Pomidory, uznawane za warzywo w klasyfikacji towarów spożywczych, z botanicznego punktu widzenia są owocami. Pochodzą z Ameryki Południowej, zwykle mają kulisty kształt. Ich wielkość zależy od odmiany – od niewielkich pomidorków cherry, po okazy większe od grejpfruta. Najczęściej spotyka się pomidory czerwone, choć istnieją także żółte, zielone, pomarańczowe i czarne.
Odmiany pomidorów
Spośród tysięcy odmian pomidorów w Polsce najczęściej spotykane są następujące gatunki:
- gruntowe – najbardziej popularne, o regularnym, okrągłym kształcie i czerwonym kolorze; soczyste, kwaskowe, smaczne zarówno na surowo, jak i po ugotowaniu,
- malinowe – okrągłe, o różowawej skórce i delikatnym, słodkim miąższu; najsmaczniejsze są surowe (w sałatkach, kanapkach itd.),
- gargamele – duże, ciężkie, bezkształtne okazy o intensywnie czerwonej barwie, intensywnym zapachu oraz soczystym, twardym, słodko-kwaśnym miąższu; najlepiej sprawdzają się jako baza do zup i sosów,
- śliwkowe – średniej wielkości, podłużne owoce (na dole zakończone czubkiem) o zwartej strukturze; słodkie, aromatyczne, świetnie nadają się do wszelkich dań z pomidorów,
- bawole serca – bardzo duże, podłużne, kształtem przypominające serce, niemal pozbawione pestek, za to o dużej zawartości miękkiego, bardzo słodkiego miąższu; polecane do sosów i przecierów,
- koktajlowe – niewielkie owoce o barwie czerwonej, pomarańczowej lub żółtej, bardzo soczyste, kwaskowe, z dużą ilością pestek; nadają się do sałatek, koreczków i celów dekoracyjnych.
Pomidor – wartości odżywcze
Pomidory to niezwykle cenne źródło składników odżywczych. Zawierają mnóstwo witamin oraz makro- i mikroelementów. Mają bardzo dużo witaminy C (100 g owocu zaspokaja około 30% dziennego zapotrzebowania), a także witaminy K, E, A, B1, B2, B3, B6 i kwas foliowy. Jeśli chodzi o minerały, pomidory najbogatsze są w potas (około 280 mg w 100 g owocu pokrywa 6% dziennego zapotrzebowania). Dostarczają również sporo fosforu, żelaza, magnezu, cynku, wapnia oraz rzadko spotykanych w produktach spożywczych mikroelementów, takich jak mangan, miedź czy kobalt. Pomidor to także dobre źródło błonnika – w 100 g owocu jest go około 1,2 g (dzienne zapotrzebowanie to 25–40 g).
Jedna z najcenniejszych substancji zawartych w pomidorach to likopen, któremu owoce zawdzięczają intensywnie czerwoną barwę. Jest on najsilniejszym antyutleniaczem z grupy karotenoidów. Organizm ludzki nie jest w stanie wyprodukować tej substancji samodzielnie, dlatego należy dostarczać ją z pożywieniem. Co ciekawe, w procesie obróbki cieplnej pomidorów wartościowy antyoksydant nie ulega biodegradacji i zachowuje swoje własności. W przetworach (sosach, ketchupach, koncentratach) likopenu jest nawet 2–3 razy więcej niż w świeżych owocach i staje się on łatwiej przyswajalny dla organizmu, dlatego produkty te zasługują na stałe miejsce w diecie. Prozdrowotne właściwości mają także suszone pomidory, w których przypadająca na 100 g zawartość składników odżywczych (zwłaszcza błonnika i potasu) jest zdecydowanie wyższa niż w owocach przed ususzeniem.
Pomidory nie lubią zimna. Aby zachowały jędrność, walory smakowe i wartości odżywcze, należy je przechowywać w temperaturze powyżej 7°C.
Właściwości pomidorów
Ze względu na bogactwo wartości odżywczych pomidorów ich stała obecność w diecie wiąże się z szeregiem skutków prozdrowotnych. Pomidory:
- opóźniają procesy starzenia się i działają antynowotworowo – przeciwutleniacze (likopen, witaminy) zwalczają szkodliwe wolne rodniki,
- obniżają ryzyko chorób serca i układu krążenia – błonnik, potas, witamina C, miedź i magnez wpływają korzystnie na pracę serca, likopen zmniejsza ryzyko zawałów, a także spowalnia zmiany miażdżycowe, witamina E wzmacnia naczynia krwionośne, witaminy z grupy B podnoszą ilość „dobrego” cholesterolu we krwi i ograniczają odkładanie się „złego”, witamina K zapewnia prawidłową krzepliwość krwi, kobalt i żelazo biorą udział w tworzeniu hemoglobiny,
- wzmacniają odporność – witamina C jest niezbędna do produkcji limfocytów (aby nie dopuścić do jej straty, nie należy łączyć pomidorów z surowymi ogórkami, które zawierają enzym niszczący kwas askorbinowy),
- wspomagają trawienie – błonnik wspiera pracę jelit i usuwa resztki pokarmowe, mangan poprawia przemianę materii,
- działają moczopędnie – potas powoduje obniżenie ciśnienia krwi,
- regulują pracę układu nerwowego – witaminy z grupy B i brom łagodzą napięcie, redukują stres,
- wpływają korzystnie na samopoczucie – kwas foliowy wspomaga produkcję serotoniny, dopaminy i noradrenaliny (hormonów odpowiedzialnych za dobry nastrój, sen, apetyt), potas poprawia koncentrację.
Dzięki pomidorowej diecie można uzyskać zgrabną sylwetkę i zdrową cerę. Zawierający zaledwie 18 kcal w 100 g pomidor zapewnia na długo uczucie sytości dzięki dużej zawartości błonnika. Moczopędne działanie potasu pozwala na pozbycie się nadmiaru wody z organizmu, dlatego pomidory są doskonałą podstawą diet odchudzających. Z kolei zawarte w nich witaminy i przeciwutleniacze korzystnie wpływają na stan skóry. Działają przeciwzmarszczkowo, nawilżają, rozjaśniają przebarwienia, łagodzą zmiany trądzikowe.
Kto powinien unikać pomidorów?
Ostrożność przy spożywaniu pomidorów zaleca się karmiącym mamom, a także osobom cierpiącym na reumatoidalne zapalenie stawów, dnę moczanową, zgagę. Przy wrażliwym przewodzie pokarmowym pomidory przed spożyciem należy obierać ze skórki.
