Astygmatyzm krótkowzroczny to wada, która najczęściej objawia się problemami z widzeniem przedmiotów niezależnie od ich odległości, przy czym obiekty znajdujące się dalej są widziane zdecydowanie gorzej. Chory może odczuwać objawy powiązane ze zwiększonym obciążeniem narządu wzroku.
Prawidłowa refrakcja oka
Warunkiem dobrego widzenia jest prawidłowe działanie układu optycznego oka. Podstawowy warunek, niezbędny do tego, by na siatkówce powstawał obraz, stanowi przezierność ośrodków optycznych gałki ocznej, m.in. rogówki, soczewki, ciała szklistego. Typowym przykładem niespełnienia tego warunku jest jedna z najczęstszych chorób oczu – zaćma – pojawiające się w jej trakcie zmętnienie soczewki powoduje spadek ostrości wzroku. Jednak najczęstszym powodem obniżenia jakości widzenia są wady refrakcji. Przy tego typu zaburzeniach obraz powstający na siatkówce oka jest nieostry. Przyczynę stanowi przede wszystkim niewłaściwe ukształtowanie rogówki (która w największym stopniu załamuje wpadające do oka promienie) oraz nieprawidłowości budowy gałki ocznej.
Krótkowzroczność i astygmatyzm
Krótkowzroczność (miopia) to wada refrakcji, w przebiegu której promienie światła skupiane są zbyt mocno i ostry obraz tworzy się przed płaszczyzną siatkówki. Chory ma problemy z obserwacją przedmiotów znajdujących się w większej odległości od oka, ale zwykle widzi ostro przedmioty znajdujące się blisko.
Astygmatyzm (inaczej niezborność) to zaburzenie refrakcji, w przebiegu którego promienie światła przechodzące przez układ optyczny oka są różnie skupiane w różnych płaszczyznach. Niezborność klasyfikuje się jako:
- niezłożoną – jeśli jest jedyną wadą refrakcji,
- złożoną – połączoną z nad- lub krótkowzrocznością,
- prostą – gdy w osi pionowej skupianie promieni jest większe niż w osi poziomej,
- odwróconą – gdy w osi poziomej załamanie jest większe,
- mieszaną – kiedy w jednej osi astygmatyzmu oko jest nadwzroczne, a w drugiej krótkowzroczne.
Osie największego i najmniejszego skupienia najczęściej są do siebie prostopadłe. Niekiedy jednak tak nie jest – mówi się wtedy o astygmatyzmie nieregularnym.
Jak zbudowane jest oko? Dowiesz się tego z filmu:
Astygmatyzm krótkowzroczny – co to jest?
Astygmatyzm krótkowzroczny to zaburzenie widzenia, które łączy w sobie cechy dwóch opisanych wad refrakcji. Wszystkie wpadające do oka promienie światła załamywane są nadmiernie i obraz tworzy się przed siatkówką, ale w niektórych płaszczyznach to załamanie jest silniejsze niż w innych. Ani typowa korekta krótkowzroczności (dokonywana za pomocą soczewek sferycznych o ujemnym dioptrażu), ani stosowanie używanych w niezborności szkieł cylindrycznych nie przynosi całkowitej poprawy ostrości widzenia.
Astygmatyzm krótkowzroczny – objawy
Objawy astygmatyzmu krótkowzrocznego łączą w sobie cechy typowe dla obu wad. U chorego najczęściej występuje niedowidzenie przedmiotów znajdujących się w większych odległościach. Może jednak następować też nieprawidłowe widzenie przedmiotów bliskich, pod postacią rozmywania się krawędzi i linii przebiegających w określonym kierunku. Przykładem jest tu np. kartka w kratkę, na której chory może zdecydowanie lepiej widzieć linie poziome niż pionowe. Typowym objawem jest też obserwacja kulistych źródeł światła jako obiektów jajowatych lub mających w niektórych (zwykle symetrycznych) miejscach podwojone krawędzie.
Zaburzeniom widzenia towarzyszą zwykle dodatkowe objawy:
- mrużenie oczu w celu dostrzeżenia szczegółów przedmiotów, szczególnie odległych,
- pogarszanie się widzenia przy małym natężeniu światła (źrenice rozszerzają się wtedy, a głębia ostrości obserwowanego obrazu zmniejsza się),
- szybkie męczenie się wzroku podczas oglądania filmu, czytania, pracy przy komputerze,
- łzawienie.
Leczenie astygmatyzmu krótkowzrocznego
Astygmatyzm krótkowzroczny leczy się najczęściej za pomocą szkieł korekcyjnych. W przypadku tego schorzenia stosuje się soczewki tzw. toryczne, których zdolność skupiająca jest ujemna i różna w dwóch prostopadłych osiach.
Okulista lub optometrysta diagnozujący wadę podaje optykowi dla każdego oka trzy podstawowe parametry:
- moc sferyczną soczewki – określa ona (w pewnym uproszczeniu) wielkość składowej krótkowzroczności,
- wartość cylindra – wynikający z astygmatyzmu naddatek mocy, jaki ma mieć soczewka w określonej płaszczyźnie,
- oś cylindra – informację o tym, jak względem poziomu ma być ustawiona soczewka (czyli w jakiej płaszczyźnie ma mieć ona największą, a w jakiej najmniejszą moc).
Na podstawie tych danych chory może zamówić okulary korekcyjne lub dobrać w zakładzie optycznym szkła kontaktowe (które dla niektórych, szczególnie aktywnych, osób są bardzo praktyczną alternatywą). Osoby uprawiające wyczynowo sport mogą zamówić nawet specjalne, korekcyjne okulary do pływania, jazdy na nartach. Istnieje również możliwość wykonania okularów optycznych ze szkłami przeciwsłonecznymi fotochromowymi lub o stałym tłumieniu.
Alternatywą dla leczenia szkłami korekcyjnymi u większości chorych jest wykonanie laserowego zabiegu operacyjnego. Mimo relatywnie wysokiego kosztu pozwala on zmienić kształt rogówki tak, by wadę całkowicie zlikwidować albo znacząco ją zmniejszyć. Podnosi to zdecydowanie komfort życia i często umożliwia całkowitą rezygnację z noszenia okularów. Warunkiem wykonania operacji jest stabilność (niezmienność) wady przez co najmniej jeden rok oraz przejście wykonywanej przez lekarza okulistę procedury kwalifikacji do zabiegu.
Zobacz film i dowiedz się jak leczy się wady wzroku:
