Tarczyca jest gruczołem dokrewnym produkującym hormony niezbędne do regulacji tempa metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek w organizmie. Schorzenia tego narządu często wiążą się z jego powiększeniem oraz nadczynnością lub niedoczynnością. Badania specjalistyczne pozwalają na dokładne określenie rodzaju niedomogi.
Cel badania tarczycy
Celem badania tarczycy jest określenie jej stanu anatomicznego i czynnościowego. Podstawowe pytania, na które diagnostyka ma odpowiedzieć, dotyczą tego, czy:
- wielkość tarczycy, twardość i gładkość powierzchni jest prawidłowa,
- budowa tkanki jest jednorodna (obecność ewentualnych guzków),
- tarczyca nie uciska na sąsiednie narządy i nie rozrasta się z obrębu szyi do przestrzeni zamostkowej,
- miąższ gruczołu nie nacieka sąsiednich struktur, a okoliczne węzły chłonne nie są powiększone.
W trakcie badania poszukuje się symptomów nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Pierwszy z tych stanów objawia się: pobudzeniem, podwyższoną temperaturą ciała, przyspieszonym rytmem serca (tachykardią), utratą masy ciała, wytrzeszczem oczu, wysychaniem, twardnieniem i nadmiernym złuszczaniem się skóry. Niedoczynność tarczycy charakteryzuje: senność, spowolnienie, problemy ze skupieniem uwagi, łatwe męczenie się, ciastowate obrzęki, nadwaga, wolna czynność serca i niskie ciśnienie krwi, miękkość i wilgotność skóry, deformacje paznokci, wypadanie włosów.
Polecamy: Nadczynność tarczycy – objawy u dzieci i dorosłych
Jak rozpoznać, że tarczyca choruje? Dowiesz się tego z naszego filmu:
Skierowanie na badanie tarczycy
Lekarz rodzinny lub internista zbiera dokładny wywiad i bada pacjenta, by podjąć decyzję, czy wymaga on dalszej diagnostyki. Jeśli nie może wykluczyć choroby tarczycy, wystawia skierowanie do poradni endokrynologicznej. Leczenie w niej jest objęte refundacją Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jednak do lekarzy tej specjalności kolejki i czas oczekiwania na wizytę są bardzo długie. Dlatego część osób decyduje się na prywatne leczenie. Ceny za takie porady są bardzo zróżnicowane, a całkowity koszt opieki endokrynologicznej powiększa fakt, że badania laboratoryjne (czyli, potocznie mówiąc, badanie tarczycy z krwi) i obrazowe należą do najdroższych.
Jak wygląda badanie tarczycy u endokrynologa?
Badanie tarczycy u endokrynologa obejmuje nie tylko analizę dostarczonej przez lekarza rodzinnego dokumentacji, ale również szereg badań dodatkowych. Zwykle na miejscu wykonywana jest ultrasonografia (USG) tarczycy, pozwalająca na dokładniejszą ocenę struktury narządu. Pacjentowi pobierana jest krew, by określić poziomy podstawowych hormonów tarczycy (FT3 i FT4) oraz produkowanej przez przysadkę tyreotropiny (TSH), która wpływa na czynność wydzielniczą. Chory może zostać skierowany na następujące badania dodatkowe:
- tomografię komputerową (CT) lub rezonans magnetyczny (MR, NMR),
- badanie angiograficzne (połączone z CT lub MR) albo USG z wykorzystaniem przystawki dopplerowskiej, umożliwiającej ocenę przepływu krwi,
- scyntygrafię tarczycy (badanie izotopowe pozwalające na ocenę struktury narządu i aktywności hormonalnej jej poszczególnych części oraz ewentualnych guzków).
Jeśli lekarz uzna to za potrzebne, może zalecić wykonanie biopsji tarczycy pod kontrolą USG, w celu pobrania próbek tkanki narządu do badania cytologicznego. Zabieg taki wykonuje się ambulatoryjnie, w znieczuleniu miejscowym. Nie jest on bolesny ani nie pozostawia trwałych śladów.
Do badania tarczycy nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Na czczo (albo po kilku godzinach od posiłku) wykonuje się je w niewielu przypadkach. Obejmują one m.in. sytuację, gdy niezbędne jest podanie substancji kontrastującej przed angiografią (ze względu na możliwość wstrząsu anafilaktycznego). Innym wskazaniem jest wykonywanie w znieczuleniu laryngotracheoskopii w sytuacji, gdy chce się określić stan krtani i tchawicy u osób ze znacznym powiększeniem tarczycy (wolem) lub nowotworem naciekającym okoliczne tkanki.
Badanie tarczycy u dzieci
Badanie tarczycy u dzieci jest niezwykle istotne szczególnie w przypadku, gdy stwierdza się spowolnienie rozwoju psychomotorycznego i intelektualnego, a wcześniejsza diagnostyka nie pozwala na określenie przyczyny. Powodem takich zaburzeń rozwojowych może być niedoczynność tarczycy.
Badanie tarczycy u kobiet w wieku rozrodczym
Jeśli u kobiety w wieku rozrodczym podejrzewa się chorobę tarczycy, niezbędne jest wykonanie dokładnych badań przed zajściem w ciążę. Zdekompensowana nadczynność i niedoczynność mogą wywołać poronienie lub nieprawidłowy rozwój płodu, a u ciężarnej mogą spowodować poważne powikłania, np. przełom tarczycowy. W przypadku kobiet, które znajdują się pod stałą opieką endokrynologiczną i są w stanie eutyreozy (poziomy tarczycy są prawidłowe), nie ma przeciwwskazań do zajścia w ciążę.
