Batony proteinowe reklamowane są jako idealny produkt dla sportowców i osób odchudzających się. Zachęca się do ich spożywania konsumentów, którzy w swojej diecie chcą zastąpić słodycze przekąskami równie smacznymi, lecz pożywniejszymi i zdrowszymi.
Z czego składają się dobre batony proteinowe?
Bogaty w substancje odżywcze baton proteinowy może być także ekwiwalentem pełnowartościowego, sycącego posiłku, co czyni go świetną propozycją dla osób zapracowanych lub spędzających wiele czasu w podróży. Niestety, znaczna część obecnych na rynku produktów „fit” – mimo zachęcającego opakowania i nazwy – niewiele różni się składem od zwykłych batoników, których częste spożywanie prowadzi do nadwagi i poważnych chorób.
Z założenia baton proteinowy to forma szybkiej, treściwej przekąski o wysokiej wartości odżywczej i energetycznej. Jak sama nazwa wskazuje, w jego składzie powinny się znajdować przede wszystkim substancje pochodzenia białkowego. Ich podaż służy regeneracji wszystkich komórek organizmu, w tym budowie masy mięśniowej, co jest istotne zwłaszcza dla osób trenujących sporty siłowe. Baton proteinowy zawiera białka pochodzenia zwierzęcego, np. w postaci izolatów białek serwatkowych. Zdarzają się także produkty z białkiem roślinnym – sojowym czy pszenicznym. Takie batony proteinowe są odpowiednie w diecie wegańskiej, ale dostarczają mniejszej ilości niezbędnych aminokwasów.
Kolejnym składnikiem zdrowej przekąski powinny być węglowodany. Stanowią one podstawowe źródło energii. Korzystne dla organizmu są takie produkty węglowodanowe, jak ziarna zbóż czy owoce (w batonach – suszone). Ponieważ duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego i procesów metabolicznych ma błonnik (mieszanina nieprzyswajalnych polisacharydów), do batonów proteinowych często dodaje się np. inulinę. Aby podnieść walory smakowe produktu, jego skład uzupełnia się niekiedy o substancje słodzące z grupy polioli (np. erytrytol, stewia) – o bardzo niskim indeksie glikemicznym i znikomej wartości kalorycznej.
W batonach proteinowych znajdują się zwykle źródła tłuszczów nienasyconych – orzechy, nasiona. Są one niezbędne w dobrze zbilansowanej diecie, podobnie jak minerały i witaminy, których dostarczają wszystkie komponenty zdrowych przekąsek. Aby miały bogatszy skład (a przy okazji – lepszy smak) często dodaje się do nich także kakao lub gorzką czekoladę.
Czego wystrzegać się w batonach proteinowych?
Dostępne na rynku batony proteinowe nie zawsze są wartościową przekąską. Producenci często dodają do nich substancje inne niż wyżej wymienione – aby podnieść walory smakowe wyrobu, nadać mu odpowiednią teksturę, atrakcyjny wygląd, przedłużyć termin przydatności do spożycia, a także po to, by ograniczyć koszty produkcji. Niejednokrotnie listę składników otwierają syrop glukozowo-fruktozowy czy olej palmowy, a wartościowe elementy występują w znikomej ilości. Należy wybierać batony proteinowe bez cukrów prostych (zwłaszcza syntetycznych), utwardzanych tłuszczów roślinnych, substancji konserwujących, sztucznych barwników, emulgatorów. Substancje te nie służą zachowaniu szczupłej sylwetki i na dłuższą metę szkodzą zdrowiu.
Co znajduje się w batonach proteinowych? Dowiesz się tego z filmu:
Kiedy jeść batony proteinowe?
Ze względu na wysoką zawartość białka po batony proteinowe najchętniej sięgają osoby uprawiające sporty siłowe. Przekąskę taką warto spożyć po treningu, w okresie tzw. okna anabolicznego. Wówczas organizm najintensywniej i najefektywniej przyswaja substancje odżywcze, przetwarzając je m.in. na masę mięśniową. Po baton proteinowy można sięgnąć także na około godzinę przed planowanym wysiłkiem, ponieważ dostarcza on odpowiedniej dawki energii.
Kluczem do zachowania zdrowia i prawidłowej masy ciała jest zróżnicowana, właściwie zbilansowana dieta. Dlatego batonów proteinowych nie należy jeść zbyt często i na ich korzyść rezygnować z innych produktów. Niemniej dobry baton proteinowy może zastąpić jeden z 4–5 posiłków w codziennym jadłospisie niemal każdej osoby (o ile nie wymaga ona specjalnego sposobu żywienia, np. diety niskobiałkowej czy bezglutenowej). Taki wybór jest szczególnie korzystny w przypadku osób odchudzających się, ponieważ posiłki wysokobiałkowe sprzyjają redukcji tkanki tłuszczowej.
Przepis na batony proteinowe własnej roboty
Ponieważ wysokiej jakości batony proteinowe są stosunkowo drogie i nie można ich kupić w każdym sklepie, warto zrobić taką przekąskę samodzielnie. Jej przygotowanie jest niezwykle proste. Wymaga zmiksowania na gładką masę lub jedynie wymieszania ulubionych składników: namoczonych płatków zbożowych, suszonych owoców, orzechów, nasion, opcjonalnie – substancji słodzącej. Do masy na domowe batony proteinowe dodaje się odżywkę białkową, którą można zakupić w specjalistycznych sklepach lub przez internet. Całość formuje się w pożądany kształt, a następnie przez około pół godziny piecze lub schładza w zamrażarce. Po takim czasie baton nadaje się do spożycia.
Bibliografia:
1. Z. Walczak, M. Starzycki, M. Dymkowska-Malesa, Ocena profilu kwasów tłuszczowych w batonach przeznaczonych dla osób o zwiększonej aktywności fizycznej, [w:] „Medycyna Sportowa”, t. 27, nr 3, s. 139–149, Warszawa 2013.
2. J. Górski, Fizjologia wysiłku i treningu fizycznego, Warszawa 2012.
3. A. Zając, S. Poprzęcki, M. Czuba, D. Szukała, Dietetyczne i suplementacyjne wspomaganie procesu treningowego, Katowice 2010.
