Perymetria to badanie obwodowego pola widzenia, które orientacyjnie można przeprowadzić bez żadnych przyrządów. Standardowo wykonuje się je za pomocą skomputeryzowanych urządzeń, które pozwalają nie tylko na dokładne określenie umiejscowienia, ale też stopnia ubytków w odbiorze impulsów świetlnych przez siatkówkę oka.
Prawidłowe pole widzenia
Pole widzenia to obszar, jaki może obserwować pacjent podczas wpatrywania się w jeden punkt. Spojrzenie każdego oka obejmuje największą przestrzeń od strony skroniowej, nieco mniejszą od strony nosowej (wynika to z faktu, że niektóre przedmioty są zasłaniane przez nos). Zdrowe oko potrafi również odbierać impulsy dochodzące z przestrzeni znajdującej się poniżej i powyżej osi spojrzenia.
Pole widzenia oka prawego i lewego w pewnej części pokrywają się. Widoki tego samego przedmiotu nie są jednak identyczne, więc (w obszarze widzenia obuocznego) mózg potrafi tworzyć obrazy trójwymiarowe o określonej głębi i oceniać odległość, w jakiej przedmiot się znajduje.
Widzenie centralne odbywa się za pomocą czopków i pręcików znajdujących się w plamce żółtej. Upośledzenie w tym zakresie powoduje, że chory nie może czytać, pisać, rozpoznawać twarzy, oglądać telewizji czy też wykonywać precyzyjnych czynności. Inaczej sprawa wygląda w przypadku widzenia obwodowego – dotyczącego przedmiotów, na które patrzy się „kątem oka”. Nawet jeśli dojdzie do zmniejszenia czułości odbioru impulsów przez receptory albo całkowitego zaniku funkcji wzrokowej w danym obszarze siatkówki jednego oka, mózg pokrywa ten brak przez obraz tworzony w drugim oku. Pacjent długo może nie dostrzegać, że jego pole widzenia uległo zawężeniu. Dlatego badania pola widzenia wykonuje się zawsze dla każdego oka osobno.
Perymetria – metody badania pola widzenia
Badanie pola widzenia nazywane jest perymetrią, gdyż dotyczy obwodowego zakresu widzenia – poza plamką żółtą. Aby wstępnie i orientacyjnie sprawdzić, czy pole widzenia jest w normie, pacjenta prosi się o ciągłe spoglądanie w jeden punkt, a następnie z boku, góry i z dołu w kierunku osi spojrzenia przesuwa się powoli niewielki przedmiot lub palec. Chory informuje, w którym momencie zaczyna dostrzegać ten obiekt, a lekarz ocenia, czy zakres widzenia jest prawidłowy. Metodę tę stosuje się podczas podstawowego badania neurologicznego, np. w przypadku podejrzenia udaru mózgu albo po urazach głowy.
Dokładne badanie pola widzenia wykonuje się za pomocą urządzenia o nazwie polomierz (inaczej – perymetr). Podstawowym elementem jest półkulista czasza, wewnątrz której wyświetlane są świecące punkty o różnym natężeniu. Osoba badana siedzi przed perymetrem, opierając brodę o specjalny wspornik, i patrzy w centralny punkt urządzenia. Moment zaobserwowania światełka sygnalizuje, naciskając przycisk trzymany w dłoni.
Starsze modele polomierzy działają mechanicznie, nowocześniejsze są złożonymi systemami komputerowymi. Pozwalają one na wyznaczenie pola widzenia, ale również określenie czułości siatkówki w poszczególnych obszarach, sprawdzenie, czy wynik badania nie wynika ze złej współpracy chorego albo z symulacji. Archiwizacja wyników pozwala na porównywanie wyników kolejnych badań i ocenę, czy stan pacjenta polepszył się czy pogorszył.
Badanie pola widzenia – metody
Badanie pola widzenia metodą dynamiczną to starszy, ale skuteczny sposób diagnostyki. Polega na przesuwaniu wewnątrz czaszy perymetru punktu świetlnego od obwodu do momentu jego zauważenia. Nowsza jest tzw. statyczna metoda badania pola widzenia, w której punkty barwne są wyświetlane na wewnętrznej powierzchni czaszy i nie przesuwają się.
Perymetria – kto może być zbadany?
Badaniu pola widzenia powinna być poddana każda osoba, u której podejrzewa się jaskrę, odwarstwienie siatkówki, nowotwór oka albo inne schorzenie mogące dawać podobne objawy. Warunkiem przeprowadzenia badania jest współpraca pacjenta. Musi on jak najszybciej sygnalizować moment zaobserwowania światła. Wymaga to skupienia i gotowości do współdziałania przez ok. 10–15 minut, bo tyle trwa badanie jednego oka. Ponieważ sygnalizacja odbywa się przez naciśnięcie przycisku dłonią, osoba badana musi być również sprawna ruchowo. Jeśli ma problemy z ruchami dowolnymi, niedowłady lub porażenia, może nie dać sobie rady z sygnalizowaniem, że dostrzegła punkt. Badanie nie wymaga znieczulenia, jest niebolesne, nie pozostawia trwałych śladów ani powikłań. Osoba badana może po opuszczeniu poradni natychmiast powrócić do normalnego życia.
Perymetria – wynik prawidłowy
Badanie pola widzenia daje wynik prawidłowy, gdy:
- uzyskany zakres pola widzenia dla obu oczu jest symetryczny,
- czułość siatkówki (wyrażona na mapce w postaci liczbowej – decybelach natężenia sygnału świetlnego) jest odpowiednio duża,
- brak w polu widzenia ubytków (w postaci plam lub segmentowego zmniejszenia pola widzenia),
- obejmuje typowy dla danego wieku obszar.
Badanie pola widzenia – interpretacja wyników
Interpretacji wyników badania pola widzenia dokonuje lekarz okulista, biorąc pod uwagę stan ogólny i wiek chorego, choroby towarzyszące, całościowy wynik badania z uwzględnieniem wziernikowania dna oka. W przypadku rozpoznanej choroby, np. jaskry, można poprzez porównanie wyników określić progresję choroby oraz skuteczność dotychczasowego leczenia. Pozwala to na dobranie właściwej terapii.
