Rozpoznanie brachycefalii u niemowlaka opiera się na pomiarach obwodu czaszki i badaniu przedmiotowym, niekiedy diagnozuje się ją również prenatalnie. Metoda leczenia jest uwarunkowana stopniem deformacji. Zniekształcenie cofa się zazwyczaj samoistnie, lecz jeśli jest spore, wymaga zabiegu korekcyjnego. Pomocne w terapii są też kaski, opaski uciskowe i poduszki ortopedyczne.
Dlaczego dochodzi do deformacji czaszki u niemowląt?
Ryzyko powstania deformacji czaszki u niemowląt jest bardzo wysokie, ponieważ w pierwszych miesiącach życia główka jest niezwykle delikatna i podatna na zniekształcenia. Dotyczy to wszystkich dzieci, lecz szczególnie tych urodzonych przed terminem. Nie wszystkie deformacje są na tyle poważne, że wymagają leczenia operacyjnego. Większość znika samoistnie po kilku miesiącach zmieniania pozycji.
Spośród różnego rodzaju zniekształceń wyróżnia się:
- deformacje ułożeniowe – spowodowane uciskiem na główkę jeszcze w łonie mamy lub podczas porodu;
- właściwe ścieśnienie czaszki – spowodowane wzrostem jednego bądź kilku szwów czaszkowych ze zniekształceniem charakterystycznym dla konkretnego zrostu np. krótkogłowie, czyli brachycefalia, długogłowie (skafocefalia) lub skośnogłowie (plagiocefalia) będące następstwem jednostronnego zrośnięcia się szwu wieńcowego.
Deformacje można rozróżnić na podstawie charakterystycznych objawów przedmiotowych, ale postawienie ostatecznej diagnozy zależy od wyniku tomografii komputerowej. Wszelkie odkształcenia w obrębie główki powinny być poddane kontroli lekarskiej, ponieważ konsekwencje zbagatelizowania problemu mogą być poważne. W efekcie dziecko może mieć wady zgryzu, zaburzenia w rozwoju, skoliozę kręgosłupa i wiele innych problemów neurologicznych.
Zobaczcie także, jakie są najczęstsze dziecięce wady postawy:
Czym jest brachycefalia i co jest przyczyną jej powstania?
Brachycefalia to termin medyczny określający zniekształcenie czaszki u dziecka. Jej cechą charakterystyczną jest krótka głowa, która z tyłu jest spłaszczona i przez to przybiera szeroki trapezowy kształt. Brachycefalię u płodu można zdiagnozować prenatalnie, ale dolegliwość może się też ujawnić dopiero po urodzeniu. Bardzo często myli się ją z plagiocefalią, choć nie ma typowej dla tego rodzaju deformacji asymetrii uszu i optycznie powiększonych oraz nierówno ułożonych oczu. Jest również postrzegana jak deformacja ułożeniowa, choć to błędne założenie, ponieważ nie ma związku z nieprawidłową pielęgnacją malucha.
U dorosłych brachycefalia nie jest częstym zjawiskiem. Pojawia się zwykle u tych osób, które w dzieciństwie były niewłaściwie leczone i nieprawidłowo układane do snu.
Przyczyną powstania krótkogłowia jest przedwczesne zrośnięcie szwu strzałkowego, co powoduje nienaturalne poszerzenie czaszki i jej spłaszczenie z tyłu. W rezultacie mózg malucha jest ściśnięty i nie może się prawidłowo rozwijać. Jeśli wada jest duża, musi być skorygowana operacyjnie, zwłaszcza gdy zawiodą podstawowe metody leczenia.
Jak przebiega leczenie brachycefalii?
Leczenie brachycefalii jest uwarunkowane stopniem deformacji. Jeśli zniekształcenie nie jest duże, to przez pierwsze miesiące życia maluszek jest odpowiednio rehabilitowany, a rodzice muszą nauczyć się, jak prawidłowo układać go do snu. Przekładanie powinno trwać kilka miesięcy. Dziecku można kupić poduszkę ortopedyczną.
Bardzo widoczną i dużą brachycefalię u niemowlaka można spróbować skorygować opaską uciskową lub kaskiem, o ile wcześniejsze repozycjonowanie nie przyniosło oczekiwanych efektów. Terapia kaskowa polega na noszeniu specjalnie dobranej ortezy przez kilka tygodni lub miesięcy. Wielu rodziców protestuje przeciwko takiemu leczeniu, uważając, że jest ono męczące dla dziecka. Tymczasem maluch bardzo szybko przyzwyczaja się do nietypowego nakrycia głowy i nie ogranicza to w żaden sposób jego ruchów. Indywidualnie dopasowana orteza ściśle przylega do głowy. Jest też bardzo lekka i nie podrażnia delikatnej skóry niemowlęcia. Po jej zdjęciu główka dziecka ma prawidłowy kształt.
Leczenie neurochirurgiczne jest wskazane, gdy zawiodły wszystkie metody terapeutyczne lub gdy asymetria jest zbyt duża, aby można było ją skorygować w sposób nieinwazyjny. Plastyka czaszki umożliwia nadanie dziecku prawidłowego kształtu głowy.
Bibliografia:
1. L. Hinken, Outcome analysis of molding helmet therapy using a classification for differentiation between plagiocephaly, brachycephaly and combination of both, J. Craniomaxillofac Surg. 2019 Jan 17. pii: S1010-5182 (18) 30737-6.
