Kolor stolca jest jednym z wykładników stanu przewodu pokarmowego. Najczęściej zwraca się uwagę na konsystencję stolca, a konkretnie na wystąpienie np. zaparć lub biegunki. Należy jednak pamiętać, że wiele chorób nie zmienia konsystencji stolca czy rytmu wypróżnień, a jedynie jego kolor. Prawidłowy stolec jest ciemnobrązowy, brązowy lub żółtobrązowy. Jakikolwiek inny – odbarwiony, zielony, czarny – powinien skłonić do obserwacji organizmu. Może być to przypadkowy incydent wywołany spożytym pokarmem, ale również objaw poważnej choroby.
Zielony stolec u dziecka
Szczególnie u małych dzieci załatwiających się w pieluchę, każda zmiana koloru stolca budzi niepokój. Na szczęście pojawienie się zielonego stolca u dziecka zazwyczaj nie świadczy o chorobie. Należy pamiętać, że zabarwienie może wynikać z przyspieszenia pasażu treści pokarmowej przez jelita lub zmian we florze bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Jest to bardzo częste szczególnie u niemowląt w pierwszych miesiącach życia, kiedy przewód pokarmowy ulega kolonizacji przez bakterie. Dziecko karmione sztucznie mlekiem zawierającym hydrolizat białek również może oddawać stolec o zielonkawej barwie. Jeśli nie ma żadnych innych niepokojących objawów, sam zielony kolor stolca nie powinien martwić.
Jeśli zielony stolec u dziecka jest jednostkowym wypadkiem, absolutnie nie może stanowić podstawy do diety eliminacyjnej. Dodatkowe objawy niepokojące u dziecka, jak krew czy śluz w stolcu, zmiany skórne, biegunka lub zaparcia, mogą skłaniać ku rozpoznaniu nietolerancji pokarmowych. Najlepiej jednak w pierwszej kolejności skonsultować się z pediatrą. U dzieci nie można zapominać o pokarmowej przyczynie zielonego stolca. Słodycze w postaci lizaków, żelków i kolorowych napoi zawierają barwniki, które mogą zmienić barwę stolca i moczu.
Zielony stolec u dorosłych
Zielony stolec może wynikać z zawartej w nim żółci. Żółć magazynowana jest w pęcherzyku żółciowym i przechodzi do treści pokarmowej na wysokości dwunastnicy. Co prawda odpowiada za brązowe zabarwienie stolca, jednak zanim stanie się brązowa, ma kolor zielony.
Zbyt szybkie przejście treści przez przewód pokarmowy powoduje, że barwa nie ulega zmianie. Przyspieszony pasaż jelitowy towarzyszy biegunce zarówno w przebiegu infekcji, jak i w przypadku stosowania środków przeczyszczających. Objawem świadczącym o przyspieszeniu pasażu jelitowego lub zaburzeniach trawienia mogą być (poza zielonym kolorem stolca) również resztki niestrawionego pokarmu obecne w stolcu.
Zmiana koloru stolca na zielony uwarunkowana jest odpowiednim składem flory jelitowej przewodu pokarmowego. Po stosowaniu antybiotyków może dojść do zaburzeń w zakresie fizjologicznej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, a tym samym do zmiany koloru stolca. Niekiedy zdarza się to w przebiegu infekcji jelitowych, np. zatrucia Salmonellą. Zawsze należy wziąć pod uwagę obecność nietolerancji i alergii pokarmowych. Częste jest, że ujawniają się dopiero u dorosłych, a nie u dzieci. Należy brać je pod uwagę, jeśli nagle zacznie się oddawać zielony stolec.
Podobnie jak u dzieci, nie wolno zapominać o wpływie pokarmów i barwników pokarmowych na kolor stolca. Część z nich wydalana jest przez układ moczowy, a część przez przewód pokarmowy, czego skutkiem jest zmiana zabarwienia stolca. Przykładowo zielony stolec mogą wywołać zielone warzywa zjedzone w bardzo dużej ilości. U kobiet w ciąży również może pojawić się zielony stolec. Powinien być wówczas bacznie obserwowany. W zaawansowanej ciąży dochodzi często do zaburzeń pasażu jelitowego, może pojawić się biegunka, co sprzyja pojawieniu się zielonego koloru stolca. Jeśli jednak kolor ten utrzymuje się dłużej niż 2 dni, należy skonsultować się z lekarzem.
Diagnostyka zielonego stolca
Jeśli zielony kolor stolca utrzymuje się co najmniej 2 dni, a dodatkowo towarzyszą mu objawy w postaci np. gorączki i biegunki, warto wykonać badania ogólne i bakteriologiczne kału. Czasami konieczne jest przeprowadzenie przez gastrologa badań czynnościowych, np. testu nietolerancji laktozy, czy też badania czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki.
Zaburzenia wchłaniania i trawienia wymagają szerokiego panelu badań pozwalających na wykrycie niedoborów pokarmowych oraz przeciwciał we krwi, które towarzyszą nietolerancjom pokarmowym. Ciemnozielony stolec u dorosłego zawsze powinien być zróżnicowany ze stolcem czarnym, który jest oznaką krwawienia z przewodu pokarmowego, a tym samym objawem poważnych schorzeń.
