Bielmo jest chorobą znaną od starożytności i wzmianki o nim zachowały się nawet w występującym w wielu językach powiedzeniu „zdjąć komuś bielmo z oczu”. Już w starożytnym Egipcie podejmowano się (czasami udanych) prób chirurgicznego usuwania zmian na rogówce, a pierwszych jej przeszczepów próbowano dokonać w XVII w.
Co to jest bielmo rogówki?
Bielmo rogówki to jej zmętnienie, które prowadzi do znacznego upośledzenia widzenia lub ślepoty. Przyczyn jego powstawania może być bardzo wiele.
Bielmo na oku – przyczyny powstawania
Przyczyny pojawienia się bielma można podzielić na:
- infekcyjne,
- wrodzone,
- metaboliczne,
- jatrogenne,
- zwyrodnieniowe,
- występujące na skutek urazów.
Nieleczone bakteryjne i wirusowe infekcje oka mogą doprowadzić do zmętnienia rogówki i upośledzenia wzroku. W przypadku ostrego przebiegu choroby można zaobserwować szybki rozwój zmętnienia rogówki, czemu towarzyszą inne bolesne objawy jej zapalenia. Bielmo na oku może też rozwinąć się na skutek nieleczonej przewlekłej infekcji, która przebiega niezauważona ze względu na brak silnych objawów.
Wrodzone wady i choroby genetyczne również mogą być przyczyną bielma. Bywa, że niemowlę rodzi się z pokrytym nim okiem. Leczenie chirurgiczne może jednak zostać podjęte dopiero po tym, jak gałka oczna przestanie rosnąć.
Urazy mogą bezpośrednio doprowadzić do wystąpienia bielma lub może ono się wytworzyć po jakimś czasie na powstałej w ich wyniku bliźnie. Najbardziej niebezpieczne dla gałki ocznej są uszkodzenia wywołane przez substancje chemiczne.
Do zwyrodnień rogówki, które mogą objawiać się bielmem, dochodzi na skutek przebiegu przewlekłych i nabytych chorób, takich jak problemy z ciśnieniem czy cukrzyca.
Bielmo rogówki – objawy
Podstawowym objawem pojawienia się bielma na oku jest pogorszenie wzroku, które może objawiać się jako minimalne zaburzenie i zamglenie widzenia, a nawet jego niemal zupełna utrata. Na początku choroby widzenie może się naprzemiennie pogarszać i polepszać, a pod jej koniec ustala na jednym poziomie. Najmniej groźne są zmętnienia rogówki na jej peryferiach, zaś te w centralnej części najbardziej upośledzają widzenie.
Dodatkowo tworzeniu się bielma mogą towarzyszyć objawy związane z przyczyną jej powstawania, a więc:
- ból gałki ocznej,
- zaczerwienienie gałki ocznej,
- częste łzawienie oka,
- występowanie wydzieliny.
W przypadku pogorszenia się wzroku, szczególnie jeśli towarzyszą mu powyższe objawy należy się jak najszybciej zgłosić do okulisty. Powstawanie bielma można powstrzymać poprzez wyeliminowanie jego przyczyny, a w przypadku gdy się ono rozwinie konieczna może być operacja.
Jak leczyć bielmo na oku?
W celu leczenia bielma rogówki należy w pierwszej kolejności rozpoznać przyczyny je wywołujące. Niektóre z nich nie są możliwe do powstrzymania – wady wrodzone, genetyczne czy ciężkie przewlekłe choroby. W przypadku urazów ważna jest profilaktyka i podjęcie leczenia, które zapobiegną powstawaniu blizny na rogówce bądź ją zmniejszą. W przypadku wystąpienia infekcji gałki ocznej należy ją jak najszybciej wyleczyć, aby zapobiec rozwojowi bielma. W tym celu stosuje się rozmaite środki farmakologiczne.
W sytuacjach, gdy doszło do utrwalenia się bielma i w znaczącym stopniu wpływa ono na jakość widzenia, wykonuje się zabiegi chirurgiczne – PRK, LASIK i przeszczep rogówki.
Keratektomia fotorefrakcyjna (PRK) polega na laserowym usunięciu warstwy rogówki. Trwa ona około 10 minut i wykonywana jest w znieczuleniu kroplowym. Zabiegu dokonuje maszyna, a lekarz tylko kontroluję jej pracę. Wzrok powraca w przeciągu miesiąca, jednak po paru latach może się znowu pogorszyć.
LASIK (laser in-situ keratomileusis) jest zabiegiem trwającym dłużej, bo do 30 minut, i polega na ścięciu wierzchniej warstwy rogówki. Jego zaletą jest bardzo szybki powrót widzenia, nie może być jednak wykonywany u wszystkich pacjentów.
Przeszczep rogówki jest dla wielu osób, których oczy są pokryte bielmem, jednym ratunkiem. Pierwszego udanego zabiegu dokonano na początku XIX w, a dzisiaj rogówka jest najlepiej przyjmującym się narządem. Jeżeli nie dochodzi do powikłań, współczynnik odrzuceń nie przekracza 10%. Co ważne, podawanie leków immunosupresyjnych można ograniczyć do leków miejscowych, dzięki czemu przeszczep rogówki nie musi wiązać się z obniżeniem odporności i tym samym – jakości życia pacjenta.
Bielmo na oku – profilaktyka
Zachorowania na bielmo w wielu przypadkach można uniknąć. Bardzo ważne jest stosowanie się do zasad BHP podczas pracy, ponieważ właśnie tam dochodzi do większości urazów gałki ocznej. Należy więc zawsze pamiętać o stosowaniu okularów ochronnych. Osoby pracujące w środowisku, w którym występuje dużo pyłu, powinny przepłukiwać gałkę oczną za pomocą soli fizjologicznej lub odpowiednich kropli. Istotne jest również unikanie infekcji oka, w czym może pomóc odpowiednia higiena – częste mycie rąk i niedotykanie oczu brudnymi rękami.
Bibliografia:
- Szaflik J. i Izdebska J., Przeszczepy rogówki, “Przewodnik Lekarski”, 69 (6), 2003, s. 69–72.
