U większości ciężarnych kobiet poród następuje samoistnie między 37. a 42. tygodniem ciąży. Bywa także, że konieczne jest przyspieszenie jego rozpoczęcia przez sztuczne wywołanie skurczy porodowych. Następuje wówczas tzw. indukcja porodu, która podyktowana jest dobrem matki i dziecka. Najistotniejszym elementem decydującym o jej skuteczności jest stan szyjki macicy i jej dojrzałość, którą ocenia się w skali Bishopa.
Co to jest indukcja i preindukcja porodu?
Preindukcja porodu to postępowanie farmakologiczne lub fizyczne podejmowane w celu przyspieszenia dojrzewania szyjki macicy u ciężarnej. Z kolei indukcja porodu, określana także jako wzniecenie porodu, to sztuczne wywołanie czynności skurczowej macicy u kobiety ciężarnej przed jej samoistnym rozpoczęciem, umożliwiające urodzenie dziecka drogami natury. Wyróżnia się 2 rodzaje indukcji:
- elektywna – indukcja planowa, przeprowadzana w przypadku ciąży donoszonej, podczas pełnego dobrostanu matki i dziecka;
- terapeutyczna – przeprowadzana, gdy zakończenie ciąży jest obarczone mniejszym ryzykiem dla matki i dziecka niż jej kontynuowanie.
Jak wygląda wywoływanie porodu? Dowiesz się tego z naszego filmu
Indukcja porodu – wskazania
Indukcja porodu we współczesnym położnictwie powinna być wykonywana ze ścisłych wskazań medycznych. Wśród nich wymienia się m.in.:
- ciążę z oznakami przenoszenia – tzw. indukcja porodu po terminie ciąży trwającej dłużej niż 42 tygodnie,
- stan przedrzucawkowy,
- makrosomię płodu,
- wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu (IUGR),
- objawy niewydolności łożyska,
- zmniejszoną ilość płynu owodniowego,
- obumarcie płodu w okresie przedporodowym w wywiadzie,
- przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego w ciąży donoszonej.
Przeciwwskazaniami do indukcji porodu są m.in.:
- regularna czynność skurczowa,
- przedwczesne oddzielenie łożyska,
- łożysko przodujące,
- poprzeczne położenie płodu,
- stan po pęknięciu macicy,
- bezwzględna niewspółmierność główka-miednica,
- przodowanie/wypadnięcie pępowiny,
- przeciwwskazania farmakologiczne,
- inwazyjny rak szyjki macicy,
- aktywna objawowa opryszczka narządów płciowych w czasie porodu.
Zobacz nasz film i dowiedz się jak przebiega poród naturalny
Metody indukcji porodu
Wzniecenie porodu jest farmakologicznym lub niefarmakologicznym działaniem. Mechaniczne sposoby zwiększają odsetek udanych indukcji i pozwalają ominąć komplikacje związane ze stosowaniem prostaglandyn. Jednymi z częściej stosowanych metod indukcji porodu są m.in.:
- Indukcja porodu oksytocyną
Jest to najpopularniejsza metoda wywołania porodu. Oksytocyna to naturalny hormon produkowany przez przysadkę mózgową przez cały okres ciąży. Należy ją podawać bardzo ostrożnie, dostosowując dawkę do częstości i siły skurczów, jednocześnie prowadząc stały zapis kardiotokograficzny płodu. Dla pełnej kontroli dawki zalecane jest, aby wlew był prowadzony za pomocą pompy infuzyjnej. Stymulacja czynności skurczowej macicy za pomocą oksytocyny pozwala na skrócenie średniego czasu trwania porodu o 3 godziny.
- Prostaglandyny
Najczęściej podawana jest prostaglandyna E2 w postaci dopochwowego żelu, która powoduje dojrzewanie szyjki i wywołuje skurcze macicy. Wskazaniami do podania prostaglandyn są wszystkie sytuacje położnicze wymagające rozwiązania ciąży drogą pochwową, przy współistniejącej niedojrzałej szyjce macicy.
- Amniotomia
Jest to sztuczne przebicie błon płodowych. Warunkiem jej wykonania jest dojrzałość szyjki macicy, ponieważ przebicie pęcherza płodowego przy niedojrzałej szyjce jest związane z wyraźnie podwyższonym ryzykiem zakażenia wewnątrzmacicznego i nieskuteczności indukcji. Sztuczne przerwanie ciągłości błon płodowych wywołuje miejscowe wydzielanie endogennych prostaglandyn. Amniotomia jest nieodwracalna i powinna być poprzedzona oceną położenia, ustawienia i ułożenia płodu.
- Techniki masażu
Masaż szyjki macicy polega na ręcznym stymulowaniu kanału rodnego celem rozmiękczenia i rozszerzania go. Jest to ręczne otwarcie kanału szyjki macicy i odklejenie dolnej części pęcherza płodowego od ścian macicy. Pobudza organizm rodzącej do wytwarzania hormonów odpowiadających za rozpoczęcie i postęp akcji porodowej.
- Indukcja porodu za pomocą cewnika Foleya
Cewnik działa mechanicznie, rozszerzając ujście wewnętrzne szyjki macicy, a przez drażnienie receptorów szyjkowych stymuluje czynność skurczową macicy. Czas od rozpoczęcia indukcji do porodu przy użyciu cewnika Foleya wynosi średnio 24 h, a czas pozostawania cewnika w szyjce macicy – 15 h. Indukcja porodu balonikiem napełnionym solą fizjologiczną zapewnia rozciągnięcie szyjki macicy i dolnego segmentu macicy.
Powikłania po indukcji porodu
Indukcja porodu wiąże się niekiedy z pojawieniem się skutków ubocznych, takich jak: zbyt silne skurcze macicy, przedwczesne oddzielenie łożyska, pęknięcie macicy, krwotok poporodowy, wyczerpanie mięśnia macicy i wtórna atonia (tzn. niedowład macicy –zaburzenie czynności skurczowej mięśnia macicy), zakażenie wewnątrzmaciczne, konieczność wykonania cięcia cesarskiego oraz zwiększone ryzyko zatoru powietrznego i płynem owodniowym.
Na czym polega masaż szyjki macicy w czasie porodu? Dowiesz się tego z naszego filmu
Bibliografia:
1. Troszyński M., Położnictwo - ćwiczenia: podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003.
2. Mierzwa A., Klimek M., Wybrane metody preindukcji i indukcji porodu stosowane w krakowskich szpitalach, „Problemy Pielęgniarstwa”, 2015, 23(4), s. 496–501.
3. Ulan A., Ulan J., Wagner E., Sadowska M., Indukcja porodu, „European Journal of Medical Technologies”, 2015, 2(7), s. 16–19.
4. Patro-Małysza J. Marciniak B., Leszczyńska-Gorzelak B. i wsp., Ocena skuteczności cewnika Foleya w preindukcji porodu, „Ginekologia Polska”, 2010, 81, s. 31–36.
5. Czajkowski K., Bręborowicz G., Kotarski J. i wsp., Rekomendacje zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu, „Ginekologia Polska”, 2009, 80, s. 548–557.
6. Bomba-Opoń D., Drews K., Huras H. i wsp., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące indukcji porodu, „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna”, 2017, 2(2), s. 58–71.
7. Oleszczuk J., Patro-Małysza J., Najczęstsze błędy w indukcji porodu, „Ginekologia po Dyplomie”, 2015, 17(1), s. 36–42.
Zobacz nasz film i dowiedz się jak wygląda opieka okołoporodowa w Polsce
