Nazwa batrachofobii pochodzi od greckich słów batrachos (żaba) i phóbos (lęk). Chorobliwy strach przed żabami, ropuchami czy traszkami to jedna z licznych zoofobii, czyli zaburzeń nerwicowych, których podłożem jest lęk przed zwierzętami. Tego typu problemy psychiczne wiążą się z szeregiem uciążliwych objawów, jednak stosunkowo łatwo poddają się leczeniu.
Przyczyny batrachofobii
Lęk przed zwierzętami jest w pewnym stopniu uzasadniony. Stanowi element mechanizmu obronnego, który przy kontakcie z niektórymi z nich może nawet ocalić człowiekowi życie. Niebezpieczne bywają także płazy, np. drzewołazy błękitne (należące do tego samego rzędu, co popularne w Polsce żaby wodne), których wydzielina zawiera śmiertelnie toksyczne alkaloidy. Takie gatunki nie występują jednak w strefach klimatu umiarkowanego, w którego zasięgu znajduje się większość Europy, więc lęk przed żabami u jej mieszkańców nie ma racjonalnych przesłanek.
Batrachofobia jest zaburzeniem lękowym niezależnym od sytuacji realnego zagrożenia. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy na temat fobii specyficznych podłoże zoofobii stanowią wczesne, negatywne doświadczenia dotyczące określonego gatunku zwierząt. Chory często nie zdaje sobie sprawy z przyczyn lęku, ponieważ wiele przeżyć z dzieciństwa wypieranych jest do podświadomości. Batrachofobię spowodować może przykry czy przerażający kontakt z żabą (np. gdy dziecko niechcący rozdepcze płaza gołą stopą). Najczęściej jednak źródeł fobii upatrywać należy w negatywnych postawach i komunikatach otrzymywanych od innych osób.
W kulturze europejskiej żaby nie cieszą się sympatią. W baśniach obecny jest stereotyp złej ropuchy. Większość dzieci wychowuje się w atmosferze niechęci do żab, obserwując nacechowane obrzydzeniem czy paniką reakcje dorosłych na ich widok. W takich okolicznościach u osób o większej wrażliwości lub cierpiących na inne zaburzenia lękowe z łatwością rozwija się batrachofobia.
Objawy lęku przed żabami
Fobia, którą wywołują żaby, ma takie same objawy, jak inne zoofobie. Charakterystyczny jest dla nich paniczny, często wręcz paraliżujący strach, który może pojawiać się nie tylko w bezpośrednim kontakcie z określonym gatunkiem zwierząt, ale i na samą myśl o nich. W przypadku batrachofobii lęk wiąże się też zwykle z uczuciem obrzydzenia.
Lęk przed żabami powoduje szereg nieprzyjemnych reakcji wegetatywnych, których nasilenie zależne jest od subiektywnie odczuwanego „zagrożenia”. Kontakt z płazami może powodować przyspieszenie akcji serca, duszność, zawroty głowy, mdłości, wymioty, drżenie kończyn, a nawet uczucie ich paraliżu. Typowe dla zaostrzonej fobii są ataki paniki, w których batrachofobik – niezależnie od racjonalnej oceny niebezpieczeństwa – zaczyna na widok żaby krzyczeć, uciekać czy płakać. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do utraty przytomności.
Batrachofobia nie jest dolegliwością uciążliwą w codziennym życiu, o ile osoba, która jej doświadcza, nie mieszka i nie pracuje w pobliżu siedlisk żab. W mieście te płazy spotyka się sporadycznie. Fobia staje się problemem w okresie wakacyjnym, ponieważ dla zmagającej się z nią osoby ogromnym stresem jest przebywanie w każdym miejscu, w którym potencjalnie mogą występować budzące lęk zwierzęta. Takie sytuacje często zaostrzają objawy schorzenia – powodują zaburzenia snu, dolegliwości bólowe. Wiele osób w ogóle rezygnuje z wyjazdów za miasto. Dlatego batrachofobię warto leczyć.
Skąd się biorą lęki? Dowiesz się tego z filmu:
Leczenie batrachofobii
Najwyższą skuteczność w leczeniu fobii specyficznych wykazuje terapia poznawczo-behawioralna. Jej celem jest zmodyfikowanie nieprzystosowawczych, powodowanych lękiem przekonań i zachowań chorego. Do metod tego nurtu terapii należą:
- desensytyzacja – wygaszanie niewłaściwych reakcji poprzez stopniowe oswajanie z obiektem budzącym lęk przy jednoczesnym dostarczaniu pozytywnych bodźców, które zostaną z nim skojarzone;
- technika „zanurzania” (metoda implozywna) – gwałtowne wystawienie na działanie stresogennego bodźca w kontrolowanych warunkach terapii;
- modelowanie – nauka adekwatnych zachowań poprzez obserwację innych osób obcujących z obiektem budzącym lęk;
- rekonstruowanie sposobu myślenia o obiekcie fobii – poszerzanie zasobu informacji na jego temat, zmiana automatycznych, negatywnych sądów na neutralne.
Leczeniu batrachofobii służy także pogłębianie wiedzy dotyczącej mechanizmów rządzących tym zaburzeniem oraz nauka radzenia sobie z jego wegetatywnymi objawami z użyciem technik relaksacyjnych. Jeśli batrachofobia jest wynikiem konkretnych, traumatycznych wydarzeń z przeszłości chorego, niekiedy wskazane bywa ich przepracowanie metodami terapii psychodynamicznej.
Ponieważ batrachofobia nie jest dolegliwością, która utrudnia codzienne funkcjonowanie, zwykle nie wymaga konsultacji psychiatrycznej i farmakoterapii. Warto jednak rozważyć ją w niektórych przypadkach, np. gdy lęk przed żabami powiązany jest z innymi zaburzeniami nerwicowymi.
Bibliografia:
1. Szubielska A. Fobie, które rujnują życie. „ Zdrowie w CENTRUM” nr 3(17)/2016: 12–13.
