Parafilie wiążą się z podnieceniem seksualnym wywołanym u jednostki w przypadku wystąpienia określonych obiektów lub sytuacji, które nie są przedmiotem normatywnej stymulacji seksualnej. Jednym z częściej występujących zaburzeń parafilicznych jest sadyzm, którego dokładny opis został przedstawiony w piątej edycji klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Sadyzm to przejaw popędów agresywnych i destrukcyjnych.
Co to znaczy sadysta?
Sadysta to osoba wymagająca szczególnej formy zachowania prowadzącego do uzyskania satysfakcji seksualnej. Czerpie on przyjemność z faktu zadawania cierpienia zarówno fizycznego (częściej podejmowane przez mężczyzn), jak i psychicznego (częściej podejmowane przez kobiety) partnerowi seksualnemu. Przyjemność sprawcy wynika ze sprawowania władzy i pełnej kontroli nad ofiarą.
Czym jest sadyzm?
Sadyzm jest jedną z cięższych dewiacji seksualnych. Jest to jedna z 8 głównych zaburzeń parafilicznych (zaburzeń preferencji seksualnych) przedstawionych w Klasyfikacji DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Z kolei w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 sadyzm i masochizm występują jako jedna parafilia, określona jako sadomasochizm. Rozpatrywany jest on jako wymiana ról u partnerów, gdy jedna osoba czerpie przyjemności z faktu dręczenia, zaś druga z poczucia winy i poniżania. Zdaniem G. Deleuze’a „Sadysta i masochista ewidentnie muszą się spotkać”, a sadyzm jest objawem nadmiernego rozrostu superego. Tę dewiację należałoby rozumieć jako zaciekłą obronę własnego Ja.
Określenie sadyzm zostało wprowadzone do literatury naukowej w 1886 r. Termin ten został po raz pierwszy zastosowany przez Richarda Freiherra von Krafft-Ebinga – austriacko-niemieckiego seksuologa, psychiatrę, neurologa i kryminologa – w dziele „Psychopathia sexualis”. Krafft-Ebing uważał sadyzm za patologiczną intensyfikację charakteru męskiego, z kolei masochizm – kobiecego. Nazwa dewiacji wywodzi się nazwiska francuskiego pisarza Donatiena Alphonse Francois markiza de Sade’a, którego dzieła literackie przedstawiały zachowania i postawy charakterystyczne dla tego zaburzenia. Zaś sam pisarz uważał okrucieństwo za istotę przeżycia seksualnego. Odmiennie dla sadyzmu stosuje się określenie algolagnia. Źródłosłów tego określenia to dwa greckie słowa – algos, czyli ból oraz lagenia, czyli rozkosz. Termin ten został utworzony przez niemieckiego lekarza psychiatrę Alberta von Schrenck-Notzinga. Zdaniem Zygmunta Freuda sadyzm ze swej natury jest dwubiegunowy – dąży do pozostających ze sobą w sprzeczności celów – zniszczenia obiektu i zachowania go dzięki panowaniu nad nim. Jego przeciwieństwem jest masochizm.
Przyczyny sadyzmu
Podłoże zachowań sadystycznych może być rozmaite, ale wśród głównych przyczyn sadyzmu wymienia się m.in.:
- zaburzenia psychiczne,
- osobowość asocjalną,
- klimat społeczny oparty na ucisku i dominacji, bycie ofiarą i świadkiem przemocy lub molestowania seksualnego,
- niską samoocenę, liczne kompleksy, poczucie małej wartości (sadyzm przybiera charakter kompensacyjny),
- fantazje i wyobraźnię, brutalnie przedstawianą seksualność w mediach,
- masturbację, pornografię,
- niepowodzenia seksualne i uczuciowe,
- błędy wychowawcze.
Rodzaje sadyzmu
Rozróżnia się rozmaite formy sadyzmu. Wśród nich można wymienić m.in.:
- sadyzm bierny – polega na tym, że w trakcie współżycia seksualnego świadomie unika się zaspokajania oczekiwań i potrzeb partnerki w celu wywołania u niej żalu, przykrego rozczarowania, dyskomfortu;
- sadyzm psychiczny – wyraża się w ośmieszaniu, wyszydzaniu, dręczeniu, poniżaniu partnera; jedną z jego odmian jest dakryfilia, rozumiana jako znajdowanie przyjemności seksualnej w doprowadzaniu partnera do łez;
- sadyzm agresywny – sadysta może wykazywać różne poziomy nasilenia agresji: od subtelnego wyrafinowania, poprzez poniżanie psychiczne, tyranizowanie, narzucanie nieakceptowanych przez drugą osobę zachowań seksualnych, do form destrukcyjnych wobec ciała partnera (np. bicie, kopanie, przypalanie papierosem, ranienie itp.); jego skrajną formą jest mord z lubieżności;
- sadyzm fantazyjny – polega na wyobrażaniu sobie zachowań sadystycznych wobec obiektów erotycznych w trakcie masturbowania się, współżycia, a zarazem nie ma ujawniania sadyzmu w konkretnych zachowaniach wobec partnera;
- zoosadyzm – dręczenie zwierząt przyprawia oprawcę o podniecenie seksualne;
- nekrosadyzm – zaspokojenie seksualne możliwe jest do osiągnięcia wyłącznie przez kontakt ze zwłokami.
Czym są skłonności sadystyczne?
Skłonności sadystyczne przejawiają się w postaci bezduszności, braku empatii i przedmiotowego traktowania partnerów. Człowiek sadystyczny podejmuje się różnych form znęcania się, takich jak: krępowanie, bicie, policzkowanie, drapanie, chłostanie, wbijanie paznokci, gryzienie, wyrywanie włosów, przypalanie i upokarzanie. Obrażenia ciała ofiary są rozległe, a rany zadawane są celowo. W skrajnych przypadkach sadyści stają się mordercami. Nierzadko zachowania sadystyczne stanowią formę zemsty, kary czy odwetu za doświadczenia brutalnego seksu, odrzucenia czy zlekceważenia.
Bibliografia:
1. Skrzyński W., Wybrane zagadnienia psychologii klinicznej, Warszawa, Medium, 2011.
2. Pastwa-Wojciechowska B., Psychopaci. Sprawcy przestępstw seksualnych, Gdańsk, Harmonia Universalis, 2013.
3. Oronowicz W., Siwak M., Infantylizm parafiliczny. Charakterystyka wybranych przypadków przedstawionych w mediach z odniesieniem do hipotez etiologicznych, „Przegląd Seksuologiczny”, 2016, 4(48), s. 2–9.
4. Oronowicz W., Kryteria diagnostyczne zaburzeń parafilicznych, W: Szczepańczyk P., Winczewski P., Wiśniewski H., Rajewska M. (red.), Cierpienie i różne jego aspekty, Siedlce, Wydawnictwo Diecezji Siedleckiej UNITAS, s. 99–115.
5. Lew-Starowicz Z., Miłość i seks słownik encyklopedyczny, Wrocław, Wydawnictwo EUROPA, 1999.
6. Klasa K., Sobański J.A., Müldner-Nieckowski Ł., Rutkowski K., Dyskusja nad klasyfikacją zaburzeń seksualnych w DSM-5 a trendy badawcze w obszarze seksuologii w Polsce, „Psychiatria Polska”, 2013, 47(6), s. 1133–1142.
7. Lew-Starowicz Z., Seks nietypowy, Warszawa, IWZZ, 1988.
