Moszna to worek skórno-mięśniowy, w którym mieszczą się elementy męskich narządów rozrodczych. Znajduje się między odbytem a prąciem, a jej zadaniem jest m.in. utrzymywanie optymalnej temperatury jąder, która jest nieco niższa niż temperatura całego ciała. Worek mosznowy bierze udział w procesie zstępowania jąder, który zachodzi przed lub po urodzeniu. Moszna to odpowiednik warg sromowych u kobiety. Jest niesymetryczna, ponieważ lewe jądro jest położone niżej niż prawe.
Jakie funkcje w organizmie pełni moszna?
Moszna u człowieka to luźny, nieparzysty worek utworzony z lewego i prawego embrionalnego wału płciowego. Worek mosznowy odpowiada wargom sromowym większym u kobiet. Dzięki błonie kurczliwej moszna może kurczyć się i rozluźniać w zależności od temperatury otoczenia. Pozwala to na utrzymywanie stałej temperatury jąder, która powinna być o 2,5–4°C niższa niż w jamie brzusznej.
Skurcz błony kurczliwej redukuje ucieczkę ciepła, ponieważ podnosi jądra blisko podbrzusza, co zapewnia ochronę przed chłodem. Rozluźnienie błony zwiększa powierzchnię worka mosznowego i ułatwia oddawanie ciepła, zapobiegając przegrzaniu jąder.
Budowa moszny
Budowa moszny jest dość skomplikowana – worek mosznowy składa się z 3 warstw, stanowiących osłonki jądra i powrózka nasiennego. Są one przedłużeniem wszystkich warstw, z których zbudowana jest przednia ściana brzucha.
Osłona zewnętrzna jest właściwą ścianą moszny i składa się z 3 części:
-
skóry, będącej odpowiednikiem skóry ściany brzucha – skóra moszny może być pomarszczona i skurczona lub gładka i luźna. Zwykle jest cienka i nieco ciemniejsza niż na pozostałej powierzchni ciała. Na środku znajduje się szew moszny, który przedłuża się ku górze i tworzy przegrodę moszny. Na skórze znajdują się liczne gruczoły potowe i łojowe, ale niewiele włosów, których torebki są dobrze wyczuwalne. Wewnątrz znajdują się włókna sprężyste, ale nie ma tkanki tłuszczowej. Skóra z lewej strony moszny najczęściej zwisa nieco niżej;
-
błony kurczliwej, będącej odpowiednikiem warstwy podskórnej – otacza całą mosznę i umożliwia jej rozciąganie się oraz kurczenie. Stanowi część mięśniówki płciowej,
-
powięzi nasiennej zewnętrznej, będącej odpowiednikiem powięzi podskórnej – otacza powrózek nasienny i jądro. To włóknista warstwa podskórna, która znajduje się między powięzią dźwigacza od wewnątrz a błoną kurczliwą od zewnątrz.
Osłona mięśniowo-powięziowa jest utworzona przez mięśnie i powięzie ściany brzucha. Jej częścią są:
-
powięź dźwigacza jądra, która z zewnątrz pokrywa mięsień dźwigacz jądra. Jest odpowiednikiem powięzi powierzchownej brzucha,
-
mięsień dźwigacz jądra, który wraz z powięzią nasienną zewnętrzną stanowi aparat wieszadłowy jądra. Pozwala on na swobodne zawieszenie jąder w worku mosznowym. Zbudowany jest z mięśni poprzecznie prążkowanych mięśnia poprzecznego brzucha i skośnego wewnętrznego brzucha. Odpowiada za odruch dźwigacza jądra, podnoszący jądra do góry,
-
powięź nasienna wewnętrzna – warstwa łącznotkankowa, która współtworzy mięsień – dźwigacz wewnętrzny. Obejmuje jądro, powrózek nasienny i najądrze. Jest odpowiednikiem powięzi poprzecznej.
Osłona wewnętrzna, nazywana także surowiczą – jest odpowiednikiem otrzewnej. Tworzy ją otrzewna ścienna, która nosi nazwę osłonki pochwowej jądra. Obejmuje najądrze i jądro, a w górze przylega do powrózka nasiennego. Składa się z blaszki trzewnej, która jest przyrośnięta do błony białawej oraz blaszki ściennej, która pokrywa komorę moszny od wewnątrz. Pomiędzy blaszkami znajduje się jama surowicza moszny, a miejsce zlania blaszek to krezka jądra, przez którą przechodzą nerwy i naczynia krwionośne. Osłonka wewnętrzna nie pokrywa jądra od dołu – znajduje się tam więzadło mosznowe, które jest pozostałością jądrowodu.
Moszna – najczęstsze schorzenia
Najczęstszymi schorzeniami w obrębie moszny są: stany zapalne jąder lub najądrza, wodniak jądra, torbiele i cysty, przepuklina mosznowa, żylaki powrózka nasiennego, guz jądra czy ropień i skręt jądra. Większość tych przypadłości objawia się tzw. zespołem ostrej moszny (ZOM), cechującym się silnym bólem jądra oraz obrzękiem i zaczerwienieniem worka mosznowego. ZOM może być także objawem nieprawidłowej budowy przyczepka osłony pochwowej, przez co jądra są zbyt wysoko ułożone w worku mosznowym. Problem ten występuje zwykle u dzieci między 4. a 14. rokiem życia.
U niemowląt i młodszych dzieci przyczyną zespołu ostrej moszny jest najczęściej skręt jądra, a u dzieci starszych – skręt przydatków lub najądrza. W diagnostyce przyczyn ZOM stosowane jest badanie ultrasonograficzne Dopplera. Leczenie wymaga przeprowadzenia zabiegu operacyjnego.
