Ból głowy u nastolatków może w znaczny sposób utrudniać codzienne funkcjonowanie, w tym przeszkadzać w nauce i doprowadzić do absencji szkolnej. Z dolegliwością tą w pierwszej kolejności najlepiej udać się do pediatry, który po wstępnej ocenie ustali dalszy plan postępowania i w razie konieczności pokieruje do innych specjalistów.
Ból głowy u nastolatków – jak przygotować się do wizyty u lekarza?
Ból głowy u nastolatków to objaw, który nie powinien być lekceważony. Nie należy odkładać w czasie wizyty u lekarza, a na początku skorzystać powinno się z pomocy pediatry. Na wizytę warto zabrać ze sobą przygotowany wcześniej kalendarzyk bólów głowy, w którym odnotowane zostaną jego nasilenie, częstotliwość i towarzyszące objawy. Wskazane są również systematyczne pomiary ciśnienia tętniczego krwi (co najmniej przez kilka dni z rzędu, z uwzględnieniem tych, kiedy doświadcza się bólu głowy). Należy dokładnie zrewidować środowiskowe determinanty stanu zdrowia, w tym zwłaszcza sposób odżywiania, spędzania wolnego czasu, aktywność ruchową, nawyki związane ze snem. Czynniki te stanowią bowiem podstawę chorób cywilizacyjnych, do których coraz częściej badacze zaliczają bóle głowy.
Częste bóle głowy u nastolatków – zaburzenia homeostazy
Częste bóle głowy u nastolatków wiązać się mogą z zaburzeniem homeostazy ośrodka układu nerwowego. Homeostaza to określenie wywodzące się z języka greckiego od słów homois (równy) i stasis (trwały). Najprościej wytłumaczyć można ją jako stan wewnętrznej równowagi organizmu w odniesieniu do zmiennych warunków zewnętrznych. Homeostaza możliwa jest do osiągnięcia dzięki mechanizmom adaptacyjnym, czyli dostosowawczym, za które odpowiedzialny jest zwłaszcza układ nerwowy. Uważa się ją za niezbędny warunek zdrowia. Za jej zaburzenie odpowiadać mogą choroby genetyczne, nieprawidłowa budowa organów wewnętrznych, zmiany środowiskowe – zanieczyszczenia, nadmierny stres, niewłaściwy system żywienia i niewielka ilość ruchu.
Ból głowy u nastolatków – migrena, napięciowe bóle głowy i guz mózgu
Częsty ból głowy u nastolatków, któremu towarzyszą wymioty, osłabienie sprawności umysłowej i zaburzenia pamięci, może być objawem guza mózgu, czyli nowotworu ośrodkowego układu nerwowego (OUN). To jeden z częściej występujących nowotworów w tej grupie wiekowej. Zachorowalność na tego rodzaju nowotwór w Polsce populacji w wieku 0–17 lat szacowana jest rocznie na 17–29:1000000. Przyczyna powstawania guzów mózgu nie została jak dotąd do końca poznana. Badacze wskazują, że ryzyko ich pojawienia się wiąże się z niedoborami immunologicznymi i chorobami genetycznymi.
Ból głowy u nastolatków może też mieć charakter migrenowy. Na jego pojawienie się narażone są zwłaszcza osoby o obciążonym wywiadzie rodzinnym. Taki rodzaj bólu głowy jest połowiczy, pulsujący, z nudnościami, nadwrażliwością na dźwięki, światłowstrętem. Jego natężenie wynosi od umiarkowanego do znacznego i nasila się w czasie zwykłej, codziennej aktywności. Może być poprzedzony aurą czuciową lub wzrokową.
Częste wieczorne bóle głowy mogą wskazywać na ich napięciowy charakter. Tego rodzaju dolegliwościom sprzyjają zwłaszcza nadmiar obowiązków, stres, brak snu, zmęczenie, problemy emocjonalne. Napięciowy ból głowy może być także spowodowany odwodnieniem lub niedożywieniem. Oprócz farmakoterapii wskazana jest pomoc pedagoga bądź psychologa.
Ból głowy u nastolatków a nadciśnienie tętnicze krwi
Kolejną przyczyną bólu głowy u nastolatków jest nadciśnienie tętnicze krwi, które stanowi coraz częstszy problem wśród młodych ludzi. W jego rozpoznaniu specjaliści posługują się specjalnymi krzywymi rozkładu w formie siatek centylowych dostosowanych do płci, wieku i wzrostu. Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, kiedy wartości przekraczają 95. centyl, a pomiaru dokonuje się podczas trzech wizyt. Wśród nastolatków nadciśnienie oprócz pierwotnego charakteru (występuje samoistnie, ryzyko wzrasta przy obciążeniu nadciśnieniem w rodzinie oraz nadmiernej masie ciała) może mieć również postać wtórną. Wówczas za jego powstanie odpowiadają przeważnie choroby miąższu i naczyń nerek oraz choroby tarczycy.
Ból głowy u nastolatków a choroby ogólnoustrojowe
Bólu głowy u nastolatków towarzyszyć może takim chorobom ogólnoustrojowym jak m.in.:
- zaburzenia endokrynologiczne,
- próchnica zębów,
- choroby zatok przynosowych,
- niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza,
- choroby metaboliczne.
Zobacz film: Jak rozpoznać ból migrenowy?
Bibliografia:
1. E. Dilling-Ostrowska, A. Olszewska, Bóle głowy, Warszawa 2008.
2. A. Jabłońska-Chmielewska, Zdrowie publiczne, Warszawa 2014.
3. E. Lurbe, Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży, [w:] „Choroby Serca i Naczyń”, 2010, 7(3), s. 107–111.
4. R. B. Lipton, M. E. Bigal, T. J. Steiner i wsp., Klasyfikacja samoistnych bólów głowy, [w:] „NEUROLOGY”, 2004, 63, s. 427–435.
