Zawroty głowy przy wstawaniu, zgodnie z definicją, określane są jako złudzenie ruchu kołowego otoczenia lub własnego ciała. Zdarza się, że towarzyszą im nudności, a nawet wymioty. Mogą mieć różne przyczyny, które zmieniają się wraz z wiekiem.
Zawroty głowy przy wstawaniu – czy należy się niepokoić?
Zawroty głowy przy wstawaniu mogą mieć bardzo prozaiczną przyczynę, jak nadużycie alkoholu lub innego środka pobudzającego, co zdarza się przede wszystkim u młodych ludzi. Już sama gwałtowna zmiana pozycji podczas podnoszenia się z łóżka może wywołać uczucie wirowania otoczenia bez powiązania z żadną chorobą. Wynika to z nagłego spadku ciśnienia i wówczas należy po prostu unikać szybkich zmian pozycji ciała.
Niepokojące są te sytuacje, w których występują objawy towarzyszące, które powodują znacznie większy dyskomfort, np. dokuczliwe i nieustępujące nudności czy bóle głowy lub klatki piersiowej. Wówczas zawroty głowy mogą być spowodowane czynnikami neurologicznymi, sercowo-naczyniowymi, psychogennymi, a także laryngologicznymi. Jeżeli mają podłoże chorobowe, występują zwykle w formie nagłych napadów, którym towarzyszy m.in. uczucie lęku, niepewności czy brak stabilności pozycji ciała i chodu. Mogą pojawić się zaburzenia ostrości widzenia, mroczki przed oczami, a nawet zaburzenia neurologiczne, włącznie z upośledzeniem mowy czy zespołem Hornera (opadnięcie powieki górnej, zapadnięcie gałki ocznej i zwężenie źrenicy). Tego typu sytuacje wymagają przeprowadzenia dokładniejszej diagnostyki.
Zawroty głowy przy wstawaniu i kładzeniu się – przyczyny neurologiczne
Nagły ruch może wywołać zawroty głowy przy wstawaniu i kładzeniu się o przyczynach neurologicznych – wynikają one głównie z uszkodzenia narządu przedsionkowego w uchu wewnętrznym, włókien przewodzących, jądra przedsionkowego w pniu mózgu lub innych struktur mózgu, które odpowiadają za utrzymanie równowagi. Może je wywoływać uraz w obrębie ucha wewnętrznego, nowotwór, zapalenie błędnika lub niedokrwienie. Zaburzenia równowagi są konsekwencją tzw. wodniaka błędnika w przebiegu choroby Meniere'a (polega na gromadzeniu się płynu w uchu wewnętrznym).
Problemy neurologiczne są jedynie niewielkim procentem wielu możliwych przyczyn zawrotów głowy. Do zaburzeń dochodzi też w wyniku udaru, guzów, stwardnienia rozsianego czy niewydolności krążenia kręgowo-podstawnego. Mogą występować także w przypadku chorób sercowo-naczyniowych i metabolicznych, np. cukrzycy, niewydolności nerek czy niedoczynności tarczycy.
Zawroty głowy przy wstawaniu i schylaniu – inne możliwe przyczyny
Jeżeli doszło do silnego uderzenia w głowę, po którym występują zawroty głowy przy wstawaniu i schylaniu się, może to świadczyć o wstrząśnieniu mózgu. Połączone natomiast z silnym odczuwaniem głodu czy drżeniem rąk są charakterystyczne dla hipoglikemii (wynikającej np. z przedawkowania insuliny). Uczucie wirowania powoduje również nadmierny wysiłek fizyczny, zwłaszcza wykonywany w wysokiej temperaturze otoczenia. Występują wówczas nudności, skurcze rąk i nóg, a także bóle brzucha. Skóra staje się zimna, ale mimo to widoczne są na niej obfite poty.
Zawroty głowy są charakterystyczne w przypadku anemii, ale mogą też występować na skutek wielogodzinnej pracy przy komputerze. Silne zaburzenia równowagi dotykają też osoby, które mają źle dopasowane okulary – np. kupują je w niesprawdzonych miejscach (np. na bazarach, w hipermarketach czy przez internet), bez konsultacji okulistycznej.
W groźniejszych przypadkach objawy powiązane z zawrotami głowy mogą wystąpić na skutek zatrucia toksynami lub bakteriami. Występują wówczas z wysoką temperaturą, wymiotami, biegunką i wysypką.
Zawroty głowy podczas wstawania – kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Wskazaniem do konsultacji lekarskiej w przypadku zawrotów głowy są wszelkie dodatkowe objawy towarzyszące. Zawsze należy zasięgnąć dodatkowej porady specjalisty, jeżeli towarzyszy im uciążliwy ból głowy. Bardzo niebezpieczne są sytuacje, kiedy zawroty głowy podczas wstawania prowadzą do utraty przytomności, zaburzeń widzenia czy mrowienia w kończynach. Ból w klatce piersiowej czy utrzymująca się gorączka również mogą mieć podłoże chorobowe, podobnie jak sztywność karku. Jeżeli doszło w niedawnym czasie do urazu głowy, to pojawiające się dolegliwości i zawroty głowy również należy łączyć z możliwym uszkodzeniem mózgu. Jeżeli doszło do wypadku, to każde pogorszenie samopoczucia w przeciągu kolejnej doby należy wiązać bezpośrednio z nim, co jest wskazaniem do konsultacji medycznej.
Leczenie jest zawsze uzależnione od przyczyny, a jego celem jest zmniejszenie lub całkowita eliminacja uciążliwych dolegliwości. W przypadku zmian neurologicznych, sercowo-naczyniowych czy psychogennych stosowane jest leczenie farmakologiczne, często z użyciem betahistyny.
