Polub nas na Facebooku
Czytasz: Co to jest obsesja? Charakterystyczne objawy i leczenie obsesyjnych myśli
menu
Polub nas na Facebooku

Co to jest obsesja? Charakterystyczne objawy i leczenie obsesyjnych myśli

NAN

Fot: archimede / fotolia.com

Obsesja należy do objawów typowych dla nerwicy natręctw. Rozpowszechnienie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych dotyczy około 2% populacji. Obsesje mogą występować w kilku postaciach: obsesyjne myśli, ruminacje, wątpliwości, impulsy, obsesyjne obawy (fobie).

Kompulsja i obsesja w znacznym stopniu utrudniają życie zarówno osoby chorej, jak i jej najbliższych. Ich wspólny mianownik stanowi wewnętrzny przymus realizacji natręctwa. Istotnym elementem myśli obsesyjnych jest lęk. Zaburzeniom tym niejednokrotnie towarzyszy depresja.

Co to jest obsesja?

Obsesja to nieustannie powracająca i uporczywa myśl, która prześladuje chorą osobę. W nomenklaturze medycznej określana jest jako natręctwo. Stanowi jeden z objawów nerwicy natręctw, czyli zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (ang. obsessive-compulsive disorder – OCD). Choroba objawia się natrętnymi myślami, które towarzyszą choremu bez względu na porę dnia i nocy – obsesjami oraz przymusem wykonywania czynności – kompulsjami. Nieodłącznym symptomem jest także lęk.

Charakter przejawiania zaburzeń obsesyjnych determinowany jest m.in.:

  • predyspozycjami genetycznymi,
  • nasileniem zmian anatomicznych i funkcjonalnych dotyczących przede wszystkim płatów czołowych,
  • czynnikami psychicznymi (doświadczanie silnego stresu, frustracja, nieodpowiednia higiena psychiczna, trudne doświadczenia życiowe),
  • środowiskiem psychospołecznym, w jakim się funkcjonuje (sposób wychowania, system wartości).

Jakie objawy daje obsesja?

Obsesje myślowe i natrętne czynności są przyczyną lęku, który przybiera na sile podczas prób przeciwstawienia się danym kompulsjom. Niejednokrotnie towarzyszą mu przykre objawy fizjologiczne – zaburzenia pracy serca, poty, wilgotne dłonie, suchość w ustach, przyspieszony oddech lub biegunka. Chory wykazuje ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, jest znerwicowany, zestresowany, nie potrafi kontrolować emocji.

Objawy typowe dla obsesji to:

  • przykry charakter myśli, wyobrażeń i kompulsji,
  • częste nieudane próby przeciwstawienia się natręctwom, które traktowane są jako powstające w umyśle chorego, nie jako narzucone z zewnątrz,
  • powtarzanie określonych rytuałów zachowania w celu zapobiegania wyimaginowanemu niebezpieczeństwu,
  • ciągłe uczucie niepokoju, wątpliwości i niepewności,
  • natrętne iluminacje – obsesyjne rozważania uniemożliwiające podejmowanie nawet najprostszych decyzji życia codziennego,
  • tendencja do perfekcjonizmu, nadmierna skrupulatność, drobiazgowość, sprawdzanie i korygowania podjętych czynności.

Charakterystyczne cechy obsesji to:

  • intruzywność – myśli wbrew woli chorego, wdzierające się do jego świadomości,
  • nieakceptowalność treści wyobrażeń,
  • subiektywny opór – próba przeciwstawienia się obsesjom, unikania, rozpraszania uwagi, racjonalizacji,
  • egodystoniczność – stopień zgodności obsesji z postrzeganiem siebie, zasadami moralnymi.

Przykładowe rodzaje obsesji

Najczęściej pojawiającymi się obsesjami są:

  • Obsesja miłosna

Choroba z miłości wywołuje manie, depresję, huśtawki nastrojów i zawyża samoocenę. Chorzy dążą do najsilniejszego zespolenia z drugą osobą. Kontrolują ją ciągłymi telefonami, śledzą, szantażują, mają napady zazdrości i urządzają sceny. Odczuwają niepokój i tracą kontrolę nad emocjami, gdy partner nie jest uległy i nie podporządkowuje się. Potrzeba podtrzymywania relacji niejednokrotnie zamienia się w prześladowanie. Chorzy mający obsesję na punkcie drugiej osoby wykazują brak umiejętności budowania satysfakcjonujących relacji i paniczny lęk przed samotnością. Wpadają w furię, mają ataki złości i gniewu z lęku przed opuszczeniem.

  • Obsesja na punkcie sprzątania

Najczęściej spotykanymi kompulsjami są rytuały związane z czystością, jak sprzątanie i czyszczenie ubrań. Ich źródłem jest silny lęk, którego próby zredukowania polegają na wprowadzenia ładu w otoczeniu. Powstaje iluzja – jeśli wszystko zostanie posprzątane według wcześniej określonego harmonogramu, zostanie osiągnięty spokój. Niestety chory nawet, kiedy jest czysto, czuje dalszą potrzebę sprzątania i doświadcza poczucia winy z powodu niekontrolowania swojego zachowania. Pojawiają się obsesyjne myśli o czystości, zarazkach, brudzie, silny przymus regularnego wykonywania określonych czynności związanych ze sprzątaniem, obsesyjna konieczność utrzymywania perfekcyjnego, nierealnego porządku, symetrii i określonego układu przedmiotów w otoczeniu.

  • Obsesja na punkcie wagi

Liczne badania dowodzą, że osoby cierpiące na jadłowstręt psychiczny nierzadko wykazują objawy obsesyjne, jak natrętne myśli i powtarzanie zachowań dotyczących obniżenia wagi i zmiany wyglądu. Objawy mają postać przymusowego myślenia o diecie, jedzeniu, podejmowania rytualnych czynności prowadzących do utraty masy ciała, powstrzymywania się od jedzenia, liczenia kalorii i podejmowania intensywnych ćwiczeń fizycznych.

Jak leczyć obsesje?

Leczenie obsesji obejmuje farmakoterapię, psychoterapię i psychoedukację. W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki hamujące wychwyt zwrotny serotoniny – leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) i klomipraminę. Najczęściej przeprowadza się psychoterapię poznawczo-behawioralną z wykorzystaniem ekspozycji z powstrzymaniem reakcji. Rozumie się to jako postawienie osoby chorej w sytuacji wywołującej niepokój i określony rytuał zachowania i uniemożliwienie jej wykonania go. W ten sposób dąży się do zmniejszenia lęku wynikającego z obsesji i wrażliwości na bodźce go wywołujące. Wykorzystuje się ponadto: warunkowanie klasyczne i sprawcze, modelowanie, blokowanie oraz wyolbrzymianie. W przypadku nieskuteczności leczenia zastosowanie mają metody psychochirurgiczne.

Zobacz film: Jesienny smutek – czym jest depresja sezonowa. Źródło; Dzień Dobry TVN

Bibliografia:

  1. Krzyżowski J., Natręctwa, Obsesje, Kompulsje, Warszawa, Wydawnictwo Medyk, 2003.
  2. Landowski J., Cubała W.J., Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, W: Jarema M., Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych, Gdańsk, Via Medica, 2015, s. 212–223.
  3. Krupnik-Matuszczyk I., Matuszczyk M., Psychiatria. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa, Katowice, Wydawnictwo Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, 2007.
  4. Michałowska E., Konieczność, przeznaczenie, fatum – osoby z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi o sobie i swojej chorobie. Analiza postów uczestników psychologicznego forum internetowego, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 2014, 10(1), s. 94–115.
  5. Kiejna A., Rymaszewska J., Kantorska-Janiec M., Tokarski W., Epidemiologia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, „Psychiatria Polska”, 2002, 36(4), s. 539–548.
  6. Bennett-Levy J., Butler G., Fennell M., Hackmann A., Mueller M., Westbrook D., Oksfordzki podręcznik eksperymentów behawioralnych w terapii poznawczej, Gdynia, Alliance Press, 2005.
  7. Rabe-Jabłońska J., Diagnoza i leczenie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, „Psychiatria”, 2007, 4(4), s. 160–174.
  8. Błachno M., Bryńska A., Współwystępowanie i charakter objawów obsesyjno-kompulsyjnych w jadłowstręcie psychicznym, „Psychiatria Polska”, 2012, XLVI(6), s. 1019–1028.
  9. Bryńska A., Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
  10. Gałuszko M., Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, „Psychiatria w Praktyce Klinicznej”, 2008, 1(1), s. 40–45.
Czy artykuł okazał się pomocny?
Tak Nie
38
11
Polecamy
Jak rozpoznać cyklotymię?
Poznaj jej przyczyny, objawy i metody leczenia
Jak rozpoznać cyklotymię? Poznaj jej przyczyny, objawy i metody leczenia Dzień Dobry TVN
Co to jest cyklofrenia?
Poznaj jej przyczyny, objawy i metody leczenia.
Co to jest cyklofrenia? Poznaj jej przyczyny, objawy i metody leczenia. Dzień Dobry TVN
Objawy nerwicy natręctw (zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych)
Objawy nerwicy natręctw (zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych) TVN zdrowie
Objawy, przyczyny i leczenie nerwicy natręctw (anankastycznej)
Objawy, przyczyny i leczenie nerwicy natręctw (anankastycznej) TVN zdrowie
Komentarze (0)
Nie przegap
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dietetyczka radzi: Dieta ketogeniczna - plan, efekty, przepisy i skutki uboczne
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Dieta niskowęglowodanowa, czyli skuteczna redukcja tkanki tłuszczowej. Na czym polega dieta niskowęglowodanowa – zasady i efekty jej stosowania. Przykładowy dzienny jadłospis
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Co oznacza i do czego prowadzi zanik kory mózgowej? Przyczyny i objawy schorzenia
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Kiedy i co można jeść po gastroskopii? Zalecenia po badaniu
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Strofantyna – gdzie kupić zapomniany lek nasercowy?
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty
Dieta paleo - przykładowy jadłospis, przepisy, zasady i efekty