Praktyka pokazuje, że znacznie lepiej znaleźć się w tej grupie ludzi, u których zęby mądrości nigdy się nie pojawiły. Człowiek jest na takim etapie ewolucji, że nie potrzebuje tak dużej ilości zębów, a jego szczęka i żuchwa nie mieszczą już tylu zębów, co niegdyś. Podyktowane jest to głównie zmianą sposobu odżywiania i zwyczajów żywieniowych.
W jakim wieku rosną zęby mądrości?
Ostatnie zęby trzonowe, czyli ósemki, wyrastają zazwyczaj po 16 roku życia i jak wszystkie trzonowce służą do rozdrabniania i przeżuwania pokarmu. Czas ten zbiega się z okresem osiągnięcia przez człowieka dojrzałości, stąd też ich zwyczajowo używana nazwa. Niestety zęby mądrości nie wyrzynają się jednorazowo – proces może trwać latami i w skrajnych przypadkach ósemki mogą wyrzynać się aż do około 40 roku życia.
Zęby mądrości – dolegliwości związane z wyrzynaniem
Proces wyrzynania się zębów mądrości jest zaburzony, jeżeli w łuku zębowym brakuje dla nich miejsca, a tak się dzieje u wielu osób. Wówczas zęby te wyrastają częściowo, a na skutek nacisku innych zębów rosną w niekorzystnym położeniu, ulegają deformacjom albo pozostają niewyrżnięte. Jeżeli ząb jest niewidoczny i ze wszystkich stron otoczony kością, mamy do czynienia z całkowitym zatrzymaniem jego wzrostu. Wówczas objawem towarzyszącym często jest dokuczliwy ból i dyskomfort spowodowany obrzękiem. Tylko u niewielkiej liczby ludzi ósemki wyrastają całkowicie i prawidłowo spełniają funkcję trzonowców.
Zęby mądrości – objawy wyrzynania
Ból wyrzynającego się zęba jest bardzo charakterystyczny i silny. Najczęściej odczuwany jest z tyłu szczęki, ale wraz z powiększaniem się stanu zapalnego promieniuje na dziąsła, podniebienie i całą część twarzy, po której znajduje się ząb. Dodatkowo towarzyszy mu obrzęk, zaczerwienienie, a czasem krwawienie. W ostrych stanach zapalnych może pojawić się ropna wydzielina, która powoduje charakterystyczny posmak w ustach i nieświeży oddech. Przy przewlekłym stanie chorobowym występują stany podgorączkowe, bóle głowy i powiększone węzły chłonne. Ból trwa od kilku do kilkunastu dni, po czym ustępuje i w zależności od kolejnych faz wyrzynania się zęba, pojawia się znowu z podobnym nasileniem.
Ból i opuchlizna powodują zmniejszenie apetytu, a w niektórych przypadkach upośledzają mówienie, ponieważ cierpiąca osoba nie jest w stanie dostatecznie otworzyć ust i poruszać żuchwą. Z tej przyczyny pojawiają się również problemy z przyjmowaniem stałych pokarmów. Ból nasila się podczas spożywania zbyt gorących potraw.
Zęby mądrości – usuwanie
Decyzja o usunięciu zębów mądrości zapada zwykle po pojawieniu się uciążliwych dolegliwości. Coraz częściej jednak stomatolodzy proponują, aby pozbyć się zębów jeszcze zanim sprawiają problem. Zdaniem wielu dentystów lepiej jest usunąć ósemki, kiedy nie dają oznak bólu i nie powodują infekcji. Przy braku stanu chorobowego dziąsło szybciej się goi po usunięciu zęba i występuje znacznie mniejsze ryzyko powikłań – zabieg jest bezpieczniejszy. Ponadto zaostrzony stan zapalny często uniemożliwia usunięcie zęba od razu i wymaga uprzedniego wyleczenia miejsc zmienionych chorobowo.
Ósemkę należy usunąć, jeśli rośnie w nieprawidłowej płaszczyźnie (jest nachylona w dół szczęki lub do środka jamy ustnej), jest uwięziona i ograniczona kością, a także jeśli jest położona koroną w kierunku siódemki lub uciska na jej korzeń, co często powoduje spychanie pozostałych zębów i uszkodzenie lub deformację siódemki.
Zęby mądrości, które nie są do końca wyrżnięte, będą drażnić dziąsło. Ponadto w okolicy rany tworzą się w dziąśle tzw. kieszenie, w których gromadzą się resztki pokarmu, stając się doskonałą pożywką dla bakterii, które mogą powodować stan zapalny nie tylko zęba i tkanki przyzębia, ale również zapalenie ogólnoustrojowe.
Prawidłowo wyrośnięta ósemka, ale bardzo zniszczona przez próchnicę jest również wskazaniem do usunięcia. Z racji anatomii zębów mądrości i utrudnionego dostępu do nich odbudowa zęba lub jego leczenie nie są prostymi zabiegami stomatologicznymi, a postępująca próchnica zęba często wymaga leczenia kanałowego przy bardzo utrudnionym dla lekarza podejściu. Pozbycie się zębów mądrości zalecane jest także, gdy stłaczają one inne zęby lub kiedy wrastają w policzek.
Tylko regularne wizyty u stomatologa i kontrola wszystkich zębów może zapobiec pojawieniu się problemów. Lekarz, widząc obraz całej szczęki, potrafi przewidzieć czy ósemka niepowodująca dolegliwości może wpłynąć na zły zgryz lub powodować dyskomfort w związku z nieprawidłowym położeniem. W celu dokładniejszej diagnostyki zleca się zwykle wykonanie RTG szczęki, które wymagane jest również przed zabiegiem usunięcia zęba.
