Ciało obce w nosie
Do nosa najczęściej wkładają sobie coś małe dzieci, niestety nie zawsze można to od razu zauważyć. Ze statystyk wynika, że ciało obce w nosie stanowi większość przyczyn niedrożności nosa u dzieci. Zazwyczaj niedrożność ta jest jednostronna, czyli dotyczy tylko jednej dziurki.
Bardzo duży odsetek społeczeństwa ma skrzywioną przegrodę nosową. Jest to jeden z czynników u dzieci zwiększający prawdopodobieństwo zablokowania się ciała obcego w nosie.
Ciało obce w nosie najczęściej lokalizuje się pomiędzy małżowiną nosową środkową a małżowiną nosową dolną i przegrodą nosa. Jeśli przewody nosowe są wąskie, również stanowią częste miejsce uwięźnięcia ciała obcego.
Objawy ciała obcego w nosie
Wszystko zależy od tego, jakie ciało obce dostało się do nosa, jakiej jest wielkości i jak długo się tam znajduje. Dziecko może zacząć intensywnie kichać, mogą łzawić mu oczy (lub jedno oko), z reguły zaczyna skarżyć się na zatkanie jednej dziurki w nosie. Im dłużej ciało obce zalega w nosie, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia śluzowo-ropnej wydzieliny z nosa o bardzo nieprzyjemnym zapachu, a nawet krwawienia z nosa i stanów zapalnych sąsiadujących zatok.
Postępowanie w przypadku ciała obcego w nosie
Żadne ciało obce nie powinno być wyjmowane z nosa na własną rękę, może to bowiem uszkodzić struktury nosa lub naruszyć bogato unaczynioną śluzówkę, doprowadzając do krwawienia. Opiekun powinien czym prędzej zgłosić się z dzieckiem do laryngologa, jeśli zauważył, że dziecko włożyło sobie coś do nosa, przypuszcza to na podstawie objawów, czyli nagłej niedrożności i ewentualnych powikłań, lub podopieczny sam się do tego przyznał. Laryngolog bada dziecko laryngoskopem, wprowadza leki miejscowo znieczulające i obkurczające naczynia śluzówki, by zapobiec intensywnemu wypływowi wydzieliny i krwawieniu. Do wyciągnięcia ciała obcego najczęściej wystarczy pęseta lub drobny haczyk. W przypadku dużych przedmiotów i braku współpracy ze strony małego dziecka, niezbędne jest znieczulenie ogólne.
Ciało obce w uchu
U dzieci często zdarzają się ciała obce w uchu. Również nie wolno wyciągać ich samodzielnie, użycie patyczka może grozić wepchnięciem ich dalej, co niekiedy doprowadza do perforacji błony bębenkowej i uszkodzenia słuchu.
Ciało obce w oku
Najczęstszym ciałem obcym w oku jest piasek lub inny okruch „z powietrza”. Z reguły ciało obce umiejscowione powierzchownie może wypłynąć samoistnie ze łzami. Czasem jednak wywołuje ból – szczególnie dotyczy to ciała obcego powierzchownie umiejscowionego pod powieką, które wraz z ruchem powieki podrażnia rogówkę.
Zdecydowanie bardziej niebezpieczne są ciała obce penetrujące do wnętrza gałki ocznej. Wewnątrzgałkowe ciała obce nie wywołują bólu, chyba że wlot rany jest rozległy. Mogą jednak wystąpić zaburzenia widzenia, zapalenie gałki ocznej, uszkodzenie soczewki, reakcja związana z ciałem obcym, utrata wzroku.
Powierzchowne ciała obce na powierzchni rogówki lub spojówki można usunąć samodzielnie, najlepiej używając do tego jałowego gazika zwilżonego solą fizjologiczną. W ostateczności można użyć po prostu czystej chusteczki. Na pewno nie wolno zacząć usuwać ciała obcego z oka brudnymi rękami. Penetrujące urazy i ciała obce wbite w gałkę oczną może usunąć wyłącznie okulista.
Ciało obce w przełyku
Do połknięcia ciała obcego najczęściej również dochodzi u dzieci. Najwęższym punktem w przewodzie pokarmowym jest górny zwieracz przełyku. Jeśli więc ciało obce tam przejdzie, najprawdopodobniej dojdzie do końca. Należy wtedy obserwować kupkę malucha, czy znajduje się w niej wydalone ciało obce. W przypadku połknięcia baterii, magnesu lub ostrych przedmiotów należy niezwłocznie zgłosić się z dzieckiem do szpitala.
U dorosłych może dojść do uwięźnięcia ciała obcego w przełyku w przebiegu różnych chorób – zapalenia przełyku, raka przełyku i zwężeń wynikających z innych jednostek chorobowych. Objawy przypominają uwięźnięcie ciała obcego w drogach oddechowych, ponieważ często pojawia się duszność czy krztuszenie. Jeśli pojawia się ślinotok i brak możliwości przełykania, oznacza to całkowite zablokowanie światła przełyku. W takiej sytuacji należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Nie wolno wywoływać wymiotów lub próbować usunąć ciała obcego na własną rękę. Konieczne może okazać się leczenie endoskopowe.
Ciało obce w drogach oddechowych
Ciało obce, które trafi do dróg oddechowych, może zatrzymać się w krtani, tchawicy, oskrzelach czy płucach. Jak zwykle najbardziej narażone są dzieci wkładające rożne przedmioty i drobne elementy do ust, a tym bardziej dzieci malutkie, łatwo krztuszące się ze względu na często jeszcze nieskoordynowany odruch połykania. U dorosłych zakrztuszeniu ciałem obcym sprzyja stan upojenia alkoholowego lub pozostawanie pod wpływem leków nasennych, kiedy to upośledzone są odruchy pozwalające na odkrztuszenie. Zawsze objawem dostania się ciała obcego do dróg oddechowych jest kaszel. Jeśli ciało obce przemieści się niżej, może dojść do ustania pierwszych objawów związanych z dusznością przez zatkanie światła dróg oddechowych, a rozwijać się mogą objawy miejscowego stanu zapalnego, jak gorączka czy ropna plwocina.
Ciało obce w drogach oddechowych wymaga pilnej konsultacji laryngologicznej lub pulmonologicznej.
