Laseczka wąglika w środowisku bogatym w tlen może wytwarzać zarodniki, czyli tzw. formy przetrwalnikowe. Są one odporne na wpływy środowiska, a sama bakteria jest bardzo wrażliwa na dezynfekcje. Niektóre przetrwalniki mogą przetrwać w glebie, sierści lub wełnie i zarażać nawet przez 50 lat. Ponadto wąglik produkuje silne toksyny, co w konsekwencji przekłada się na wysoki wskaźnik śmiertelności osób nim zarażonych.
Wąglik i laseczka wąglika – objawy
Objawy wąglika zależne są od rodzaju bakterii, która przedostała się do organizmu. Choroba może mieć 3 formy:
-
Wąglik w postaci skórnej – występuje najczęściej i charakteryzuje się tzw. krostą złośliwą lub obrzękiem złośliwym. Po kilku godzinach (czasem dniach) od zakażenia na skórze (w miejscu wniknięcia zarodnika) pojawia się grudka, która następnie przekształca się w pęcherzyk wypełniony płynem. Po jego pęknięciu lub zaschnięciu powstaje czarny strup, tzw. czarna krosta, która otoczona jest małymi pęcherzykami. Oprócz widocznej zmiany skórnej mogą wystąpić także objawy towarzyszące, takie jak: zapalenie węzłów chłonnych, gorączka, złe samopoczucie, dreszcze. W tej postaci rzadziej pojawia się obrzęk złośliwy, ale u osób zakażonych tą formą wąglika występuje obrzęk, w którego obrębie skóra jest fioletowa i pokryta pęcherzykami. Niezależnie od postaci, jeśli u osoby zakażonej nie doszło do zakażenia ogólnoustrojowego, chory ma duże szanse na odzyskanie zdrowia.
-
Wąglik w postaci pokarmowej – występuje u osób, które spożyły zakażone produkty odzwierzęce. Objawami, które występują u osoby zarażonej, są: bóle brzucha, wysoka gorączka, krwista biegunka, wymioty, przyspieszona akcja serca, powiększone węzły chłonne. Czasami mogą również pojawić się: wodobrzusze, owrzodzenia, a nawet perforacja ścian jelita (pęknięcia). W tej postaci choroby do zgonu dochodzi już po kilku dniach od zakażenia.
-
Wąglik w postaci oddechowej – do zakażenia dochodzi drogą wziewną, tzn. poprzez wdychanie pyłu, w którym znajdują się żywe laseczki wąglika i jego zarodniki. Ma to miejsce tylko wtedy, gdy liczba przetrwalników jest znaczna. Bakteria dostająca się do płuc mnoży się, wydzielając do organizmu substancje toksyczne. W konsekwencji wraz z krwią trafia do wszystkich narządów i wywołuje krwotoki.
Jak zdiagnozować wąglika?
Diagnoza wąglika zależna jest od postaci choroby. Jeśli dotyczy formy skórnej, jest prosta, gdyż charakterystyczne objawy widoczne są gołym okiem. Jej potwierdzeniem jest wykonanie posiewu z czarnej krosty. Laseczki wąglika występują w nim już po 24 godzinach od zakażenia. W innych postaciach choroby diagnozę stawia się na podstawie badania krwi. Ponadto jeśli specjalista podejrzewa pokarmową formę wąglika, można również pobrać do badania próbki kału lub wymiocin. Diagnostykę postaci oddechowej ułatwi wykonanie zdjęcia rentgenowskiego (RTG) płuc.
Wąglik – leczenie choroby zakaźnej
Osoby zarażone wąglikiem muszą być każdorazowo poddane hospitalizacji. W leczeniu stosowana jest terapia antybiotykami. Najczęściej podaje się: penicylinę, doksycyklinę i ciprofloksacynę. Aby złagodzić objawy, stosuje się też środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Śmiertelność u osób zakażonych jest wysoka, dlatego nierzadko, mimo podjęcia leczenia, następuje zgon.
Jak zapobiegać zakażeniu wąglikiem? – profilaktyka
Leczenie wąglika jest trudne, dlatego też priorytetowym zadaniem powinno być zapobieganie zakażeniom. Zaleca się przestrzeganie przepisów dotyczących obróbki produktów odzwierzęcych. Dodatkowo warto pamiętać, aby spożywać produkty pochodzące tylko z pewnych źródeł, w których producenci stosują wszelkie przepisy bez wyjątku. Ponadto utylizacja zwierząt powinna odbywać się tylko w wyznaczonych miejscach i z zachowaniem zasad sanitarnych.
Osobom, które pracują przy hodowli, zaleca się szczepienia ochronne przeciwko bakteriom wąglika. Aktualnie dostępne są dwie szczepionki – stosowana w USA AVA i wykorzystywana w Wielkiej Brytanii AVP. Niestety dają tylko odporność krótkotrwałą, dlatego wykonywane są co rok. Nadal trwają badania nad szczepionką profilaktyczną mającą zastosowanie u wszystkich ludzi. Biorą one także pod uwagę stworzenie wersji, która nie będzie wymagała używania igieł, a będzie aplikowana np. przez błony nosowe przy użyciu aerozolu. Takie działania są niezwykle istotne, gdyż laseczki wąglika mogą być niestety stosowane jako broń biologiczna.
