Widzenie peryferyjne to wada wzroku uniemożliwiająca dostrzeżenie szczegółów obiektów, które nie znajdują się bezpośrednio przed nami. Takie ograniczenie pola widzenia porównuje się do patrzenia przez wizjer albo w głąb studni. Ćwiczenia zwalczające widzenie peryferyjne rozluźniają napięcie twarzy powstałe w wyniku intensywnego patrzenia centralnego.
Widzenie peryferyjne – co to?
Czym jest widzenie peryferyjne, nazywane również widzeniem tunelowym? To zaburzenie uniemożliwiające zobaczenie przedmiotów znajdujących się wokół bez poruszania oczami czy obracania głowy. Pozbawia organizm zdolności dostrzeżenia czegoś tzw. kątem oka. Tym, co najlepiej obrazuje to zaburzenie, jest wizjer. Kiedy wizjer staje się coraz mniejszy, spoglądająca przez niego osoba widzi wszystko to, co znajduje się przed nią, ale obiekty wokół tego centralnego punktu stają się czarne. Efektem jest wrażenie patrzenia przez wąski tunel. Podobne odczucia daje widzenie peryferyjne. Zaburzenie to najczęściej dotyka ludzi starszych, chociaż rozwinąć się może również u młodych.
Wady widzenia peryferyjnego
Widzenie peryferyjne może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji zagrażających wszystkim uczestnikom ruchu drogowego. W przypadku rowerzystów, pieszych lub kierowców bez tego zaburzenia ryzyko udziału w wypadku jest zdecydowanie mniejsze. Widzenie obiektów kątem oka pomaga wyczuć ruch i poruszać się bez obaw o wpadnięcie na różne rzeczy. Przykładowo, przygotowując się do wyprzedzenia, trzeba jednocześnie spoglądać w lusterka i na pas, na który będzie się wjeżdżać, zwracając przy tym uwagę na drogę przed sobą. Szerokie pole widzenia umożliwia bezproblematyczne wykonanie takiego manewru. Szersze pole widzenia wpływa też korzystnie m.in. na proces nauki szybkiego czytania.
Co prowadzi do widzenia peryferyjnego?
Pojawienie się widzenia peryferyjnego to częsty efekt uboczny chorób oczu, zwłaszcza:
- jaskry – spowodowana jest nieodwracalnym, postępującym uszkodzeniem nerwu wzrokowego oraz komórek zwojowych siatkówki, do czego prowadzi nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrz gałki ocznej;
- barwnikowego zwyrodnienia siatkówki – tzw. retinopatia barwnikowa to dziedziczne, postępujące zaburzenie związane z odkładaniem się barwnika w siatkówce oka, zaburzeniami krążenia w obrębie tej struktury, zmianami zanikowymi i utratą komórek siatkówki.
Widzenie tunelowe może być następstwem udaru niedokrwiennego, guza mózgu, urazów głowy, migreny, a nawet zażywania niektórych leków i środków odurzających. Badacze wskazują też na istnienie tzw. psychologicznego widzenia tunelowego. Stan ten tłumaczy się wpływem negatywnych emocji, takich jak napięcie, frustracja, złość, gniew, lęk i niepokój, na ograniczenie rzeczywistego pola widzenia.
Ocena widzenia peryferyjnego – perymetria
Do oceny widzenia peryferyjnego służy perymetria. To bezbolesne, nieinwazyjne, niewymagające żadnego przygotowania badanie polega na ocenie wielkości przestrzeni, jaką osoba badana w danym momencie obejmuje wzrokiem. Przeprowadza się je przy użyciu specjalnego aparatu – polomierza. Siedzący przed nim pacjent sygnalizuje za pomocą przycisku moment pojawienia się punktu świetlnego w jego polu widzenia. Wyróżnia się dwie metody badania: kinetyczną (punkt przemieszcza się w czasie badania) oraz statyczną (punkt pojawia się i znika). Badanie przeprowadza się osobno dla każdego oka, a czas jego trwania wynosi średnio 10 minut. Pacjent podczas perymetrii musi cały czas patrzeć w jedno miejsce. Wymaga to od niego koncentracji i skupienia uwagi, żeby nie przeoczył momentu pojawienia się punktu. Wynik badania przedstawia się w formie graficznej, na specjalnej mapie. Stopień ubytków pola widzenia prezentuje się kolorami od czarnego do białego, każdy z nich ma przypisaną wartość decybel (im jaśniejszy kolor, tym mniejszy ubytek w polu widzenia).
Widzenie peryferyjne: ćwiczenia
Ćwiczenie widzenia peryferyjnego podejmowane jest w celu zmniejszenia napięcia w mięśniach twarzy, zwłaszcza powstałego na czole i w szczękach na skutek intensywnego widzenia centralnego. Im częściej będą wykonywane, tym bardziej obszar widzenia tunelowego będzie się zwiększał.
Oto przykładowe ćwiczenie widzenia peryferyjnego. Wybierz dowolny, znajdujący się przed tobą obiekt. Podczas wpatrywania się w niego spróbuj objąć wzrokiem także przedmioty zlokalizowane po bokach, a następnie rozszerz pole widzenia o te położone na dole i górze. Skoncentruj się na całym polu widzenia, a następnie wyobraź sobie, że widzisz również to, co znajduje się za, nad i pod tobą. Pomyśl, że pole widzenia otacza cię z każdej strony.
Widzenie tunelowe w psychologii
Widzenie tunelowe to określenie występujące również w psychologii. Pojawia się w przypadku syndromu presuicydalnego, czyli stanu poprzedzającego próbę samobójczą. Termin określa wówczas sytuację, w której dana osoba postrzega odebranie sobie życia jako jedyne rozwiązanie, nie zauważając innych możliwości.
Zobacz film: Jak utrzymać wzrok w dobrej formie?
Bibliografia:
1. Q. Moore, N. Al-Zubidi, S. Yalamanchili, A. G. Lee, Zaburzenia widzenia niezależne od przyczyn organicznych u dzieci, [w:] „Okulistyka po dyplomie” 2012, nr 2 (5), s. 8-20.
2. I. Obuchowska, Z. Mariak, Znaczenie badania pola widzenia u pacjentów z obrzękiem tarczy nerwu wzrokowego i idiopatycznym nadciśnieniem śródczaszkowym, [w:] „Klinika Oczna” 2017, nr 1, s. 13-17.
