Zespół Sawanta to niezwykły stan upośledzenia fizycznego i psychicznego, w którym osoby z ułomnością mogą nadal dokonywać nadzwyczajnych rzeczy, wykazując się niezwykłym talentem. Od 1887 roku sawant znany jest też jako znawca wiedzy, gdyż słowo sawant pochodzi od francuskiego słowa „zbawiciel”.
Zespół Sawanta – jak rozpoznać u dziecka ten zespół?
Szacuje się, że średnio co 10. osoba autystyczna to sawant, co sprawia, że około 50% dzieci z zespołem sawanta jest autystycznych. Trzykrotnie więcej chłopców niż dziewcząt ma zespół sawanta. Może to być spowodowane tym, że więcej chłopców niż dziewcząt cierpi na autyzm.
Autyzm to niepełnosprawność rozwojowa, która pojawia się we wczesnym etapie życia, w której prawidłowy rozwój mózgu ulega zaburzeniu, a czasami ciężko opóźnione zostają też umiejętności społeczne i komunikacyjne. Mniej niż 1% osób z upośledzeniem umysłowym i innymi zaburzeniami rozwojowymi ma zespół sawanta.
Zespół Sawanta jest rozpoznawany, gdy zdolność dziecka w jednym obszarze jest wyjątkowo wyższa, niż by się tego spodziewano, biorąc pod uwagę jego iloraz inteligencji (IQ) lub ogólny poziom funkcjonowania.
Zespół Sawanta – objawy
Dzieci z zespołem sawanta mają wyjątkowy talent lub umiejętności w danej dziedzinie, takie jak zdolność do przetwarzania skomplikowanych obliczeń matematycznych z fenomenalną prędkością czy umiejętności zapamiętywania dużej ilości danych w takich dziedzinach jak statystyki sportowe, demografia, dane historyczne lub biograficzne. Eksperci uważają, że najczęściej spotykaną umiejętnością obserwowaną u większości sawantów jest niezwykła pamięć. Dla przykładu są oni w stanie zapamiętać wszystkie informacje dotyczące kadencji prezydentów (np. daty narodzin, zgonów, kadencji, imiona i daty urodzenia członków rodzin itd.). W większości przypadków umiejętności pojawiają się w 5 obszarach:
- matematycznych – na pytanie: „Jaki dzień tygodnia miał miejsce 26 maja 1953 roku?” odpowiedź uzyskujemy w ciągu kilku sekund. Inne osoby są w stanie mnożyć i dzielić duże liczby w pamięci i mogą też obliczać pierwiastki kwadratowe bez zawahania,
- sztuki – artystka Nadia jako dziecko potrafiła (zgodnie z zasadami perspektywy i przy zachowaniu proporcji) rysować zwierzęta, np. konia z jeźdźcem na grzbiecie. Jej rysunki były porównane z obrazami Rembrandta. Kiedy zaczęła naukę mówienia, straciła zdolności rysowania,
- muzyki – wielu wykonawców ma niezwykłą pamięć do muzyki. Jest w stanie odtworzyć w całości utwór usłyszany tylko raz. Dla przykładu Leslie Lemke zasłynął jako nastolatek, grając ze słuchu koncert fortepianowy b-moll Piotra Czajkowskiego,
- lingwistyce – Daniel Tammet płynnie posługuje się 11 językami i nauczył się w ciągu tygodnia języka islandzkiego. Jest on również rekordzistą Europy w recytowaniu z pamięci 22 514 cyfr liczby pi,
- inteligencji wizualno-przestrzennej – Stephen Wiltshire jako angielski autystyczny sawant o fotograficznej pamięci architektonicznej potrafi odtworzyć na rysunku dokładną kopię każdego widzianego przez chwilę budynku. Zasłynął, rysując panoramy miast, np. Rzymu, Hongkongu, Frankfurtu, Jerozolimy czy Londynu, które widział podczas krótkiego lotu helikopterem.
Zobacz także: Autyzm wczesnodziecięcy – jakie są przyczyny i objawy choroby? Czy można go wyleczyć?
Nadzwyczajne umiejętności posiadane przez sawanta mogą pojawić się w bardzo krótkim czasie, a także mogą zaniknąć w dowolnym momencie lub w wyjątkowej sytuacji. Niekiedy mogą być obecne nawet przez całe życie.
Zespół sawanta występuje zarówno w postaci wrodzonej (szybszy rozwój półkul w okresie prenatalnym znosi dominację lewej półkuli mózgu), nabytej (występuje otępienie czołowo-skroniowe, doprowadzające do upośledzenia tzw. przedniego płata skroniowego w lewej półkuli), jak i mechanicznego uszkodzenia lewej półkuli mózgu w wyniku np. rany postrzałowej czy wypadku w dzieciństwie. Wszystkie ww. postacie zespołu sawanta dostarczają istotnych dowodów na niezwykłą plastyczność mózgu. I to ona będzie punktem centralnym zainteresowania wszystkich badań neurologicznych w nadchodzącym czasie. W ciągu ostatnich 15 lat odnotowano większy postęp w dążeniu do pełnego zrozumienia i wyjaśnienia zespołu sawanta niż w ciągu ostatnich 100 lat. Autystyczny sawant jest jednym z najbardziej fascynujących zjawisk poznawczych w psychologii.
Powody, dla których niektóre autystyczne osoby mają wybitne zdolności, nie zostały poznane. Istnieje wiele teorii, ale nie ma dowodów na poparcie żadnej z nich. Jedni naukowcy spekulują, że osoby te mają niesamowite zdolności koncentracji i mogą skupić swoją uwagę na konkretnym obszarze zainteresowań. Inni uważają, że prawdziwe oblicze autystycznego sawanta nigdy nie zostanie zrozumiane i poznane.
Zobacz także: Autyzm atypowy – charakterystyka. Późne objawy i trudna diagnoza
Zespół sawanta nie wymaga specjalnego leczenia, ponieważ nie przejawia żadnych zagrażających życiu objawów.
