Ciężki oddech u niemowlaka może być pierwszym objawem alergii pokarmowej. Nierzadko spowodowany jest przez narażenie dziecka na działanie dymu tytoniowego i innych drażniących substancji. W przypadku osób dorosłych ciężki oddech może być objawem psychosomatycznym, a napady duszności mogą pojawić się w zaburzeniach lękowych i nerwicach. Innymi możliwymi przyczynami ciężkiego oddechu bywają: wysokie ciśnienie krwi, otyłość, POCHP.
Ciężki oddech u noworodka
Szybki, krótki i ciężki oddech u noworodka powoduje tzw. sapka noworodkowa. Za trudności z oddychaniem odpowiadać mogą nieprawidłowe warunki, w jakich przebywa dziecko - za wysoka temperatura, suche powietrze, ograniczony dostęp do świeżego powietrza. Czynniki te powodują wysychanie śluzówki w nosie, przez co oddech staje się głośniejszy. Przyczyną sapki bywa często obrzęk śluzówki nosa i zaleganie wydzieliny, czyli zatkany nos.
Ciężki oddech u niemowlaka
Ciężki oddech u niemowlaka nie musi być powodem do niepokoju. Małe dzieci oddychają tylko nosem, dlatego dźwięki, które wydają mogą wynikać z przytkanego nosa. Za świsty czy pochrząkiwania może odpowiadać zatrzymanie w nosie resztek pokarmu po ulaniu. Ciężki oddech może być konsekwencją zakrztuszenia się, gdy dziecko nabrało zbyt dużo mleka podczas karmienia.
Najlepszym sposobem na ułatwienie dziecku oddychania jest oczyszczenie nosa przy wykorzystaniu gruszki. Do nosa można wpuścić kroplę soli fizjologicznej, która rozpuści zalegającą w nim wydzielinę. Warto zadbać także o nawilżanie powietrza przy pomocy inhalatora. Podczas problemów z oddychaniem należy trzymać dziecko w pozycji pionowej.
Jeśli ciężkiemu oddechowi u dziecka towarzyszą poniższe objawy, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem: przewlekły kaszel, sinienie ust i twarzy, brak apetytu, rozdrażnienie, płaczliwość, brak aktywności, osłabienie, gorączka, wysiłek podczas oddychania, wciąganie skóry pod żebra przy oddychaniu, unoszenie płatków nosa podczas oddechu.
Ciężki oddech niemowlaka – ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej
Utrzymujący się długo ciężki oddech niemowlaka może przyczynić się do rozwoju zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej (ang. sudden infant death syndrome – SIDS). Jest to nagły zgon niemowlęcia bez uchwytnych zmian patologicznych. Może być poprzedzony objawami łagodnej infekcji układu oddechowego (sapka, wyciek z nosa). Bezdech może być spowodowany przez narażenie dziecka na działanie dymu tytoniowego i innych drażniących substancji, długotrwałe zasłonięcie nosa i pobieranie wydychanego powietrza.
Zmniejszenie lęku przed SIDS daje użycie prostych monitorów (sygnalizatorów dźwięku) czynności oddechowej. Jeśli przerwa między jednym a drugim oddechem wynosi 20 sekund, urządzenie głośno alarmuje. Należy dbać o właściwą pozycję dziecka w czasie snu — na wznak, o ile nie ma przeciwwskazań, która zapobiega zapadaniu się mięśni górnych dróg oddechowych stanowiących przeszkodę w ich drożności i przeciwdziała ewentualnemu uduszeniu się.
Ciężki oddech dziecka
Istnieje wiele czynników odpowiadających za trudności z oddychaniem u małego dziecka. Wśród przyczyn ciężkiego oddechu mogą się znaleźć m.in.: przeziębienie, zapalenie płuc i oskrzelików, alergie, zaleganie ciała obcego w nozdrzach, astma, wady anatomiczne (zwłaszcza wrodzone wady serca) i mukowiscydoza. Ciężki oddech dziecka może być spowodowany jedną z chorób zakaźnych górnych dróg oddechowych, takich jak zapalenie krtani, ropień migdałków czy błonica (krztusiec). Może stanowić objaw cukrzycy lub niewydolności nerek. W chorobach tych występuje specyficzny tor oddychania, który nazywa się oddechem Kussmaula.
Ciężki oddech a nerwica
Ciężki oddech może być objawem psychosomatycznym. Napady duszności mogą pojawić się w zaburzeniach lękowych i nerwicach. Znacznie zmniejszają komfort życia, powodują niedotlenienie oraz problemy z koncentracją i pamięcią. Ciężki oddech, któremu towarzyszą objawy, takie jak kołatania serca, szybkie męczenie się, ból i ucisk w okolicy serca, wzdychanie, głębokie oddychanie, przyspieszone tętno i duszność, świadczą o nerwicy serca. Jest to jedna z odmian nerwicy lękowej.
Najlepszym sposobem na ciężki oddech w napadach paniki jest głębokie oddychanie przeponowe, które warto ćwiczyć podczas ciąży, ponieważ łagodzi ból i ułatwia poród. Można na przykład siedząc po turecku z wyprostowanymi plecami rozluźnić ramiona, zamknąć oczy i położyć dłonie na kolanach. Podczas wdechu napełnia się brzuch powietrzem, a podczas wydechu wypuszcza się je. Najlepiej wykonać serię minimum 10 wdechów. Kolejne ćwiczenie wygląda następująco: wygodnie leżąc, trzeba lekko ugiąć nogi, a następnie przyłożyć jedną dłoń do klatki piersiowej, a drugą do mostka. Robiąc wdech nosem, należy obserwować, która z dłoni się unosi (przeponowy oddech poruszy dłoń z górnej części brzucha). Najlepiej wykonać serię 30 oddechów.
Ciężki oddech u dorosłych – przyczyny
Możliwymi przyczynami ciężkiego oddechu u dorosłych osób są m.in.: wysokie ciśnienie krwi, niedokrwistość, odwodnienie, POCHP, nadużycie alkoholu lub narkotyków, bezdech senny i zapalenie krtani.
Ciężki oddech pojawia się też czasem na początku ciąży. Rosnący płód i macica wywierają nacisk na jamę brzuszną, w wyniku czego narządy wewnętrzne przemieszczają się ku górze, co utrudnia pracę płucom i przeponie.
Bibliografia:
1. Kochman D., Szmyt A., Edukacja rodziców niemowląt w kontekście zespołu nagłej śmierci niemowląt, „Problemy Pielęgniarstwa”, 2008, 16(1, 2), s. 205–213.
2. Moon R.Y., Fu L., Sudden infant death syndrome: an update, „Pediatrics in review”, 2012, 33(7), s. 314–320.
3. Fonberg E., Nerwice. Przesądy a nauka, Warszawa, Wiedza Powszechna, 1971.
4. Panasiuk L., Duszność, „Medycyna Rodzinna”, 2003, 1, s. 20–25.
5. Bolechowski F., Podstawy ogólnej diagnostyki klinicznej, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1982.
6. Herold G., Medycyna wewnętrzna repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005.
7. Kozielsk J., Diagnostyka duszności w chorobach płuc, „Folia Cardiologica Excerpta”, 2013, 8(supl. B), s. 2–8.
