Panendoskopia inaczej określana jest jako „gastrofiberoskopia”, „gastroskopia”, „endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego” lub „ezofagoduodenoskopia”. W literaturze naukowej najczęściej można spotkać się właśnie z nazwą „panendoskopia”. Każde określenie wskazuje jednak na badanie z użyciem specjalnego przyrządu, tzw. endoskopu, który pozwala najdokładniej ocenić stan górnego odcinka przewodu pokarmowego od przełyku po dwunastnicę. Panendoskopia wśród pacjentów znana jest przede wszystkim jako procedura diagnostyczna, pozwalająca wykryć szereg patologii. Jednak należy pamiętać, że jest to również metoda wykonywania szeregu interwencji leczniczych.
Panendoskopia – kiedy konieczna jest endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego?
Panendoskopia jest badaniem oceniającym górny odcinek przewodu pokarmowego, czyli kolejno przełyk, żołądek, a także część dwunastnicy. Pozwala dokładnie poznać stan błony śluzowej, wyściełającej przewód pokarmowy, stwierdzić, czy nie występują w niej ubytki, owrzodzenia bądź inne patologie, jak np. nowotwór. W trakcie gastroskopii dokładnie ocenia się drożność przewodu pokarmowego i wyklucza obecność powszechnej w społeczeństwie bakterii Helicobacter pylori, odpowiedzialnej za powstawanie owrzodzeń.
Endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego wykonuje się więc w sytuacji, gdy podejrzewa się jakąkolwiek
patologię znajdujących się w nim narządów. Najczęściej obligują do tego pewne objawy kliniczne, jak np. wzdęcia, dolegliwości bólowe nadbrzusza, puste odbijanie, zgaga. Jednak zdarza się, że gastroskopia jest elementem diagnostyki anemii,
krwi w stolcu, patologicznego spadku masy ciała czy wielu innych niepokojących objawów klinicznych. W trakcie gastrofiberoskopii można pobrać wycinki ze zmian w obrębie przewodu pokarmowego celem przeprowadzenia badania histopatologicznego.
Wykonuje się również niektóre zabiegi.Na czym polega panendoskopia?
Panendoskopia to badanie wykonywane najczęściej bez znieczulenia ogólnego. Stosuje się jedynie miejscowe znieczulenie gardła poprzez zastosowanie lidokainy w formie sprayu. Pacjent w trakcie badania jest świadomy i musi współpracować z lekarzem przynajmniej w części początkowej badania, kiedy konieczne jest „przełknięcie” endoskopu. To jest jedyny moment badania mogący wywołać dyskomfort u chorego. Rzadko zdarza się, by wystąpiła konieczność zastosowania znieczulenia ogólnego. Ma to miejsce w sytuacji, gdy badanie jest konieczne, a chory zupełnie nie współpracuje.
Panendoskopia wykonywana jest w pozycji leżącej na boku. Pacjent ma wkładany do ust specjalny ustnik, który lokuje się pomiędzy górną a dolną szczęką. Lekarz wprowadza endoskop (panendoskop), czyli pewnego rodzaju przewód, do przełyku. Na zakończeniu endoskopu znajduje się kamera, która nadaje obraz do monitora. Celem pobrania wycinka do badania histopatologicznego lekarz wprowadza przez endoskop specjalne szczypczyki. Stale obserwuje obraz z endoskopu na monitorze. Samo badanie nie trwa długo, szczególnie jeśli nie ma w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego znacznej ilości zmian patologicznych, obligujących do pobrania próbek do badania histopatologicznego. Po zakończeniu lekarz od razu opisuje badanie, czyli podaje wynik, do którego dołączane jest zalecenie odbioru wyników badania histopatologicznego (najczęściej w ciągu 14 dni) pod warunkiem, że były pobierane jakiekolwiek wycinki.
Czy panendoskopia wymaga przygotowania?
Panendoskopia powinna być wykonywana po specjalnym przygotowaniu chorego. Podstawą jest to, by pacjent miał pusty żołądek. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że podczas wprowadzania endoskopu i wystąpienia naturalnego odruchu wymiotnego dojdzie do zachłyśnięcia treścią żołądkową. Dlatego tak ważne jest pozostawanie na czczo, czyli powstrzymywanie się od jedzenia i picia przez 8 godzin poprzedzających badanie. Woda niegazowana może być spożyta najpóźniej 2 godziny przed gastroskopią. Do endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego należy przystąpić po wyjęciu protez zębowych. Trzeba pamiętać, że pacjent musi zawsze przed badaniem wyrazić na nie świadomą, pisemną zgodę.
Czy gastrofiberoskopia jest bezpieczna?
Panendoskopia jak każde badanie niesie ryzyko powikłań, jednak akurat w przypadku tej procedury jest ono niewielkie. Kazuistyczne są przypadki perforacji przewodu pokarmowego, a dotyczą one sytuacji, kiedy gastroskopia jest przeprowadzana celem wykonania zabiegu, czyli procedury inwazyjnej. Czasami po gastroskopii może pojawić się niewielkie krwawienie miejscowe, które jednak szybko ustępuje. Na to powikłanie narażeni są szczególnie pacjenci przyjmujący leki przeciwkrzepliwe. Do krwawienia może dojść np. przy usuwaniu polipa czy pobieraniu wycinka do badania histopatologicznego z dość mocno unaczynionej zmiany.
Jak już wcześniej wspomniano, w trakcie badania istnieje ryzyko zachłyśnięcia, jednak przy dobrym przygotowaniu i przestrzeganiu zaleceń to powikłanie jest eliminowane.
Zobacz film: Jak działa układ pokarmowy?
Bibliografia:
1. Gibiński K., Nowak A., Endoskopia układu trawiennego, PZWL, 1991
2. Muszyński J. (red.), Gastroenterologia, wyd.1, Warszawa.
