Stawy pełnią nieocenioną rolę; wszystkie ruchy ciała – od nieznacznego poruszenia palcem do zamaszystego ruchu ramionami – możliwe są dzięki nim. Staw jest miejscem, w którym spotykają się dwie (lub więcej) kości. Największym stawem ciała człowieka jest staw kolanowy, gdzie kość udowa i piszczelowa łączą się ze sobą.
Ze względu na złożoną budowę staw kolanowy jest drugim, po stawie skokowym, najbardziej obciążonym stawem człowieka, niezwykle podatnym na urazy. Metodą pozwalającą zdiagnozować problemy w obrębie stawu kolanowego jest artroskopia.
Co to jest artroskopia?
Artroskopia kolana to zabieg operacyjny wykonywany w znieczuleniu. Podczas zabiegu do stawu wprowadzany jest artroskop – urządzenie o kształcie cienkiej rurki. Artroskop wsuwa się przez nieduże nacięcie w okolicy stawu poddawanego badaniu. Następnie do wnętrza podaje się roztwór soli fizjologicznej, co znacznie ułatwia obejrzenie wnętrza stawu za pomocą wprowadzonej do środka kamery. Obraz z niej wyświetlany jest na ekranie. Dzięki artroskopii lekarz może ocenić wszystkie struktury wewnątrzstawowe – chrząstki stawowe, więzadła, błonę maziową, przyczepy mięśni, łąkotki.
Początkowa część zabiegu nazywana jest artroskopią diagnostyczną (zwiadowczą). Dalsza część zabiegu to artroskopia operacyjna zwana również terapeutyczną bądź zabiegową. Podczas operacji do stawu wprowadzane są miniaturowe instrumenty chirurgiczne, co pozwala zastosować niezbędne procedury lecznicze.
Artroskopię kolana najczęściej zaleca się w przypadku:
- urazów kolana,
- niestabilności,
- obecności ciał obcych,
- bólu niewyjaśnionego pochodzenia,
- zmian zwyrodnieniowych,
- chorób (np. reumatoidalnego zapalania stawów),
- procesów nowotworowych.
Poza diagnostyką schorzeń stawu kolanowego artroskopię stosuje się również w celu m.in.: naprawy bądź usunięcia uszkodzonej łąkotki, usunięcia błony maziowej, przeszczepu chrząstki stawowej, wyczyszczenia uszkodzonej powierzchni chrząstki, usunięcia uszkodzonych części więzadeł wewnętrznych kolana czy przygotowania do innego zabiegu.
Artroskopię kolana może być zrefundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia, trzeba się jednak liczyć zazwyczaj z kilkumiesięcznym oczekiwaniem. Zabieg przeprowadzany prywatnie kosztuje kilka tysięcy złotych.
Artroskopia kolana – rekonwalescencja, rehabilitacja, ćwiczenia
Pacjent po artroskopii kolana powinien ściśle przestrzegać zaleceń lekarza. Rekonwalescencja polega przede wszystkim na odciążaniu stawu – należy odpoczywać i siedzieć z uniesioną nogą. W miarę powrotu do pełni sił powinno się zwiększać obciążenie nogi poprzez zwiększanie częstotliwości chodzenia. Po artroskopii kolana można chodzić, ale najlepiej o kulach. Pod operowane kolano nie należy podkładać żadnych poduszek, zwiniętych koców itp. – grozi to wystąpieniem przykurczu zgięciowego. Nie wolno wykonywać gwałtownych skrętów czy nagłych zwrotów. Niewskazana jest zarówno długotrwała pozycja stojąca, jak i długotrwałe siedzenie.
Operowany staw należy okładać lodem, regularnie zmieniać opatrunek, upewniając się, że newralgiczne miejsce nie zostało zabrudzone. Stosuje się leki przeciwbólowe oraz przeciwzakrzepowe. Przez pewien czas (zgodnie z zaleceniami lekarza) operowanego stawu nie można moczyć (nie należy brać kąpieli w wannie, tylko prysznic, dokładnie zabezpieczając operowane miejsce, np. folią).
Po artroskopii kolana wskazana jest rehabilitacja – należy ją rozpocząć jak najszybciej po zabiegu, co zwykle ma miejsce jeszcze w szpitalu (w ciągu doby od operacji). Zabiegi rehabilitacyjne dobierane są indywidualnie, a pod uwagę bierze się przede wszystkim rodzaj i rozległość urazu, wiek i stan zdrowia pacjenta.
Ćwiczenia po artroskopii kolana powinny być wykonywane pod okiem specjalisty (rehabilitanta, fizjoterapeuty). Najczęściej zaleca się unoszenie wyprostowanej kończyny w pozycji leżącej, wzmacnianie mięśnia czworogłowego uda, napinanie łydek. Celem ćwiczeń jest także zwiększenie zakresu ruchów w operowanym stawie. Standardowa rehabilitacja po artroskopii stawu kolanowego powinna trwać trzy miesiące.
Artroskopia kolana – powikłania
Artroskopia stawu kolanowego jest metodą mało inwazyjną i uchodzi za zabieg bezpieczny dla pacjenta. Jest obarczona znacznie mniejszym ryzykiem niż inne zabiegi z tzw. otwarciem kolana. Blizny po artroskopii stawu kolanowego zwykle mają nie więcej niż 5 mm, a pacjent szybko wraca do zdrowia. Powikłania zdarzają się bardzo rzadko (w 1–2% przypadków). Wśród ewentualnych powikłań należy wymienić: możliwą infekcję, uszkodzenie naczyń krwionośnych i nerwów w operowanej okolicy, zakrzepicę, krwawienie w jamie stawowej czy uszkodzenie kości, chrząstki stawowej bądź więzadeł.
Pacjent po artroskopii kolana powinien zwrócić uwagę na wszelkie niepokojące objawy takie jak ból, obrzęk, zaczerwienienie, krwawienie, gorączka, duszności, zawroty głowy, wyciek ropny, znaczne osłabienie – i niezwłocznie zgłosić je lekarzowi. Jeśli pojawi się krwiak, trzeba go usunąć.
W celu uniknięcia powikłań po artroskopii stawu kolanowego i sprawnego powrotu do zdrowia należy dać sobie czas na pełną aktywność, która zwykle zalecana jest po upływie około 4–6 tygodni po zabiegu, choć powrót do pracy zazwyczaj możliwy jest znacznie wcześniej (średnio po 2 tygodniach). Z uprawianiem intensywnych sportów należy wstrzymać się przez 10–12 tygodni. Samochód można prowadzić po odzyskaniu pełnej ruchomości w stawie.
Po artroskopii kolana niekiedy pojawia się opuchlizna. Nie jest ona powodem do niepokoju, chyba że towarzyszą jej inne niepokojące objawy – wtedy należy zgłosić się do lekarza.
Żeby rekonwalescencja po zabiegu artroskopii przebiegła sprawnie i bezproblemowo, należy przestrzegać zaleceń lekarskich odnośnie do wizyt kontrolnych.
