Ból w prawym boku zdarza się statystycznie częściej niż po stronie lewej. Wynika to z umiejscowienia narządów wewnętrznych, będących często przyczyną dolegliwości. Zespoły bólowe spowodowane przez układ kostno-szkieletowy, mięśnie i powłoki ciała teoretycznie powinny występować tak samo często po obu stronach ciała, ale ze względu na fakt, że niemal każdy człowiek posługuje się przede wszystkim jedną, najczęściej prawą ręką, u sportowców, osób pracujących w wymuszonej pozycji albo fizycznie, bóle występują zazwyczaj po stronie prawej.
Ból w prawym boku – lokalizacja
Ból w prawym boku bywa różnie odczuwany przez chorego. Może on lokalizować się w kilku miejscach: w prawym podżebrzu, śródbrzuszu (czyli części brzucha zlokalizowanej mniej więcej na poziomie pępka) albo w podbrzuszu. Bóle pleców opisuje się zwykle w odniesieniu do wysokości któregoś z kręgów lędźwiowych (np. ból na poziomie L2-L3). Niektóre dolegliwości mogą mieć charakter opasujący lub promieniujący (ból przechodzący z pleców na bok, na powierzchnię brzucha lub do pachwiny). Takie umiejscowienie dolegliwości wynika z przebiegu nerwów w obrębie międzyżebrzy oraz powłok brzucha i pozwala zwykle na stwierdzenie, że ich przyczyną jest zespół korzeniowy, zapalenie nerwu skórnego albo półpasiec. Bóle tego typu zwykle są ostre, kłujące, piekące, nasilają się przy ruchach, oddychaniu lub kaszlu.
Przyczyny bólu w prawym boku
Ból w prawym boku jest najczęściej spowodowany zespołem korzeniowym albo dolegliwościami ze strony układu pokarmowego lub wydalniczego.
Bóle powłok, ostre, przeszywające, powiązane ze skręcaniem i pochylaniem tułowia albo nasilające się przy wdechu, mogą sugerować zmiany zapalne nerwów skórnych, najczęściej wynikające z ucisku ich korzeni w obrębie kanału kręgowego. Nacisk ten może być spowodowany przez zmiany zwyrodnieniowe (wyrośla kostne) albo przemieszczenie lub przepuklinę jądra miażdżystego krążka międzykręgowego (tzw. dysku). Przyczyną bólu prawego boku może być stan zapalny któregoś z wyżej opisanych nerwów, np. w początkowej fazie półpaśca (choroby wirusowej, obejmującej konkretny nerw, w późniejszej fazie powodującej również charakterystyczne zmiany skórne).
Jeśli bóle prawego boku o takim charakterze umiejscawiają się wysoko na plecach, promieniują do prawego podżebrza, występują łącznie z intensywnym, bolesnym kaszlem i gorączką, należy upewnić się, że przyczyną nie jest suche zapalenie opłucnej.
Zobacz także: Ból łopatki po lewej lub po prawej stronie – przyczyny, leczenie i ćwiczenia
Częstym powodem pojawiania się bólów w prawym boku jest kamica nerkowa. Umiejscowienie dolegliwości zależy od tego, czy złogi są zlokalizowane w kielichach, miedniczce nerkowej czy w moczowodzie. W trakcie przesuwania się kamienia ból (który ma tępy, nawracający falami charakter i bywa wyjątkowo silny) może zmieniać miejsce największego nasilenia. Typowymi symptomami towarzyszącymi są promieniowanie w dół, w kierunku warg sromowych lub worka mosznowego, nudności i wymioty. Podobne dolegliwości mogą być wywołane przez odmiedniczkowe zapalenie nerek (choć wtedy elementem różnicującym bywa wysoka gorączka z dreszczami).
Przewód pokarmowy jest przyczyną wielu incydentów bólowych przejawiających się bolesnością w prawym boku. U osób starszych (szczególnie kobiet) najczęstszym jest kolka wątrobowa (spowodowana kamicą lub zapaleniem pęcherzyka żółciowego), skojarzona z bólami w prawym podżebrzu i śródbrzuszu. Osoby młodsze zwykle zgłaszają się do lekarza z powodu bólu w podbrzuszu, którego przyczynami są stany zapalne wyrostka robaczkowego albo (u kobiet) problemy ginekologiczne. Do tych ostatnich należą zespół napięcia przedmiesiączkowego i zapalenia przydatków. Inne możliwe przyczyny to bóle owulacyjne, torbiel jajnika, a nawet ciąża pozamaciczna. Ten ostatni stan skojarzony jest najczęściej z ostrymi objawami brzusznymi (zapalenie otrzewnej), a czasami towarzyszy mu również wstrząs krwotoczny.
Oprócz wyżej wymienionych, najczęstszych przyczyn bólu należy brać pod uwagę ciężkie schorzenia jamy brzusznej, takie jak np. nowotwory, stany zapalne dwunastnicy, trzustki, jelit, otrzewnej, a nawet (przy bólu zlokalizowanym z tyłu, w okolicy prawej nerki lub w nadbrzuszu i prawym podżebrzu) tzw. brzuszną postać zawału serca.
Przyczyną bólu w prawym boku mogą też być różne urazy, do których chory czasami może nie chcieć się przyznać.
Ból w prawym boku – rozpoznanie
Rozpoznanie przyczyny bólu w prawym boku może być czasami złożonym procesem, choć w przybliżeniu można ją określić po dokładnym zebraniu wywiadu od chorego i wykonaniu pełnego badania lekarskiego. Określenie charakteru, lokalizacji i natężenia bólu oraz towarzyszących objawów pozwala na postawienie wstępnej diagnozy.
W celu rozstrzygnięcia wątpliwości i ostatecznego potwierdzenia wykonuje się badania laboratoryjne krwi i moczu, badania obrazowe (przeglądowe zdjęcie rentgenowskie (RTG) brzucha i klatki piersiowej, ultrasonografię (USG), tomografię komputerową (TK), urografię) oraz badania endoskopowe żołądka, dwunastnicy i jelita grubego (gastrofiberoskopię i kolonoskopię). Dalszy przebieg diagnostyki i leczenia jest indywidualnie dostosowywany do typu stwierdzonego schorzenia.
