Zapalenie oskrzeli to stan zapalny błony śluzowej oskrzeli, za który odpowiada zakażenie dróg oddechowych, które może mieć charakter zarówno wirusowy, jak i bakteryjny. Choroba przebiega z przekrwieniem i złuszczaniem nabłonka oddechowego, wysiękiem w świetle oskrzeli i kaszlem, któremu mogą towarzyszyć furczenia i świsty. Zapalenie oskrzeli jest zaraźliwe. Choroba z łatwością przenosi się drogą kropelkową. W zależności od czasu trwania zapalenie oskrzeli dzieli się na ostre (<3 tygodni), podostre (3–8 tygodnie) i przewlekłe (>8 tygodni).
Zapalenie oskrzeli – czy jest zaraźliwe?
Jeśli u jednego z domowników lekarz stwierdził zapalenie oskrzeli, warto zachować szczególną ostrożność, ponieważ jest ono zaraźliwe. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. Oznacza to, że infekcja przenosi się z osobnika chorego na zdrowego na skutek rozpylania się w powietrzu śliny i wydzieliny z jamy nosowej. Ma to miejsce szczególnie w czasie kaszlu, kichania i mówienia, po czym cząsteczki zakaźne są inhalowane przez drogi oddechowe pełniące rolę wrót zakażenia. Największą zaraźliwość obserwuje się w przypadku wirusowego zapalenia oskrzeli.
Czynniki etiologiczne zapalenia oskrzeli
Skoro znamy już odpowiedź na pytanie: czy zapalenie oskrzeli jest zaraźliwe?, warto przyjrzeć się bliżej odpowiadającym za nie czynnikom chorobotwórczym. Najczęściej stwierdza się wirusową infekcję (około 90% przypadków choroby), a bakteryjne zapalenie oskrzeli ma charakter wtórny do zakażenia wirusowego. Wśród czynników etiologicznych zapalenia oskrzeli wymienia się m.in.: adenowirusy, wirus grypy i paragrypy, syncytialny wirus oddechowy (RSV), koronawirusy, rynowirusy, wirusy Coxsackie (koksakiwirus) i wirus Herpes (herpeswirusy) oraz Chlamydia pneumonia, Bordetella pertussis, Haemophilus influenza, Mycoplasma pneumonia, Streptococcus pneumonia, Moraxella catarrhalis i Mycobacterium tuberculosis. Drobnoustroje te powodują martwicę nabłonka rzęskowego w drogach oddechowych, który jest odpowiedzialny za wychwyt i usuwanie zanieczyszczeń z układu oddechowego. Pełna odbudowa rzęsek w drogach oddechowych może trwać od kilku tygodni do nawet 3 miesięcy.
Osoby narażone na zakażenie zapaleniem oskrzeli
Na zarażanie zapaleniem oskrzeli narażone są zwłaszcza osoby zmagające się z: chorobą refluksową przełyku, przewlekłą chorobą oskrzelowo-płucną, alergią oskrzelowo-płucną i przewlekłym zapaleniem zatok przynosowych lub migdałków. Do zakażenia zapaleniem oskrzeli dochodzi nierzadko w przebiegu chorób takich jak odra, ospa wietrzna i różyczka.
Ponadto do zakażenia predysponują: astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP), częste zakażenia dróg oddechowych w dzieciństwie czy skłonności genetyczne. Prawdopodobieństwo zarażenia się zapaleniem oskrzeli dotyczy głównie osób z niedoborami immunologicznymi, palących tytoń i narażonych na dym tytoniowy, czyli aktywnych i biernych palaczy. Ponadto narażone są osoby zażywające leki immunosupresyjne po zabiegu transplantacji, które zmniejszają ryzyko odrzucenia przeszczepu. Niestety immunosupresja zwiększa jednocześnie ryzyko rozwoju infekcji, ponieważ sprawia, że organizm jest praktycznie bezbronny wobec patogenów. Najbardziej podatne na zakażenie są dzieci i osoby w podeszłym wieku, mocno zmęczone lub narażone na silny stres. Zapalenie oskrzeli rzadko bywa zaraźliwe dla dorosłych z prawidłowo działającym układem odpornościowym.
Do wzrostu zakaźności predysponują warunki pogodowe panujące w okresie jesienno-zimowo-wiosennym, kiedy najłatwiej o wychłodzenie lub przegrzanie organizmu, który, ze względu na często obniżoną o tej porze roku odporność, jest bardziej podatny na rozwój choroby. Liczbę zachorowań podnosi wilgotne powietrze, nieodpowiednio wietrzone mieszkanie, klimatyzacja i duża liczba osób w jednym pomieszczeniu.
Dużą rolę w szerzeniu się zapalenia oskrzeli odgrywa środowisko pracy. Ryzyko zakażenia jest większe u osób, których aktywność zawodowa jest związana z kontaktem z chemikaliami, pyłami, spalinami samochodowymi, dymami i gazami przemysłowymi oraz innymi zanieczyszczeniami powietrza, które drażnią i niszczą błonę śluzową dróg oddechowych. W konsekwencji staje się ona osłabiona i nie stanowi dostatecznej bariery ochronnej.
Zapalenie oskrzeli – ile dni zaraża chory?
Trudno jednoznacznie określić, jak długo zaraża zapalenie oskrzeli. Kwestię tę determinuje przede wszystkim wywołujący je czynnik chorobotwórczy. Na przykład jeśli zapalenie oskrzeli wywołał wirus grypy, okres inkubacji wynosi 1–4 dni, a okres zakaźności waha się od 1 doby przed wystąpieniem objawów do około 5–10 dni od ich początku i wyraźnie ulega zmniejszeniu od 3 dnia trwania choroby.
Zapobieganie rozprzestrzenianiu się zakażenia oskrzeli
Rozprzestrzenianie się zapalenia oskrzeli można znacznie ograniczyć, podejmując odpowiednie działania profilaktyczne. Izolacja chorych to jeden z głównych sposobów na zmniejszenie zachorowalności. Już po pojawieniu się pierwszych objawów chorobowych należy podjąć leczenie. Najlepiej wykluczyć bierne i czynne palenie papierosów oraz narażenie na inne zanieczyszczenia powietrza, które negatywnie wpływają na pracę układu oddechowego i zwiększają prawdopodobieństwo zaatakowania go. Należy dbać o higienę, ponieważ nawet częste mycie rąk zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji.
Bibliografia:
1. Dziubek Z., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Warszawa, PZWL, 2010.
2. Hryniewicz W., Ozorowski T., Radzikowski A. i wsp., Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego 2010, Warszawa, Narodowy Instytut Leków, 2010.
