Specjaliści podkreślają zależność między prawidłowym sposobem odżywiania we wczesnej fazie rozwoju dziecka a skłonnością do chorób cywilizacyjnych w dorosłym życiu. Szczególne znaczenie ma dieta w okresie niemowlęcym. Pomocne w kształtowaniu menu dziecka okażą się informacje zawarte w Schemacie żywienia niemowląt i noworodków. To kompendium wiedzy na temat rodzaju, ilości i formy pokarmów podawanych dzieciom do pierwszego roku życia.
Schemat żywienia niemowląt
Schemat żywienia niemowląt to przewodnik po sposobie podawania pokarmów podczas pierwszych 12 miesięcy życia dziecka, zarówno tego karmionego piersią, jak i mlekiem modyfikowanym. Przedstawia zalecenia odnośnie prawidłowego rozszerzania jadłospisu niemowląt - w którym miesiącu, w jakiej ilości i konsystencji i jakie pokarmy należy wprowadzać do diety dziecka.
Schemat żywienia niemowląt opracowany został przez Sekcję Żywieniową Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Przyświeca mu zasada, że dziecko samo decyduje ile zje, a rola rodzica sprowadza się do wybrania posiłku, czasu i formy jego podania. Dieta niemowlaka powinna być urozmaicona i lekkostrawna oraz dopasowana do jego potrzeb i umiejętności.
Schemat żywienia niemowląt karmionych piersią i mlekiem modyfikowanym
Dotychczas istniały dwa schematy żywienia - dla niemowląt karmionych piersią i mlekiem modyfikowanym. Obecnie obowiązują te same zasady niezależnie od rodzaju pokarmu.
Przez pierwsze miesiące życia dziecku podaje się mleko na żądanie. Niemowlęta domagają się jedzenia średnio 7 razy na dobę. Potrafią ssać i połykać pokarm tylko w płynnej postaci.
W okolicach 6 miesiąca zaleca się ograniczyć liczbę posiłków do 5-6 i wprowadzić nowe produkty o konsystencji papki. W menu pojawiają się gotowane miksowane warzywa i owoce, kaszki, kleiki, produkty zbożowe w małych ilościach, woda bez ograniczeń, do 150 ml przecierowego, stuprocentowego soku bez dodatku cukru. Dziecko potrafi wypchnąć jedzenie z ust, rozdrabnia pokarm językiem i otwiera usta przy zbliżaniu łyżeczki.
W 7-8 miesiącu dziecko je około 5 razy dziennie, w tym 3 posiłki mleczne. Nabiera nowych umiejętności - pobiera wargami pokarm z łyżeczki i je samodzielnie. Produkty mogą być podawane do ręki. W jadłospisie pojawiają się zmiksowane lub drobno posiekane mięso i ryby, także jako wkładka do zup jarzynowych, rozgniecione gotowane warzywa i owoce, posiekane surowe warzywa i owoce, białkowe produkty pochodzenia zwierzęcego, także jajko.
W 9-10 miesiącu życia można zacząć stopniowo wprowadzać pieczywo i zwiększać częstotliwość podawania jajek. Podaje się pokarm o konsystencji stymulującej żucie. W 11 i 12 miesiącu dodaje się do menu produkty zbożowe, kasze i produkty mleczne np. jogurt naturalny, ser, kefir. Niemowlę, które ma 9-24 miesięcy, powinno spożywać 3-4 posiłki uzupełniające i 1-2 przekąski. W przypadku dzieci karmionych sztucznie liczbę posiłków można podnieść do 4-5.
Wszystkie niemowlęta od urodzenia powinny dostawać 400 IU witaminy D dziennie. Od 6 miesiąca dawkę należy zwiększyć do 600 IU, aby po roku wynosiła 600-1000 IU.
Dieta niemowlaka - kiedy ją urozmaicić?
Często popełnianym błędem jest za wczesne wprowadzanie nowych produktów do diety niemowląt. Z rozszerzaniem diety nie wolno się spieszyć, gdyż układ pokarmowy dziecka podczas pierwszych miesięcy życia nie jest jeszcze na tyle rozwinięty, by przyswajać produkty inne niż mleko. Zaleca się, aby karmić dziecko mlekiem matki co najmniej przez pierwsze 6 miesięcy życia. Do jadłospisu można zacząć wprowadzać nowe produkty najlepiej od 26 tygodnia życia. Jeśli dziecko karmione jest mlekiem modyfikowanym, dietę rozszerzać można nawet po ukończeniu 4 miesiąca życia. Wprowadzanie nowych pokarmów do jadłospisu niemowląt wynika z rosnącego zapotrzebowania na składniki odżywcze, których mleko nie jest w stanie dostarczyć w odpowiednich ilościach.
Zasady żywienia niemowląt - rozszerzanie diety
Mleko pozostaje podstawą żywienia dziecka, ale do jego jadłospisu stopniowo dołącza się nowe składniki. Powinno wprowadzać się je pojedynczo, w małych ilościach, co 3-5 dni. Umożliwi to dokładną ocenę reakcji dziecka na dany produkt. Rozszerzanie diety rozpoczyna się od podania warzyw. Specjaliści podkreślają ogromną wartość wody mineralnej, stawiając ją przed przecieranymi sokami owocowymi. Należy unikać słodzonych herbat i wystrzegać się soli, cukru i słodyczy. Mięso powinno znaleźć się w menu 2-3 razy w tygodniu. Na początku dziecko powinno jeść drób, wołowinę lub mięso z królika. Zaleca się spożywanie tłustych ryb morskich 1-2 razy tygodniowo, takich jak śledzie, szproty, łosoś, dorsz, sola, sandacz, morszczuk lub mintaj. Zabronione jest karmienie rybami drapieżnymi - tuńczykiem, miecznikiem, makrelą królewską, rekinem. Nie dajemy do spożycia dań ciężkostrawnych, przetworzonych, tłustych, konserwowanych, w składzie których znajdują się barwniki i inne substancje chemiczne.
Konsekwencje zbyt wczesnego lub opóźnionego rozszerzania diety
Zbyt wczesne rozszerzanie diety niemowlaka może być przyczyną kolki, zaparcia, bólu brzucha, biegunki, nietolerancji pokarmowej, alergii lub nieprawidłowego przybierania na wadze. Z kolei zbyt późne wprowadzenie nowych produktów do diety niemowląt może zwiększyć ryzyko rozwoju anemii, doprowadzić do niedoboru składników mineralnych i witamin, opóźnić wzrost i rozwój dziecka.
