Zaburzenia psychiczne mają tak wiele odmian i typów, że specjaliści pogrupowali je w określone kategorie, dzięki czemu łatwiej jest przewidzieć dane zachowania chorego oraz dostosować do niego sposób leczenia. Najnowsze klasyfikacje chorób psychicznych to DSM-V oraz ICD-10.
Co to jest psychopatologia?
Psychopatologia jest częścią psychiatrii i psychologii klinicznej. Dziedzina ta zajmuje się opisywaniem i wyjaśnianiem zaburzeń psychicznych. Celem psychopatologii jest analiza i ocena tych zjawisk w celu postępowania terapeutycznego. Opisy zaburzeń mają charakter:
- idiograficzny, czyli skupianie się na problemie konkretnego przypadku;
- nomotetyczny – opisujący zależności psychologiczne dotyczące całych grup osób zaburzonych.
Jak określić, czy dane zaburzenie mieści się w psychopatologii?
Aby oddzielić prawidłowe zjawiska od patologicznych, należy przede wszystkim zwrócić uwagę, czy są one źródłem cierpienia dla osoby badanej. Wszystkie cechy i zachowania, które utrudniają jej życie są rozpatrywane od kątem zaburzenia psychicznego. Jeśli te zjawiska zakłócają jej funkcjonowanie w społeczeństwie i utrudniają dostosowanie się do danych norm, również rozważa się je w kategoriach patologii. Np. nieśmiałość może dochodzić do takiego stopnia, że osoba nie jest w stanie wyjść z domu i spotkać się ze znajomymi.
Zachowania, które prowadzą do nieprzewidywalności danego człowieka, często skutkują brakiem kontroli nad życiem, co też ma podłoże patologiczne. Takie stany powodują jego dyskomfort oraz prowadzą do naruszenia norm społecznych. Również skrajna niekonwencjonalność i nieracjonalność może być w ten sposób interpretowana. Jednak każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Należy pamiętać, że to co dla jednej osoby może być normalne, dla innej jest nieakceptowalne i prowadzi do rozwoju zaburzeń.
Objawy psychopatologiczne – poznawcze, emocjonalne i behawioralne
Poznawcze objawy psychopatologiczne to:
- Zaburzenia spostrzegania – dotyczą błędnej interpretacji wydarzeń w świecie. Osoba badana ma realną wizję rzeczy, które istnieją tylko dla niej. W tej kategorii zawiera się omamy oraz halucynacje wzrokowe, węchowe, słuchowe i smakowe.
- Zaburzenia myślenia – inaczej urojenia, czyli przekonania, które są niezgodne z prawami logiki i nie mają potwierdzenia w realnym świecie. Mają one silne przełożenie na życie chorego, który stopniowo izoluje się od reszty społeczeństwa. Omamy dzielą się na: prześladowcze, depresyjne, paranoiczne oraz wielkościowe.
- Zaburzenia świadomości – polegają na utracie kontroli poziomu analizy i przetwarzania informacji. Wyróżnia się typ ilościowy zaburzenia, który przejawia się sennością, snem głębokim lub śpiączką. Typ jakościowy natomiast dotyczy zmiany ostrości obserwowania świata, czyli zamroczenia lub majaki.
- Zaburzenia pamięci i uwagi – czynniki, które mają źródło w przepracowaniu lub nadmiernym spędzaniu czasu na jednej czynności. Stany te prowadzą do rozkojarzenia, lub utraty pamięci krótkotrwałej czy biograficznej.
Zaburzenia psychopatologiczne ze sfery emocjonalnej to:
- Zaburzenia popędu – wyróżnia się nadmierne obniżenie i podwyższenie aktywności seksualnej. Pierwszy przypadek jest szczególnie widoczny w depresjach, gdzie człowiek jest oziębły seksualnie i nie wyraża ochoty na kontakty z płcią przeciwną. Również w przypadku schizofrenii ludzie tracą zainteresowanie seksem. Wzmożenie popędu wyraża się szczególnie w zespołach maniakalnych. W tym przypadku osoby chore kierunkują swoje działania na kontakt seksualny z partnerem. Ludzie ci nie mają hamulców emocjonalnych ani wyższej uczuciowości, co niekiedy wyraża się obnażaniem czy nieprzyzwoitym zachowaniem w tłumie.
- Zaburzenia uczuciowości – problemy z nastrojem, który negatywnie wpływa na życie chorego. Przestaje on być zmienny jak u zdrowej osoby, a zaczyna być permanentnie zły. Dotyczy to depresji, nerwic, smutku, apatii, patologicznego lęku lub agresji.
Zaburzenia psychopatologiczne ruchowe to:
- Zahamowanie ruchowe – dotyczy zaburzonych struktur w mózgu odpowiedzialnych za swobodę działania. Ten dział dotyczy takich zjawisk jak mutyzm lub stereotypie ruchowe.
- Wzmożona aktywność ruchowa – stan, w którym osoby nie potrafią swobodnie kontrolować ruchów swojego ciała. Pewne aspekty tego zaburzenia mieszczą się w przypadku epizodów manii w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Inne przykłady tych zjawisk to czynności natrętne czy giętkość woskowa.
