Melasa nie występuje tylko w jednym rodzaju. Zależy od surowca, z którego tworzony jest cukier. Dlatego ciemnobrązowy syrop, będący w zasadzie produktem ubocznym procesu wytwarzania słodkiego proszku, może być też buraczany lub trzcinowy.
Melasa i jej właściwości
Analiza zawartości melasy wskazuje na obecność w substancji wielu związków, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest bogatym źródłem wapnia, magnezu, żelaza, molibdenu, miedzi, selenu, chromu, potasu i manganu.
Zawarty w niej wapń zapobiega nadciśnieniu tętniczemu, pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi, jednocześnie zmniejszając ryzyko wystąpienia miażdżycy. Wpływa także na utrzymanie w dobrym stanie błon komórkowych oraz całych tkanek. Przez wzgląd na zawartość znacznych ilości żelaza melasa zalecana jest w leczeniu anemii, która wynika właśnie z niedoborów tego pierwiastka w organizmie. Z kolei potas pozytywnie oddziałuje na pamięć i koncentrację, czyli prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Magnez wspomaga pracę mięśni i reguluje pracę układu nerwowego. Jego brak może objawiać się stanami depresyjnymi i zaburzeniami rytmu pracy serca. Selen poprawia kondycję układu odpornościowego i wspomaga organizm w walce z niszczącym działaniem wolnych rodników. Chrom wspiera z kolei magazynowanie glukozy w mięśniach, a przez to ogranicza ryzyko zachorowań na cukrzycę. Niedobór manganu może prowadzić do zaburzeń płodności (zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn), a także opóźnień w rozwoju fizycznym. Molibden uaktywnia zmagazynowane w organizmie żelazo.
Melasa jest też źródłem witamin, zwłaszcza z grupy B – B1, PP, B5 oraz B6, które są koniecznym elementem metabolizmu człowieka. Ich niedobór prowadzi ponadto do osłabienia włosów czy pogorszenia kondycji skóry.
Melasa buraczana
Produktem ubocznym procesu wytwarzania białego cukru jest m.in. melasa buraczana. Ponieważ jest zdecydowanie bardziej wartościowa niż biała substancja słodząca, może stanowić jej zdrowszy zamiennik. Cukier w procesie obróbki zostaje pozbawiony swoich właściwości odżywczych, dlatego dostarcza do organizmu jedynie puste kalorie. Znacznie bardziej cenne składniki pozostają w melasie, która używana jest także do wypieków, sosów, naleśników itp. Ma jednak mniej wartości odżywczych od melasy trzcinowej, która zawiera jedynie 38% sacharozy, podczas gdy ta z buraków aż 50%.
Substancja dostępna jest w konsystencji syropu i może być traktowana jako słodzik. W przemyśle wykorzystywana jest m.in. do barwienia i aromatyzowania napojów alkoholowych.
Melasa karobowa i trzcinowa
W sklepach można znaleźć nie tylko substancję pozostałą z obróbki buraków cukrowych, ale także melasę trzcinową i z karobu, czyli mączki chleba świętojańskiego.
Melasa trzcinowa, przez wzgląd na bardzo ciemny kolor, określana jest również „czarnym złotem”. Znajdują się w niej m.in. aminokwasy, związki azotowe, rafinoza czy cukry redukujące. Z kolei melasa karobowa reguluje właściwą pracę jelit, a ponadto wykazuje działanie hipoalergiczne. Jest silnym przeciwutleniaczem i może być wykorzystywana w leczeniu problemów trawiennych i biegunki.
Po każdy rodzaj melasy mogą sięgać zarówno osoby starsze, jak i kobiety w ciąży. Jest zalecana również jako substancja słodząca dla osób aktywnie uprawiających sport i poddających organizm znacznym obciążeniom treningowym. Wpływa korzystnie na układ trawienny, odpornościowy i reguluje pracę układu nerwowego. Przez dużą zawartość żelaza wspiera regenerację krwinek, a zawarty w niej chrom ma właściwości odbudowujące trzustkę. Badania potwierdziły ponadto, że obniża poziom złego cholesterolu i wpływa pozytywnie na stosowane kuracje odchudzające. Dzięki melasie organizm wchłania mniej kalorii w trakcie procesów trawiennych.
Ze względu na znaczną słodycz tej substancji wystarczy jej użyć bardzo niewiele. Zaleca się spożywanie łyżki melasy dziennie, aby w pełni wykorzystać zawarte w niej związki, wspierające prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Ponieważ jest naturalną substancją przeczyszczającą, spożywana w nadmiarze może objawić się biegunką.
Ponadto ekstrakt z trzciny cukrowej wspomaga regenerację mazi znajdującej się w torebkach stawowych, co jest szczególnie ważne dla osób uprawiających sport, np. bieganie. Substancja ta jest stosowana też do produkcji kosmetyków, np. balsamów do ciała. Jest również środkiem leczącym choroby dermatologiczne skóry, np. rany po oparzeniach lub trudno gojące się wrzody.
Należy pamiętać, aby zawsze sprawdzić skład, upewniając się, że nie zawiera dwutlenku siarki, który dodawany jest w celu wydłużenia daty spożycia produktu.
