Kawowiec to wspólna nazwa wiecznie zielonych drzew i krzewów rosnących w klimacie tropikalnym, których owocami są pestkowce przypominające owoc wiśni. Każdy z nich zawiera dwa półokrągłe nasiona zasobne w kofeinę – alkaloid o właściwościach pobudzających. Z tego względu stały się podstawą aromatycznego, cenionego na całym świecie naparu – kawy. Ostatnimi laty coraz więcej mówi się o wartości pozostałych składników nasion kawowca i ich korzystnym wpływie na ludzki organizm, m.in. na procesy metaboliczne. Okazało się jednak, że wiele cennych związków ulega rozpadowi podczas wypalania kawy. Dlatego ogromną popularność zyskała surowa, zielona kawa.
Zielona kawa – właściwości
Surowe ziarna kawowca to takie, które zostały poddane całemu procesowi obróbki z wyjątkiem wypalania w temperaturze 200–300°C (dlatego zachowują naturalną, zielonkawą barwę). W związku z tym smak i aromat przyrządzanych z niej naparów nie jest tak wyrazisty, jak w przypadku czarnej kawy. Niepalone nasiona zawierają za to szereg substancji, które niszczy obróbka termiczna. Najcenniejsze z nich to związki z grupy polifenoli, m.in. kwas chlorogenowy, kawowy i salicylowy. W zielonej kawie znajduje się także dużo kofeiny, nieco witamin z grupy B, minerały (głównie potas i magnez), garbniki, olejki eteryczne. Warto wiedzieć, że 100 g niepalonych ziaren zawiera 11 g białka, 30 g węglowodanów (większość to błonnik) i 13 g tłuszczu.
Dlaczego warto pić kawę? Czy kawa ma właściwości zdrowotne? Odpowiedź znajdziecie na filmie:
Działanie zielonej kawy
Właściwości zdrowotne zielona kawa zawdzięcza przede wszystkim bogactwu zawartych w niej przeciwutleniaczy, zwłaszcza kwasu chlorogenowego. Obecne w surowych ziarnach związki polifenolowe:
- przeciwdziałają szkodliwej aktywności wolnych rodników – opóźniają procesy starzenia się organizmu, wpływają korzystnie na wygląd skóry, zapobiegają rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych, neurodegeneracyjnych, nowotworów,
- obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów, zapobiegając w ten sposób miażdżycy, która jest częstą przyczyną choroby niedokrwiennej serca, zawałów, udarów, obniżają ciśnienie krwi (kwas chlorogenowy powoduje wzrost syntezy tlenku azotu, który reguluje napięcie naczyń krwionośnych),
- działają żółciopędnie, wspomagając w ten sposób pracę układu pokarmowego,
- wykazują działanie przeciwzapalne i antyseptyczne – chronią organizm przed czynnikami chorobotwórczymi, wzmacniają układ immunologiczny.
Dzięki zawartości kofeiny zielona kawa oddziałuje na organizm pobudzająco, dodaje energii niezbędnej przy wysiłku fizycznym i umysłowym. Nie podrażnia przy tym żołądka tak mocno, jak kawa przyrządzona z palonych ziaren.
Zielona kawa a odchudzanie
Zielona kawa stała się przedmiotem licznych badań (ich wyniki nie są jeszcze jednoznaczne), z których wynika, że jej regularne spożywanie może przeciwdziałać powstawaniu nadwagi i otyłości, a także cellulitu. Zawarte w surowych ziarnach substancje zmniejszają łaknienie, przyspieszają przemianę materii. Przede wszystkim jednak kwas chlorogenowy ogranicza wchłanianie do krwi glukozy z pożywienia, tym samym zmuszając organizm do korzystania z zasobów energetycznych, zgromadzonych w postaci tkanki tłuszczowej. W połączeniu z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną picie zielonej kawy może zatem ułatwić odchudzanie.
Jak parzyć zieloną kawę?
W związku z rosnącą popularnością zielonej kawy jest ona dostępna na rynku w wielu postaciach – ziarnistej, mielonej, rozpuszczalnej, a także w suplementach diety. Z kaw ziarnistych i mielonych najwartościowsze są te o dużej ilości kwasu chlorogenowego. Zawartość substancji biologicznie aktywnych w ziarnach kawowca nie jest stała, ponieważ zależy od warunków uprawy. Z reguły jednak zasobniejsze są w nie gatunki, które – w przypadku kawy palonej – uchodzą za mniej szlachetne. Kawosze najbardziej cenią aromatyczną i delikatną w smaku arabicę, która zawiera więcej cukrów i lipidów niż bardziej gorzka robusta. Jednak cierpki smak kaw tego gatunku spowodowany jest właśnie większym stężeniem substancji czynnych – kofeiny, kwasów organicznych. Warto zatem sięgać po zieloną robustę. Kawa rozpuszczalna jest przy tym najmniej optymalnym wyborem, ponieważ zawsze zawiera domieszkę palonych ziaren.
Zieloną kawę parzy się podobnie jak czarną – rozdrobnione w młynku lub moździerzu ziarna, w ilości około 2 łyżeczek, zalewa się 200–250 ml gorącej wody. By zachować jak najwięcej wartościowych dla zdrowia substancji, nie należy używać wrzątku – woda powinna być przestudzona do 80–90°C. Kawę można serwować z przyprawami – cynamonem, kardamonem, wanilią itd. Można ją też oczywiście posłodzić, choć wówczas jej picie – o ile ma posłużyć redukcji tkanki tłuszczowej – mija się z celem. Zalecana dawka naparu to 2 filiżanki dziennie.
Zielona kawa w tabletkach
Zielona kawa ma inne właściwości organoleptyczne niż czarna – jest mniej wyrazista, ma kwaśny posmak i nieco mdły aromat. Zazwyczaj uznawana jest za mniej smaczną niż napar z palonych ziaren. W związku z tym z zielonej kawy wytwarza się liczne suplementy diety. Najłatwiej dostępne są tabletki z ekstraktem z surowych ziaren kawowca, które producenci wzbogacają dodatkowo w witaminy, minerały wspomagające utratę masy ciała (np. chrom), a także w błonnik czy wyciągi z ziół (np. żeń-szenia). Przed skorzystaniem z wybranego suplementu warto zapoznać się z jego składem. Bardzo często bowiem preparaty takie zawierają znikome ilości zielonej kawy, więc ich stosowanie nie przynosi spodziewanych efektów.
Przeciwwskazania do picia zielonej kawy
Picie zielonej kawy nie stanowi cudownego lekarstwa na otyłość ani inne dolegliwości. Nie zastąpi odpowiednio zbilansowanej diety i codziennej dawki ruchu. Może być jednak dla nich świetnym uzupełnieniem. Niestety, nie wszyscy mogą korzystać z dobroczynnych właściwości surowych ziaren kakaowca. Nie powinny spożywać ich osoby cierpiące na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze i choroby serca. Nie należy także pić zielonej kawy w ciąży, w okresie karmienia piersią albo przed ukończeniem 16. roku życia.
