Alergeny pokarmowe to nic innego, jak białka wchodzące w skład różnych produktów spożywczych, wywołujące reakcję alergiczną. Najczęstsze alergeny pokarmowe znajdują się w mleku krowim, pszenicy, jajach, a także w rybach, orzechach, owocach morza i pomidorach. W pokarmach mogą znajdować się również uczulające dodatki.
Alergeny pokarmowe – w czym występują?
Alergeny pokarmowe występują w wielu produktach spożywczych. Najczęstszym alergenem pokarmowym jest białko mleka krowiego. Liczba dzieci wykazująca tę reakcję była zdecydowanie większa w ubiegłym wieku, kiedy panowała moda na niekarmienie dzieci piersią. Drugim produktem pod względem liczby alergenów jest jajo kurze. Wśród pozostałych warto wymienić pszenicę, a także inne zboża.
Wiele alergenów pokarmowych wywołuje bardzo silne reakcje alergiczne, łącznie ze wstrząsem anafilaktycznym. Należą tu np. alergeny zawarte w rybach. Z reguły osoba uczulona na ryby reaguje na kilka gatunków jednocześnie. Podobnie jest w przypadku orzechów ziemnych. Bardzo silna reakcja może doprowadzić nawet do zgonu.
W przypadku warzyw, owoców często obserwuje się tzw. alergeny krzyżowe, czyli alergia na jeden produkt zwiększa ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej na pokrewny alergen. Najpowszechniejszym przykładem jest reakcja krzyżowa na lateks i banany.
Lista najczęściej występujących alergenów pokarmowych obejmuje:
- mleko krowie,
- białko jaja kurzego,
- żółtko jaja kurzego,
- pszenicę,
- banany,
- pomidory,
- seler,
- ryby (przede wszystkim dorsza, tuńczyka, węgorza),
- orzeszki ziemne,
- jabłka,
- marchew,
- czereśnie,
- brzoskwinie.
Alergeny pokarmowe – tabela reakcji krzyżowych
Bardzo ważne jest, by osoby obserwujące u siebie alergię na niektóre pyłki, sierść itp zwróciły również uwagę na produkty mogące zawierać alergeny reagujące krzyżowo:
| Alergia na: | Alergeny pokarmowe reagujące krzyżowo: |
|---|---|
| Pyłki traw | Zboża, rośliny strączkowe, ziemniaki, pomidory, buraki, seler, orzechy, owoce pestkowe |
| Roztocza kurzu domowego | Owoce morza |
| Lateks | Awokado, banany, kiwi, ananas |
| Pierze | Mięso drobiowe, jaja |
| Pyłki drzew | Jabłka, czereśnie, rośliny strączkowe, brzoskwinie |
| Sierść kota | Wieprzowina |
Charakterystyka niektórych alergenów pokarmowych
Alergia na mleko krowie została uznana za częste zjawisko, jednak z biegiem czasu badania wykazały, że rodzice dużo częściej stawiają diagnozę alergii na mleko krowie niż mogłyby to potwierdzić testy skórne, próby prowokacyjne czy badania laboratoryjne. Bardzo częstym zjawiskiem jest przejściowa nadwrażliwość na mleko krowie, natomiast utrzymywanie się alergii dotyczy tylko części z tych dzieci. Nadal jednak uznaje się, że w pierwszych miesiącach życia dziecka najczęstszym alergenem jest mleko krowie. W jego wypadku niestety pojęcia alergii i nietolerancji są mylone. Nietolerancja wynika z braku enzymu laktazy w układzie pokarmowym, uczestniczącym w trawieniu białek mleka krowiego.
Aby rozpoznać alergię na mleko krowie, należy wziąć pod uwagę kilka kryteriów:
- objawy alergii ustępują po odstawieniu mleka i jego przetworów,
- objawy nawracają po ponownym podaniu mleka,
- wykluczono zaburzenia enzymatyczne będące przyczyną nietolerancji mleka krowiego.
Kolejnym częstym alergenem pokarmowym jest białko jaja kurzego. Objawy alergii na nie to:
- wymioty,
- ból brzucha,
- wysypka na skórze.
Wśród zbóż najbardziej uczulające alergeny pokarmowe znajdują się w pszenicy. Bardzo często u dzieci prezentujących objawy uczuleniowe na ten alergen rozpoznaje się atopowe zapalenie skóry.
Osoby uczulone na banany powinny zawsze pamiętać o częstych reakcjach krzyżowych z lateksem, szczególnie jeśli mają mieć wykonany zabieg stomatologiczny czy chirurgiczny z użyciem jednorazowych, lateksowych rękawiczek (coraz częściej używa się już nitrylowych, które są dla nich bezpieczniejsze).
Objawy alergii na banany są różnorodne, choć najczęściej obserwuje się zmiany o charakterze pokrzywki kontaktowej na wargach, opuszkach palców. Czasami pokrzywka bywa uogólniona.
Bardzo często kojarzonymi alergenami pokarmowymi są orzeszki ziemne, jak też popularne masło arachidowe. Alergia na orzeszki ziemne może dawać zróżnicowane objawy, choć często dochodzi do obrzęku górnych dróg oddechowych, a nawet wstrząsu anafilaktycznego.
