Czerniak paznokcia, zwany też podpaznokciowym, jest dość rzadką odmianą czerniaka skóry, czyli złośliwego nowotworu mającego źródło w melanocytach – komórkach barwnikowych wytwarzających melaninę. Pod wpływem zmian chorobowych skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, w efekcie czego powstają dość charakterystyczne znamiona, zazwyczaj zlokalizowane w miejscach najczęściej eksponowanych na promienie słoneczne: na głowie, twarzy, szyi czy ramionach.
Czerniak niekiedy rozwija się również pod paznokciem, zarówno ręki, jak i nogi. Z powodu zmiany nowotworowej zlokalizowanej pod paznokciem palca u stopy zmarł między innymi legendarny muzyk reggae, Bob Marley.
Zobacz też: Czerniak złośliwy paznokcia i skóry
Czerniak paznokcia – objawy
Czerniak podpaznokciowy to dość rzadka odmiana czerniaka skóry, szacuje się, że dotyczy 0,7–3,5% spośród wszystkich chorych, u których rozpoznano czerniaka. Występuje zazwyczaj u osób w podeszłym wieku, częściej mężczyzn. Może rozwinąć się pod paznokciem rąk i nóg, zwykle dotyczy tylko jednej płytki paznokciowej. Zmiana nowotworowa najczęściej atakuje kciuk, palec wskazujący lub duży palec stopy.
Czerniak pod paznokciem może objawiać się:
- szerokim (powyżej 6 mm) prążkiem barwnikowym o nieregularnych, poszarpanych brzegach
- wielobarwnymi (od czerwonych po brązowe i czarne), nierównymi pasmami barwnika
- trójkątnym kształtem zmiany
- pęknięciami lub szczelinami w obrębie płytki paznokciowej
- występowaniem objawu micro-Hutchinsona, czyli obecności melaniny w tkankach miękkich otaczających paznokieć, widocznej w badaniu dermatoskopowym.
Jak rozpoznać czerniaka paznokcia?
Czerniak paznokcia jest zazwyczaj wykrywany bardzo późno, ponieważ choroba przez długi czas nie wywołuje żadnych dolegliwości, a zmiany barwnikowe pod paznokciem często bywają mylone (ze względu na podobieństwo) z krwiakiem podpaznokciowym (który w odróżnieniu od zmian czerniakowatych przesuwa się wraz ze wzrostem płytki i bieleje po nacisku na płytkę paznokcia), znamionami melanocytowymi, plamami soczewicowatymi czy zakażeniami grzybiczymi lub bakteryjnymi.
To powoduje, że średni czas od pojawienia się czerniaka paznokcia do jego wykrycia wynosi blisko 3 lata – w tym czasie komórki nowotworowe często zdążą się rozprzestrzenić po innych narządach, co przekłada się na dużą umieralność spowodowaną tą odmianą czerniaka.
Zobacz też: Szczepionka hamująca czerniaka
W rozpoznaniu czerniaka podpaznokciowego za najskuteczniejszą metodę diagnostyczną uchodzi dermatoskopia, czyli mikroskopia epiluminescencyjna pozwalająca na ocenę nieprawidłowości barwnikowych w obrębie naskórka i skóry właściwej. Badanie zmian umiejscowionych pod płytką paznokciową nie należy do łatwych i wymaga od lekarza znacznego doświadczenia.
Diagnostyka czerniaka paznokcia obejmuje:
- badanie kliniczne z oceną wszystkich płytek paznokciowych rąk i stóp
- badanie dermatoskopowe zmiany w obrębie badanej płytki paznokciowej
- badanie dermatoskopowe wału paznokciowego i brzegów bocznych
- badanie dermatoskopowe wolnego brzegu płytki paznokciowej
- badanie kliniczne i dermatoskopowe skóry, błon śluzowych i włosów.
W przypadku podejrzenia czerniaka pod paznokciem postępowaniem z wyboru jest całkowite wycięcie zmiany o pełnej grubości lub biopsja, jeżeli zmiana jest bardzo rozległa, celem badania histopatologicznego. Gdy czerniak podpaznokciowy został rozpoznany, należy wykonać amputację paliczka.
Zobacz też: Jak uchronić się przed czerniakiem?
Przyczyny czerniaka paznokcia
Czerniak paznokcia, podobnie jak inne odmiany tego nowotworu złośliwego, częściej rozwija się u osób z jasną i bardzo jasną karnacją, które łatwo ulegają poparzeniom słonecznym, lub u tych, u których wielokrotna i długotrwała ekspozycja na światło słoneczne w dzieciństwie i młodości powodowała powtarzające się oparzenia skóry. Ryzyko rozwoju zmian chorobowych zwiększa się też w przypadku jasnych i rudych włosów, niebieskich oczu oraz istniejących już na ciele piegów, a zwłaszcza znamion barwnikowych (małych, o regularnym kształcie i o jednolitym rozkładzie barwnika) czy dysplastycznych (dużych, o nieregularnym kształcie i kolorze).
Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi czerniaka paznokcia są również wcześniejsze zachorowania na ten typ nowotworu innych członków rodziny. Osoby, które już zmagały się z czerniakiem skóry, są także bardziej narażone na czerniaka podpaznokciowego.
Bibliografia:
"Diagnostyka dermoskopowa czerniaka podpaznokciowego", Grażyna Kamińska-Winciorek, Radosław Śpiewak
