Burza to zjawisko, którego głównym elementem są wyładowania elektryczne w atmosferze. Mogą być one nawet śmiertelnie niebezpieczne, jeśli przebywa się na otwartym terenie, zwłaszcza na wzniesieniach, w wodzie czy w lesie. Ostrożność zachować należy także w pobliżu instalacji elektrycznych, ponieważ wadliwe mogą przewodzić powstające w czasie nawałnicy ładunki elektryczne. Jakkolwiek przezorność w związku z tym, częstym w okresie lata, zjawiskiem atmosferycznym jest jak najbardziej wskazana, nie istnieją racjonalne powody do lęku przed burzą. Jeśli przestrzega się podstawowych zasad bezpieczeństwa, jest ona całkowicie nieszkodliwa, a liczba jej ofiar na tle np. poszkodowanych w wypadkach drogowych jest znikoma.
Astrapofobia – skąd bierze się lęk przed burzą?
Lęk człowieka przed burzą jest uzasadniony historycznie. Niegdyś było to zjawisko całkowicie niezrozumiałe, toteż najczęściej interpretowano je jako wyraz gniewu bogów. Ponieważ nie znano instalacji odgromowych, burza potrafiła uczynić sporo spustoszeń, np. powodując pożary domów. Częściej też ofiarą wyładowań elektrycznych padali nieświadomi zasad bezpieczeństwa ludzie. Współcześnie – gdy wiadomo już, że przed piorunami nie ochroni postawienie w oknie gromnicy, a zabudowania zabezpieczone są piorunochronami – większość osób radzi sobie z lękiem przed burzą dzięki podstawowej wiedzy na temat zjawisk atmosferycznych. Istnieją jednak i tacy, którzy odczuwają podczas wyładowań bardzo silny, nieracjonalny dyskomfort.
Przyczyn astrapofobii, czyli wyolbrzymionego strachu, jaki pojawia się niekiedy na samą myśl o nadchodzącej burzy, poszukuje się najczęściej we wczesnych doświadczeniach osoby dotkniętej takim zaburzeniem. Nawet jeśli z wiekiem zyskała ona wiedzę na temat specyfiki wyładowań elektrycznych w atmosferze, rozwinięty w dzieciństwie lęk jest tak głęboko zakorzeniony w podświadomości, że w obliczu burzy daje o sobie znać z wielką siłą.
Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi astrapofobii są:
- wczesne, traumatyczne przeżycie związane z burzą, np. znajdowanie się w czasie jej trwania w górach, gdzie niebezpieczeństwo było realne,
- zaindukowanie lęku w związku z postawą opiekunów, którzy sami reagowali strachem na burzę albo straszyli dziecko jej możliwymi konsekwencjami,
- nieznajomość i niezrozumienie tego zjawiska we wczesnym dzieciństwie (gdy dziecko było izolowane przez opiekunów od takich doświadczeń),
- wysłuchanie w dzieciństwie silnie rozbudzającej wyobraźnię historii (czy też – przeczytanie książki, obejrzenie filmu) na temat tragicznych konsekwencji burzy.
Astrapofobia częściej występuje u osób, które zmagają się także z innymi zaburzeniami psychicznymi, np. z nerwicą, depresją.
Objawy astrapofobii
Specyficznymi objawami astrapofobii są działania, jakie człowiek dotknięty tym zaburzeniem podejmuje w obliczu burzy. Astrapofobik, o ile to możliwe, nie wychodzi wówczas z domu i poświęca wiele energii na zabezpieczenie się przed możliwymi konsekwencjami nawałnicy. Większość z jego zabiegów jest całkowicie bezzasadna i zbędna. Kierowana lękiem osoba szczelnie zamyka drzwi i okna, wyłącza z kontaktów wszystkie urządzenia elektryczne, unika zapalania światła, odkręcania wody w kranie. By poczuć się możliwie komfortowo, izoluje się od widoku i odgłosów burzy (zasłania okna, włącza głośną muzykę itp.). Działania takie często nie redukują poziomu lęku. Astrapofobik snuje czarne scenariusze, nerwowo chodzi po mieszkaniu, po kilka razy sprawdzając wszystkie zabezpieczenia, reaguje krzykiem czy płaczem na każdy usłyszany grzmot.
Lęk potęguje się, gdy osoba dotknięta takim zaburzeniem przebywa sama w domu. W skrajnych przypadkach u chorego pojawiają się symptomy właściwe wszystkim fobiom specyficznym – kołatanie serca, zawroty głowy, nudności, duszność, drżenie kończyn, nadmierne pocenie się. Objawy te mogą przerodzić się w trudny do opanowania atak paniki, a przewidywanie takiej sytuacji (zwłaszcza gdy obok nie ma nikogo, kto mógłby udzielić pomocy) dodatkowo pogłębia paraliżujący lęk.
Astrapofobia miewa bardzo uciążliwe konsekwencje. Osoba z takim zaburzeniem lękowym potrafi np. unikać wakacyjnych wyjazdów w obawie, że nawałnica spotka ją na plaży czy na górskim szlaku. Problemem staje się nawet wyjście do pracy w przypadku prognozowanej burzy. Dlatego astrapofobia wymaga leczenia.
Jakie objawy może dawać nerwica? Dowiesz się tego z filmu:
Astrapofobia – psychoterapia i leczenie farmakologiczne
Postępowanie terapeutyczne przy astrapofobii jest takie samo jak w przypadku innych fobii specyficznych. Osobom dotkniętym takim zaburzeniem zaleca się przede wszystkim psychoedukację i psychoterapię, najczęściej w ujęciu poznawczo-behawioralnym. Obejmuje ona:
- pogłębianie wiedzy na temat zjawisk fizycznych, jakie zachodzą w atmosferze w czasie burzy, i ich realnych konsekwencji,
- informowanie o przyczynach i przebiegu zaburzeń lękowych, takich jak astrapofobia,
- desensytyzacja (stopniowe odwrażliwianie na bodźce wyzwalające lęk w bezpiecznych warunkach terapii) lub terapia implozywna (gwałtowne „zanurzanie się” w burzy pod kontrolą terapeuty),
- opanowywanie technik radzenia sobie z objawami lęku poprzez relaksację, wizualizację czy hipnozę.
W leczeniu zaawansowanych przypadków astrapofobii pomocna bywa terapia psychodynamiczna z elementami psychoanalizy – pozwalająca na dotarcie do źródeł lęku, jaki w chorym wywołuje burza. Aby ułatwić choremu normalne funkcjonowanie w okresie częstego występowania zjawisk atmosferycznych, które wyzwalają w nim paraliżujący strach, zaleca się niekiedy leki uspokajające lub przeciwlękowe, np. preparaty z grupy benzodiazepin. Należy je jednak przyjmować tylko doraźnie i pod ścisłą kontrolą lekarza psychiatry.
