Stan onieśmielenia jest znany każdej osobie i jest naturalną reakcją na krępującą bądź nieprzewidywalną sytuację, np. piękną kobietę w windzie. Osoby nieśmiałe dużo silniej przeżywają te emocje, które towarzyszą im każdego dnia.
Czym jest, a czym nie jest nieśmiałość?
Według psychologa Philipa Zimbardo, nieśmiałość jest trudnością w nawiązywaniu kontaktów z powodu strachu, nieufności i ostrożności. Jest to stan, który ma szeroki zakres – od dyskomfortu wśród innych osób poprzez lęk przed ludźmi. Nieśmiali są zwykle dyskretni, pełni rezerwy, bezkonfliktowi oraz skromni. Jednak ludzie ci są z reguły bardziej samotni, a w relacjach czują się zakłopotani, co może objawiać się suchością w ustach, poceniem lub drżeniem rąk. Nieśmiałe osoby mają zwykle też niższe poczucie własnej wartości. Ciągle obawiają się wyśmiania, porażki oraz kompromitacji wśród ludzi.
Nie należy jednak mylić nieśmiałości z fobią społeczną. To zaburzenie jest znacznie silniejsze i w większym stopniu dotyczy trzech aspektów życia – biologicznego, poznawczego i uczuciowego. Różnica polega też na tym, że osoby nieśmiałe zdają sobie też sprawę ze swojej przypadłości, a ludzie cierpiący na lęk społeczny nie określają siebie w ten sposób. O ile zwykle nieśmiałość jest cechą introwertyków, nie należy mylić tych dwóch grup. Ten typ człowieka cechuje się brakiem zainteresowania kontaktami z ludźmi. Swoją energię bierze z wewnątrz siebie. Natomiast osoby nieśmiałe mają silną potrzebę relacji, jednak nie mają zdolności, aby to osiągnąć.
Czy nieśmiałość to pierwszy objaw fobii społecznej? Jak rozpoznać czy to cecha charakteru, czy już problem?
Jak rozpoznać osoby nieśmiałe?
Osoby nieśmiałe czują się niedowartościowane, mają niską samoocenę oraz są skłonne do zamartwiania się. Mają liczne negatywne przekonania na swój temat, co skutkuje biernością społeczną oraz brakiem wiary w siebie. Często porównują się też do swoich rówieśników i widzą siebie jako mniej atrakcyjnych i mniej inteligentnych od nich. W relacjach osoby nieśmiałe odczuwają przyspieszone bicie serca, mają rumieńce na twarzy oraz szybciej się pocą. O ile każdy czasem doświadcza takich stanów, to nieśmiali koncentrują się na tych reakcjach fizjologicznych, przeżywają je i przewidują ich wystąpienie. Prowadzi to do coraz głębszego wycofania z relacji. Osoby nieśmiałe mają też dużą wiedzę na swój temat, ciągle się analizują jednak zwykle skupiają się na swoich wadach. Prowadzi to do zachwiania równowagi emocjonalnej, co może skutkować innymi problemami natury psychologicznej.
Jak pokonać nieśmiałość?
Aby pokonać swoją nieśmiałość, trzeba najpierw spróbować zrozumieć skąd ona pochodzi. W tym celu warto cofnąć się wspomnieniami do dzieciństwa i przeanalizować sytuacje, w których doświadczyło się wyjątkowego wstydu czy zażenowania. Takie przeżycia w tym okresie uczą postrzegana kontaktów z ludźmi w postaci zagrożenia. Uświadomienie sobie, że przyczyna nieśmiałości leży w dawnych wydarzeniach może być pierwszym krokiem do uwolnienia się od tego stanu.
Należy pracować też nad poprawieniem oceny siebie. W tym celu warto poszukać u siebie pozytywnych cech, na których można oprzeć swoje późniejsze działania. Tak więc na kartce należy wypisać tyle swoich zalet, ile przychodzi do głowy. Uświadomienie sobie tych cech może przyczynić się do pełniejszego obrazu siebie.
Jedną z ważniejszych rzeczy w kwestii przełamania nieśmiałości jest rozwój umiejętności społecznych. Jednak takie zmiany należy wprowadzać małymi krokami. Na początku dobrze jest np. rozmawiać z ludźmi, w stosunku których czuje się umiarkowaną nieśmiałość, np. dalsi znajomi. Aranżując rozmowy z coraz bardziej obcymi ludźmi, można subtelnie przełamywać swoje blokady spowodowane nieśmiałością.
Wszystkie negatywne emocje na swój temat w relacji z innymi wynikają z przesadnego skupiania się na swoich myślach. A ich natężenie można kontrolować poprzez takie techniki jak praca z oddechem, medytacja czy joga. Są to proste ćwiczenia, które relaksują ciało i umysł, dzięki czemu znacznie swobodniej można wchodzić w relacje. Naukę tych metod można rozpocząć w internecie lub na licznych kursach organizowanych w większych miastach.
Test na nieśmiałość
Pokonanie nieśmiałości należy zacząć od uświadomienia sobie istoty problemu. W tym celu warto odpowiedzieć sobie na poniższe pytania:
- Czy rezygnujesz z wystąpień publicznych z obawy przed tym, jak wypadniesz?
- Czy czujesz się źle, kiedy jesteś sam ze sobą?
- Czy oceniasz swoje kontakty z innymi gorzej niż byś tego oczekiwał?
- Czy często rezygnujesz z niektórych zachowań z powodu strachu przed tym, jak inni Cię ocenią?
- Czy denerwujesz się na siebie, ponieważ zrezygnowałeś z czegoś z powodu strachu?
- Czy często zdarza Ci się skupiać na swoich emocjach podczas rozmowy z innymi?
- Czy chcesz czasem schować się, żeby nikt Cię nie widział?
