Pomiar wskaźnika Evansa wykonuje się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci na podstawie uzyskanego obrazu z tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub ultrasonografii głowy. Jego norma nie jest sztywna, wartości uznawane za patologię w wieku dziecięcym mogą występować u zdrowych dorosłych.
Co to jest wskaźnik Evansa?
W radiologii istnieje wiele wskaźników, które mogą pomóc w diagnostyce schorzeń i są bardziej wiarygodne niż zwykłe pomiary różnych długości, szerokości czy też objętości widocznych na obrazie uzyskanym z aparatu. Ułatwia to diagnozowanie różnych chorób i prowadzi do zminimalizowania błędów pomiarowych. Jednym z takich parametrów jest wskaźnik Evansa (z angielskiego Evans ratio lub Evans index), nazywany inaczej wskaźnikiem komorowo-czaszkowym. Wylicza się go w trakcie badań obrazowych, a dokładniej tomografii komputerowej (TK), rezonansu magnetycznego (MRI) mózgowia lub ultrasonografii (USG) przezciemiączkowej. Wykorzystywany jest głównie w diagnozowaniu wodogłowia (zarówno nabytego, jak i wrodzonego), inaczej określanego jako hydrocefalia. Ze wskaźnikiem Evansa pacjent może się spotkać w opisie wykonanym przez radiologa.
Do uzyskania wartości wskaźnika Evansa niezbędny jest pomiar dwóch wartości. Oblicza się go na podstawie stosunku szerokości rogów przednich układu komorowego mózgu do najszerszej części czaszki (zwykle największego wymiaru dwuciemieniowego pomiędzy blaszkami wewnętrznymi czaszki). Działanie wykonuje zazwyczaj automatycznie program komputerowy, co minimalizuje ryzyko powstania błędu.
Jakie są standardy dotyczące opieki medycznej nad noworodkiem? Dowiecie się tego z filmu:
Norma wskaźnika Evansa
Wartość wskaźnika zależy głównie od wieku osoby poddanej badaniu. Nie należy więc sztywno oceniać uzyskanego wyniku. Zawsze warto skonsultować go z profesjonalistą, samodzielnie bowiem można dojść do błędnych wniosków i dostarczyć sobie niepotrzebnych negatywnych emocji. W warunkach prawidłowych u zdrowego dziecka wskaźnik Evansa powinien wynosić mniej niż 0,3 (30%). Wartość przekraczająca tę normę świadczy zwykle o występowaniu patologii – wodogłowiu.
Inaczej ma się sprawa u osób w podeszłym wieku. W badaniach przeprowadzonych przez naukowców w ostatnim czasie zauważono, że u starszej populacji wskaźnik Evansa może mierzyć więcej niż 0,3 i nie świadczyć jednocześnie o występowaniu patologii. Za każdym razem trzeba więc brać pod uwagę obecność lub brak objawów neurologicznych. Wysokość parametru u zdrowych osób może także różnić się w zależności od płci – wskaźnik Evansa u mężczyzn jest z reguły wyższy niż u kobiet.
Jeżeli w kolejnych badaniach obserwuje się spadek wskaźnika Evansa w porównaniu z poprzednimi wartościami, może to świadczyć między innymi o błędach pomiarowych, choć także o skuteczności podjętego leczenia. Na wartość parametru może wpływać również aparat, na którym było wykonywane badanie.
Wskaźnik Evansa – kiedy wykonuje się pomiar?
Dzięki wielu badaniom udało się odnaleźć zastosowanie pomiaru wskaźnika Evansa zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Parametr umożliwia obiektywne potwierdzenie istnienia wodogłowia, choć trzeba mieć na uwadze stan kliniczny chorego oraz występowanie innych objawów. Wykonanie pomiaru ma sens jedynie przy podejrzeniu hydrocefalii (gdy zaobserwuje się objawy).
Wodogłowie – choroba diagnozowana z pomocą wskaźnika Evansa
Wodogłowie to schorzenie wynikające z zaburzenia równowagi pomiędzy produkcją a przepływem i wchłanianiem płynu mózgowo-rdzeniowego. Skutkuje poszerzeniem układu komorowego i obwodu głowy, a tym samym zwiększeniem wartości wskaźnika Evansa. Do najważniejszych przyczyn tego stanu należą: wady wrodzone, krwotoki śródmózgowe, zapalenia mózgowia oraz występowanie blokad w układzie komorowym, a także choroby otępiennej (np. Alzheimera), w której dochodzi do zaniku tkanki mózgowej.
Hydrocefalia może dawać u dorosłych objawy w postaci bólu głowy, podwójnego widzenia, zmian osobowości, upośledzenia umysłowego, narastających zaburzeń chodu. U najmłodszych najbardziej rzucającą się w oczy cechą jest zwiększenie wymiarów głowy, poszerzenie szwów między kośćmi czaszki, uwypuklenie ciemiączek. W późniejszym czasie zauważalne jest opóźnienie umysłowe. W każdym wieku pojawić się mogą napady padaczkowe oraz nietrzymanie moczu.
Polecamy: Obwód głowy noworodka – normy i odstępstwa od nich
Wodogłowie nieleczone może doprowadzić do poważnych powikłań. W terapii wykorzystuje się operacje mające na celu odprowadzenie płynu, między innymi zastawkowe zespolenia komorowo-przedsionkowe.
Bibliografia:
1. Brix MK, Westman E, Simmons A, et al, The Evans’ Index revisited: new cut-off levels for use in radiological assessment of ventricular enlargement in the elderly. Eur J Radiol 2017; 95; 28–32.
2. Mumenthaler M. Neurologia. Urban and Partner. Wrocław 1997.
