Polub nas na Facebooku
Czytasz: Czym jest czerniak guzkowy? Objawy, rokowania i przyczyny powstania
menu
Polub nas na Facebooku

Czym jest czerniak guzkowy? Objawy, rokowania i przyczyny powstania

dermatolog

Fot. Fly_dragonfly / Getty Images

Czerniak guzkowy jest drugim co do częstości występowania podtypem czerniaka. Według dostępnych danych stanowi około 10–15% wszystkich przypadków tego nowotworu złośliwego. Klinicznie jest szybko rosnącym guzem. Lokalizuje się na dowolnej części ciała. Chorobę cechuje wysoka śmiertelność.

Czerniaki skóry są złośliwymi nowotworami wywodzącymi się z neuroektodermalnych komórek melanocytarnych, czyli komórek barwnikowych wytwarzających melaninę. Mają największą dynamikę wzrostu liczby zachorowań. Jedną z częściej występujących odmian jest czerniak guzkowy, który rozwija się przeważnie u osób w podeszłym wieku. Zazwyczaj nie wykazuje heterogenności barw i nieregularności brzegu. Powoduje najczęściej i najwcześniej zmiany przerzutowe w węzłach chłonnych.

Czym jest czerniak guzkowy?

Czerniak guzkowy (nodular melanoma – NM) to drugi co do częstości podtyp histogenetyczny czerniaka. Choroba stanowi około 10–15% wszystkich przypadków tego nowotworu. Zmiany mogą występować w dowolnym miejscu na ciele, ale ich typowymi lokalizacjami są: skóra głowy, karku i górnej części pleców, tułów, szyja i kończyny dolne. Mediana wieku zachorowania jest podobna dla obu płci i wynosi około 50 lat. Bardzo rzadko zdarza się u dzieci przed okresem pokwitania. Choroba częściej rozwija się u mężczyzn niż u kobiet (2:1). Stanowi istotny problem współczesnej onkologii i dermatologii.

Cechy charakterystyczne czerniaka guzkowego

Choroba charakteryzuje się pionowym wzorcem wzrostu. Oznacza to, że guz przyrasta na grubość. Dochodzi do naciekania głębszych warstw skóry właściwej i następuje rozsiew komórek nowotworowych drogą naczyń limfatycznych i krwionośnych do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych. W konsekwencji tego szybko rozwijają się przerzuty.

Zmiany mają postać grudki lub blaszki o gładkiej powierzchni. Często są polipowate. Bywają także uszypułowane. Nierzadko guzowi towarzyszy owrzodzenie. Jest on symetryczny i dobrze odgraniczony. Przybiera czarny, niebieskawy kolor, przy czym rozmieszczenie barwnika jest w większości przypadków niesymetryczne.

Może się rozwinąć także postać amelanocytowa, w wyniku czego zmiana ma kolor różowoczerwony. Nosi ona nazwę – czerniak guzkowy bezbarwnikowy. Jest bardzo rzadki. Charakteryzuje się brakiem lub znikomą ilością barwnika w wyniku mniejszego zróżnicowania komórek, a tym samym większej złośliwości.

Trwają badania nad szczepionką hamującą rozwój czerniaka. Sprawdź:

Zobacz film: Szczepionka hamująca rozwój czerniaka. Źródło: 36,6

Objawy czerniaka guzkowego

Objawy czerniaka guzkowego determinowane są postacią choroby. Może przyjąć ona dwie formy:

  • de novo (na nowo) – postać ta stanowi większość przypadków; na dotychczas niezmienionej skórze pojawia się nowe znamię barwnikowe wykazujące cechy znamienia dysplastycznego, czyli asymetrię, nieregularność i nieostrość granic, nieregularność zabarwienia i nadżerki w obrębie znamienia; pokrywający naskórek jest ścieńczały, zamazany lub owrzodziały;
  • na powstałym wcześniej znamieniu – postać ta rozwija się znacznie rzadziej; wówczas wśród objawów budzących niepokój wymienia się zmiany zachodzące w już istniejących znamionach, takie jak: powiększenie się, zmiana kształtu, granic i zabarwienia, pieczenie, zgrubienie, swędzenie i krwawienie.

Czerniak guzkowy – rokowania

Polska należy do krajów o średnio niskiej zachorowalności na czerniaka. Choroba ta uważana jest za jeden z najbardziej złośliwych nowotworów, ponieważ charakteryzuje się wczesnymi przerzutami i niską wrażliwością na leczenie, a w związku z tym wysoką śmiertelnością. W związku z powyższym czerniak guzkowy ma niepomyślne rokowania.

Czynnikami wpływającymi na nie w istotny sposób są grubość guza, poziom naciekania i ryzyko przerzutów. Na tej podstawie 5-letnie przeżycie chorych na czerniaka guzkowego przedstawia się następująco:

  • 5-letnie przeżycie szacowane na 98% – grubość guza pierwotnego wg Breslowa <0,75; I/II poziom naciekania warstw skóry wg Clarka obejmujący zazwyczaj tylko naskórek; 8% przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych; grupa rokownicza małego ryzyka;
  • 5-letnie przeżycie szacowane na 91% – grubość guza pierwotnego wg Breslowa 0,76–1,5; III poziom naciekania warstw skóry wg Clarka sięgający przez całą grubość warstwy brodawkowatej; 20% przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych; grupa rokownicza umiarkowanego ryzyka;
  • 5-letnie przeżycie szacowane na 71% – grubość guza pierwotnego wg Breslowa 1,51–3,99; IV poziom naciekania warstw skóry wg Clarka sięgający do warstwy siateczkowatej; 36% przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych; grupa rokownicza wysokiego ryzyka;
  • 5-letnie przeżycie szacowane na 46% – grubość guza pierwotnego wg Breslowa >4,0; V poziom naciekania warstw skóry wg Clarka sięgający do tkanki podskórnej; 57% przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych; grupa rokownicza wysokiego ryzyka.

W jaki sposób można uchronić się przed czerniakiem? Odpowiedź na filmie:

Zobacz film: Jak się chronić przed czerniakiem? Źródło: X-Bank Gallery

Przyczyny powstania czerniaka guzkowego

Rozwój czerniaka guzkowego stanowi wynik wzajemnego oddziaływania na siebie szkodliwych czynników egzogennych, czyli środowiskowych i endogennych. Podkreśla się przede wszystkim istotną rolę zmian w genomie melanocytów, które warunkują wzrost wrażliwości tych komórek na mutagenne działanie czynników zewnątrzpochodnych.

Za najistotniejsze determinanty zwiększonego ryzyka zachorowania na czerniaki grudkowe uważa się m.in.:

  • intensywne działanie promieniowania ultrafioletowego naturalnego (promienie słoneczne) i sztucznego (łóżka opalające, solaria),
  • stałe drażnienie mechaniczne lub chemiczne,
  • niską zawartość barwnika w skórze,
  • predyspozycje genetyczne, a zwłaszcza rodzinny zespół znamion atypowych (familial atypical mole syndrome – FAMS).

Sprawdź swoją wiedzę odnośnie czerniaka:

Co wiesz o czerniaku? Sprawdź wiedzę o nowotworze skóry:

Odpowiedz na 10 pytań
Rozpocznij quiz

Bibliografia:

1. Rutkowski P., Wysocki P.J., Nasierowska-Guttmejer A. i wsp., Czerniaki skóry – zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w 2016 roku, „Journal of Oncology”, 2015, 65(6), s. 501–516.

2. Rutkowski P., Złośliwe nowotwory skóry, Gdańsk, Via Medica, 2014.

3. Telka E., Szczepanik K., Czerniak skóry – nowe zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego, „Nowa Medycyna”, 2014, 3, s. 125–129.

4. Krzakowski M., Leczenie systemowe czerniaka skóry, „Współczesna Onkologia”, 2003, 7(8), s. 604–610.

5. Pawlak W.Z., Wawrocka-Pawlak M., Szczylik C., Biologia molekularna czerniaka skóry, „Współczesna Onkologia”, 2003, 7(8), s. 548–555.

6. Rutkowski P., Czynniki rokownicze i klasyfikacja stopni zaawansowania, W: Ruka W., Nowecki Z.I., Rutkowski P., Czerniaki skóry u dorosłych, Warszawa, MediPage, 2005, s. 33–45.

7. Michalska-Jakubus M., Jakubus T., Krasowska D., Czerniak – epidemiologia, etiopatogeneza i rokowanie, „Medycyna Rodzinna”, 2006, 2, s. 45–53.

8. Weedon D., LeBoit G., Burg G., Sarasin A., Pathology and Genetics of Tumours of the Skin, Lyon, IARC Press, 2006.

Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
10
0
Polecamy
Czerniak u dzieci – objawy, przyczyny, leczenie
Czerniak u dzieci – objawy, przyczyny, leczenie TVN zdrowie
Czerniak złośliwy – jak go rozpoznać i leczyć?
Czerniak złośliwy – jak go rozpoznać i leczyć? TVN zdrowie
Jak mądrze przygotować się do lata i uchronić przed czerniakiem?
Jak mądrze przygotować się do lata i uchronić przed czerniakiem? Dzień Dobry TVN
Hiperpigmentacja – pozapalna, hormonalna.
Leczenie przebarwień
Hiperpigmentacja – pozapalna, hormonalna. Leczenie przebarwień Dzień Dobry TVN
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty