Układ kostny stanowi bierną część układu ruchu. Drugą częścią układu ruchu jest układ mięśniowy. Są one od siebie całkowicie zależne. Tylko dzięki współdziałaniu układu kostnego i mięśniowego można wykonywać ruchy lokomocyjne, zmieniać ułożenie ciała względem siebie, utrzymywać odpowiednią postawę i wytrzymywać oddziaływanie różnych przeciążeń. Oczywiście aby ten układ mógł funkcjonować, niezbędne jest również prawidłowe ukrwienie tkanek, a także ich unerwienie.
Funkcje układu kostnego
Układ ruchu dzieli się na część czynną (mięśnie) i bierną (układ kostny). Jest to rusztowanie dla całego ciała człowieka, a także podpór dla mięśni. Najważniejsze funkcje układu kostnego to:
-
funkcja ochronna – wiele kości chroni narządy wewnętrzne, np. przed urazem. Można tu za główny przykład podać kości czaszki ochraniające tkankę mózgową czy mostek i żebra ochraniające klatkę piersiową;
-
funkcja krwiotwórcza – poprzez zawarty w kościach szpik kostny jest głównym źródłem elementów morfotycznych;
-
funkcja magazynująca – kości stanowią główny magazyn soli mineralnych, a w szczególności wapnia.
Układ kostny – budowa
Materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna, a w mniejszym stopniu tkanka chrzęstna. Tkanka chrzęstna składa się z istoty międzykomórkowej, w której mieszczą się włókna i komórki (chondrocyty). Tkanka chrzęstna nie jest unerwiona ani unaczyniona, odżywianie zachodzi za pośrednictwem ochrzęstnej. Najważniejsze typy tkanki chrzęstnej to szklista (budująca powierzchnie stawowe i przymostkowe części żeber), sprężysta (występująca np. w małżowinie usznej), włóknista (występująca w miejscu przyczepu ścięgien do kości, współtworzy krążki międzykręgowe). Tkanka kostna powstaje przede wszystkim na drodze włóknienia tkanki chrzęstnej szklistej. Składa się z istoty międzykomórkowej, która jest wysycona solami mineralnymi, głównie fosforanami wapnia i węglanami. Dzięki wysyceniu solami mineralnymi staje się ona twarda i oporna na obciążenia mechaniczne. W istocie międzykomórkowej zanurzone są włókna kolagenowe i komórki kostne (osteocyty).
Układ kostny człowieka składa się z 206 kości. U dzieci ta liczba jest większa ze względu na większą ilość punktów kostnienia (u noworodka ilość kości wynosi aż 270 i spada wraz z łączeniem się trzonów z nasadami).
Wyróżnia się kości długie (np. kość ramienną), krótkie (np. kości nadgarstka), płaskie (np. kości czaszki) i różnokształtne (np. kręgi kręgosłupa).
Polecamy: Tkanka łączna – jakie spełnia funkcje i z czego jest zbudowana?
Szkielet człowieka – anatomia układu kostnego
Układ kostny człowieka tworzy szkielet, który dzieli się anatomicznie na szkielet osiowy – czaszka, kręgosłup, żebra i mostek – oraz na szkielet kończyn górnych i dolnych wraz z ich obręczami.
Bardzo ważnym elementem układu kostnego jest kręgosłup. Stanowi oś główną i podporę ciała, jest nieodłącznym elementem narządu ruchu, osłania rdzeń kręgowy. Zbudowany jest z 33–34 kręgów i dzieli się na 5 odcinków: szyjny piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy.
Dość skomplikowana jest budowa układu kostnego kończyn wraz z ich obręczami. Szkielet kończyny górnej składa się z obojczyka, łopatki, kości ramiennej, kości łokciowej, kości promieniowej, nadgarstka, śródręcza, kości palców ręki. Należy pamiętać, że anatomicznie ręka obejmuje jedynie odcinek od nadgarstka do czubka palców dłoni.
Co wiesz na temat układu kostnego? Odpowiedz na nasze pytania i sprawdź swoją wiedzę!
Choroby układu kostnego
Najczęstszą chorobą układu kostnego jest osteoporoza. Jest to choroba szkieletu prowadząca do złamań kości nawet po małym urazie, który u zdrowego człowieka nie powinien wywołać uszkodzenia. Najczęściej do złamania dochodzi w obrębie kości przedramienia i na wysokości szyjki kości udowej. Przyczyną tych patologicznych złamań jest znaczne zmniejszenie gęstości mineralnej tkanki kostnej i zaburzenia w jej strukturze i jakości.
Do częstych problemów układu ruchu należą również choroby zwyrodnieniowe. Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą chorobą układu ruchu. Rozwija się jako zaburzenie jakości tkanki chrzęstnej.
Do innych schorzeń układu ruchu należą martwica jałowa kości, dysplazje. Oczywiście nie można zapomnieć o podstawowej patologii układu kostnego, jaką są urazy.
Polecamy wam zobaczyć, jak wygląda leczenie złamanego kręgosłupa:
