Rak w obrębie węzłów chłonnych się nie rozwija. Podczas biopsji węzłów chłonnych można wykryć komórki rakowe, jednak są to przerzuty, a nie pierwotne ognisko. Niektórzy pacjenci używają pojęcia rak dla wszystkich typów nowotworów, w tym także dla pierwotnego nowotworu węzłów chłonnych – chłoniaka. Jest to nowotwór wywodzący się z mnożących się bez kontroli komórek układu limfatycznego, czyli limfocytów. Jego objawy często przypominają grypę lub inną infekcję wirusową, dlatego choroba bywa diagnozowana zbyt późno, co powoduje niekorzystne rokowania dla jej leczenia.
Chłoniak węzłów chłonnych, czyli rak węzłów chłonnych, to bardzo poważna choroba układu chłonnego, będącego częścią systemu odpornościowego człowieka. Węzły chłonne są niewielkimi gruczołami rozmieszczonymi w całym organizmie i połączonymi naczyniami limfatycznymi. Ich powiększenie może sugerować rozwój nowotworu charakteryzującego się niekontrolowanym rozrostem limfocytów B lub T, czyli komórek układu limfatycznego, które w normalnych okolicznościach stanowią wsparcie w walce z infekcjami.
Rak węzłów chłonnych – objawy
Objawy chłoniaka mogą być bardzo niespecyficzne, ponieważ wykryto kilkadziesiąt rodzajów chłoniaków – nowotworowych rozrostów układu chłonnego, różniących się przebiegiem i stopniem zagrożenia dla chorego. Niektóre potrafią rozwijać się przez lata niemal bezobjawowo i zwykle są wykrywane przypadkowo. Innym wystarczy kilka tygodni lub miesięcy, by spowodować poważne zmiany w węzłach chłonnych albo nacieki nowotworowe w różnych narządach wewnętrznych.
W ostatnich latach obserwowany jest duży wzrost zachorowalności na chłoniaki, zwłaszcza wśród osób po 65. roku życia, trochę częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Najpowszechniej występującymi chłoniakami są:
- chłoniak powstający z tzw. małych limfocytów B, zwykle przyjmujący postać przewlekłej białaczki limfatycznej;
- chłoniak „rozlany” z dużych komórek B;
- szpiczak plazmocytowy (mnogi);
- chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa);
- chłoniak grudkowy;
- chłoniak z komórek płaszcza;
- chłoniak strefy brzeżnej;
- chłoniaki o dużej dynamice: Burkitta, limfoblastyczne, z obwodowych komórek T.
Najczęstszym objawem chłoniaka i przerzutów raka do węzłów chłonnych jest ich niebolesne powiększenie, wyczuwalne na szyi, pod pachami, w pachwinach, rzadziej w innych okolicach ciała. Zwykle towarzyszą mu pojawiające się o różnych porach dnia stany podgorączkowe lub gorączka, osłabienie czy nocne poty, czego wiele osób nie wiąże z chorobą nowotworową, lecz zwykłą infekcją grypową.
Innym symptomem schorzenia bywa również szybki spadek wagi albo swędzenie skóry. W zależności od rodzaju i zlokalizowania chłoniaka mogą też pojawić się inne objawy, np. ból brzucha, żółtaczka, krwawienie z przewodu pokarmowego czy problemy z oddychaniem. Często jednak chorzy nie odczuwają żadnych dolegliwości, dlatego należy pamiętać, że pojawienie się powiększonych i twardych węzłów chłonnych, nawet jeśli nie towarzyszą im inne objawy, warto skonsultować z lekarzem.
Powiększenie węzłów chłonnych szyi
Chłoniak węzłów chłonnych szyi, podobnie jak chłoniaki zlokalizowane w innych miejscach (np. rak węzłów chłonnych pod pachami), wynika przede wszystkim z nieprawidłowego rozrostu limfocytów B, rzadziej z komórek T czy NK. Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi choroby są także zakażenia, zwłaszcza wirusem Epsteina–Barr (EBV), wirusem niedoboru odporności (HIV), wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV) oraz wirusem limfocytotropowym typu 1 (HTLV-1).
Na tego typu nowotwory narażone są ponadto osoby mające częsty kontakt z benzenem, azbestem czy promieniowaniem jonizującym, cierpiące na schorzenia autoimmunologiczne (reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto) albo zaburzenia odporności. Znaczenie mają również czynniki genetyczne.
Przerzuty raka z odległych narządów mogą powodować powiększenie węzłów chłonnych pach, pachwin czy szyi.
Rokowania chłoniaka i przerzutów raka
Rokowania w przypadku przerzutów raka węzłów chłonnych zależą od stopnia zaawansowania choroby, rodzaju nowotworu, a także wieku i stopnia sprawności chorego. W niektórych przypadkach, np. chłoniaka Hodgkina, zwanego niegdyś ziarnicą złośliwą, odpowiednie leczenie zapewnia utrzymanie w miarę dobrego komfortu życia przez długie lata.
Pewne rodzaje chłoniaków (chłoniak z małych limfocytów, chłoniak grudkowy czy chłoniak strefy brzeżnej), jeśli nie powodują uciążliwych objawów, w ogóle nie wymagają leczenia, choć bardzo ważna jest obserwacja dynamiki rozwoju choroby. Rak węzłów chłonnych grozi bowiem przerzutami na inne narządy, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
Kto częściej choruje na raka? Dowiesz się tego z filmu:
Leczenie chłoniaka i przerzutów raka węzłów chłonnych
Leczenie chłoniaka musi być poprzedzone odpowiednim rozpoznaniem choroby, przede wszystkim na podstawie badania histopatologicznego i immunohistochemicznego węzła chłonnego, a często również wycinka odpowiedniej tkanki lub narządu. W celu doprecyzowania diagnozy konieczne bywa wykonanie analizy genetycznej lub molekularnej. Pomocne są też badanie cytologiczne i cytometria przepływowa materiału z biopsji węzła chłonnego, krwi obwodowej lub szpiku.
W leczeniu chłoniaka najczęściej stosowane są chemio- i radioterapia. Niekiedy wykorzystuje się również wytwarzane laboratoryjnie przeciwciała monoklonalne skierowane przeciw antygenom obecnym na prawidłowych, jak i zmienionych nowotworowo limfocytach B. W celu przyspieszenia odnowy układu krwiotwórczego po chemio- lub radioterapii przeszczepia się czasami własne komórki macierzyste krwi obwodowej lub szpiku kostnego.
Leczenie przerzutów raka do węzłów chłonnych zależy od pierwotnego ogniska nowotworowego.
