Wady zgryzu u dzieci są mniejsze bądź większe. Od poziomu ich zaawansowania zależy leczenie. Najczęściej wady zgryzu są dziedziczone (w tym nienaturalny kształt szczęki, rozszczep podniebienia czy za ciasno rozstawione zęby), jednak w niektórych przypadkach można je także nabyć. Na ogół pojawiają się w okresie dzieciństwa (wykrywa się je między 7. a 18. rokiem życia) i wówczas należy podjąć pierwsze kroki w celu zapobiegnięcia późniejszym konsekwencjom.
Przyczyny wad zgryzu u dzieci
Rodzice często nie zdają sobie sprawy, jak wiele czynników może powodować wady zgryzu. Mogą być one następstwem tzw. porodu kleszczowego czy późniejszego nieprawidłowego układania dziecka do snu (głowa i szyja powinny zawsze znajdować się na delikatnym podwyższeniu, jeżeli dziecko układane jest na boku). Nieprawidłowe nawyki, jeżeli chodzi o karmienie piersią i butelką, utrwalają np. tyłozgryz – zarówno smoczek, jak i pierś powinny być dziecku podawane pod kątem około 45 stopni (nigdy nie należy karmić dziecka leżącego płasko na wznak, ponieważ prowadzi to do opadania żuchwy w tył). Utrwalanie nieprawidłowych nawyków na wczesnym etapie rozwoju (np. ssanie kciuka, obgryzanie przedmiotów, obgryzanie warg lub policzków po wewnętrznej stronie) może również powodować wady ortodontyczne. Wady zgryzu występują też na skutek zgrzytania zębami lub nawyku oddychania przez usta, co u dzieci często wiąże się z przerośniętym trzecim migdałem.
Nieleczone wady zgryzu mogą prowadzić do nadmiernego napinania mięśni twarzy, nienaturalnego ułożenia żuchwy i szczęki, a także dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych. Dodatkowo mogą przyczyniać się do częstych chorób przyzębia i próchnicy. Utrudniają również mowę, gryzienie, żucie i wpływają negatywnie na wygląd twarzy.
Wady zgryzu u dzieci: objawy
Zaburzone funkcjonowanie stawów żuchwowo-skroniowych obniża zwarcie łuków zębowych, skutkuje ścieraniem się przednich zębów czy pogłębieniem wady zgryzu. Ponadto powoduje bóle głowy i obręczy barkowej. uszkodzenia, pęknięcia i ukruszenia zębów. Wady potęgują ryzyko związane z pojawieniem się próchnicy, nadwrażliwości zębów oraz stanów zapalnych.
Rodzaje wad zgryzu
Wady zgryzu można podzielić według różnych kryteriów. Pierwsze wyróżnia trzy rodzaje wad: zgryzu, zębowe i twarzowo-szczękowe. Druga kategoria jest określana według zaburzeń w strukturze łuków zębowych. Wówczas wyróżnia się wady:
- Tyłozgryz – cofnięcie żuchwy. Jest to najczęściej pojawiająca się wada. W zaawansowanej formie górne siekacze są pochylone w stronę górnej wargi. Natomiast twarz jest zniekształcona, a kąciki ust opadnięte, występują problemy z wypowiadaniem głosek.
- Zgryz otwarty – zęby się ze sobą nie stykają i powstaje tzw. szpara niedogryzowa. Wada utrudnia gryzienie oraz żucie pokarmu.
- Przodozgryz – występuje w formie całkowitej lub częściowej. Bródka i dolna warga są wysunięte do przodu, czego efektem jest groźny wyraz twarzy oraz problem z poprawną wymową spółgłosek. Skutkiem jest wydłużona twarz, niedorozwój szczęki, tzw. podniebienie gotyckie (wysokie), niższe napięcie mięśni żujących, języka oraz warg.
- Zgryz krzyżowy – objawia się niepoprawnym zachodzeniem na siebie dolnej i górnej szczęki.
- Zgryz głęboki – górne zęby zachodzą na zęby dolne, zakrywając większą ich część. W wyniku tego twarz jest niesymetryczna. Zęby ścierają się i występuje zaburzenie w wymowie głosek dentalizowanych – wymagających znacznego zbliżenia górnych i dolnych zębów.
- Stłoczenia – za duże zęby w porównaniu do zębodołów, w wyniku czego są poobracane i ułożone pod nieprawidłowym kątem oraz w złych miejscach.
- Zęby odseparowane – powstają wskutek za dużej ilości miejsca, co sprawia, że między zębami uwidaczniają się spore szpary.
Wady zgryzu – leczenie u dzieci
Nawet jeżeli nic nie wzbudza niepokoju rodziców, zawsze warto udać się z dzieckiem na wizytę kontrolną do ortodonty, pod warunkiem, że dziecku wyrosły już wszystkie mleczne zęby. Jeśli rodzice zauważą jakiekolwiek niepokojące objawy związane ze zgryzem dziecka, ważne jest szybkie działanie i ocena wady przez specjalistę.
Szybko wdrożone leczenie daje spore szanse na całkowitą redukcję wady zgryzu bądź jej znaczne zmniejszenie. Zazwyczaj można je rozpocząć już około 11 roku życia, kiedy dziecko posiada wszystkie zęby stałe i polega ono na założeniu aparatu ortodontycznego. Dobiera się go indywidualnie do każdej wady. W przypadku dzieci niewielkie wady zgryzu można leczyć za pomocą specjalnie dobranych ćwiczeń, tzw. mioterapii, która polega na ćwiczeniu mięśni mimicznych i tych odpowiedzialnych za żucie.
