować w stawach kończyn dolnych - najczęściej jest to staw kolanowy.
Kiedy czynniki destrukcyjne stawu nie zostaną wyeliminowane, organizm zaczyna wytwarzać reakcje obronne na niszczejące chrząstki stawowe. Tworzenie zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych, należy do takiej reakcji obronnej organizmu. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia urazu stawu z przeciążenia, tkanki produkują dodatkowe komórki kostne dla wzmocnienia stawu.
Miejsca, w których działają przeciążenia, np. od pracy fizycznej, zostają zabezpieczane przez organizm automatycznie. Dodatkowe narośla kostne wywierające nacisk na pobliskie tkanki, wywołują szereg dolegliwości bólowych i ograniczenia ruchowe.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa szyjnego oraz zmiany zwyrodnieniowo wytwórcze kręgosłupa piersiowego dotyczą zmian w obrębie krążków międzykręgowych i przylegających do nich trzonów kręgowych bądź małych stawów międzykręgowych. Dla jakości funkcjonowania organizmu zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze na krawędziach trzonów kręgów szyjnych mają największy wpływ.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w kręgach szyjnych spotykane są zazwyczaj po 50. roku życia. Mówi się również, że narośla kostne to fizjologiczna przypadłość wieku starszego ze względu na zużycie tkanki kostno-chrzęstnej w kręgosłupie.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze mogą stanowić przyczynę występowania gwałtownych dolegliwości bólowych, często promieniujących do łopatki, ramienia, a nawet palców ręki. Takie objawy określa się mianem rwy ramieniowej.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa szyjnego zmniejszają drożność kanałów nerwów obwodowych wychodzących z kręgosłupa, dlatego dolegliwościom bólowym towarzyszą często objawy neurologiczne, np. parestezje, osłabienie czucia, niedowłady. Ruchy w stawie barkowym są wolne a zakres ruchu jest ograniczony. Takie objawy nazywa się zespołem szyjno-ramieniowym.
Dolegliwości bólowe od zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych mogą promieniować do kości czaszki: od potylicy do szczytu czaszki. Zmiany w stawach kręgosłupa szyjnego powodują ograniczenia ruchów głowa oraz słyszalne trzaski podczas ruchu.
Jak jest zbudowany układ kostny i jakie spełni funkcje? dowiesz się tego z filmu:
Zmiany zwyrodnieniowo wytwórcze kolana
Przyczyną zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych kolana jest choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego. Zmiany wytwórcze mieszczą się na bocznych krawędziach kłykci i powierzchni rzepki. Charakterystycznym objawem jest ból w trakcie obciążania kolana, nawet podczas wstawania z pozycji siedzącej. Zmiany narośli tkanki kostnej w kolanie określa się mianem gonartrozy. Ból kolana jest miejscowy, ale bardzo uciążliwy, często wyklucza z aktywności fizycznej.
Zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze – profilaktyka i leczenie
W związku z tym, że narośla kostne są wynikiem procesu zapalnego, leczenie zachowawcze umożliwia zatrzymanie procesu rozwijania się zmian stawowych. Możliwość cofnięcia zmian, które już nastąpiły jest możliwe jedynie w sytuacjach zagrażających życiu poprzez zabieg chirurgiczny.
Aby zapobiegać występowaniu lub ograniczyć występowanie narośli kostnych, należy dbać o systematyczną aktywność ruchową, odpowiednią masę ciała i przede wszystkim unikać obciążania stawów. Poleca się aktywny i odciążający wypoczynek, np. jazda na rowerze i pływanie.
Leczenie zmian wytwórczych z nieznacznymi zaburzeniami polega na działaniach przeciwzapalnych, przeciwbólowych i zmniejszających napięcie mięśni przy pomocy ćwiczeń fizycznych, masażów i zabiegów z wykorzystaniem prądu, pola elektromagnetycznego, lasera czy światła czerwonego.
