Tymozyna bierze udział w regulacji układu immunologicznego. Poprzez jej działanie immunostymulujące możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Poza tym badanie tymozyny we krwi może być wykorzystywane także jako marker biologiczny niektórych typów nowotworów.
Tymozyna beta 4 i alfa 1 – hormony grasicy
Układ odpornościowy składa się z narządów i naczyń limfatycznych oraz obecnych w tych narządach komórek biorących udział w reakcjach odpornościowych, jak również z wydzielanych przez nie przeciwciał, cytokin i innych czynników.
Do narządów limfatycznych zalicza się: grasicę, szpik, grudki limfatyczne, migdałki, wyrostek robaczkowy, węzły limfatyczne i śledzionę. W grasicy powstają limfocyty T, które ulegają tam również selekcji. Selekcja między innymi polega na usunięciu limfocytów rozpoznających własne geny, czyli takich, które mogą atakować zdrowe komórki organizmu. W grasicy ma też miejsce różnicowanie limfocytów T. U dorosłego człowieka limfocyty T stanowią około 72% (67–76%) wszystkich limfocytów. Grasica już od urodzenia jest w pełni rozwinięta i może pełnić swoją funkcję.
Hormony grasicy często zbiorczo określane są mianem tymozyny. Jednak pod tą nazwą kryje się szereg hormonów, cytokin i substancji. Wyodrębnić można między innymi tymozynę alfa 1 (α1) oraz tymozynę beta 4 (β4). Pierwsza z nich przyczynia się do różnicowania protymocytów od komórek T, natomiast druga nasila tworzenie protymocytów z komórek pnia. Obie tymozyny stymulują rozwój komórek T i wzmacniają ich odpowiedź na antygeny oraz zwiększają wytwarzanie limfokin.
Inne czynniki wytwarzane i wydzielane przez grasicę to np.: interleukiny od 1 do 12, interleukina 15, a także czynniki stymulujące tworzenie kolonii granulocytów i makrofagów, czynnik martwicy nowotworu alfa. Wszystkie te substancje biorą udział w budowaniu odporności organizmu, jednak najważniejszą dla wewnątrzgrasicznego dojrzewania limfocytów T jest interleukina 7.
Jak działa układ immunologiczny? Dowiesz się tego z filmu:
Tymozyna – działanie
Hormony grasicy stanowią grupę związków białkowych wykazujących działanie immunomodulujące. Wykorzystywane są jako substancja czynna leków pobudzających układ immunologiczny, czyli immunostymulujących. Wykorzystywane są np. po usunięciu grasicy bądź do pobudzania syntezy przeciwciał w niedoborach immunologicznych oraz hamowania ich syntezy w przypadku nadmiernego wytwarzania. Ze względu na zdolność do różnicowania limfocytów T stosowane są również w niedoborach immunologicznych komórkowych. Poza tym preparaty grasicy wykazują następujące działanie:
- łagodzą skutki zażywania cytostatyków,
- łagodzą skutki zażywania leków immunosupresyjnych,
- pobudzające erytropoezę,
- pobudzające limfopoezę,
- pobudzające granulopoezę,
- przyspieszają odrzucanie przeszczepów,
- wzmagają i przyspieszają odporność ogólnoustrojową,
- przyspieszają odnowę tkankową,
- osłabiają proces autoimmunizacji.
Wskazania do stosowania leków zawierających preparaty grasicy to m.in.: wrodzone lub nabyte niedobory immunologiczne komórkowe z zakresu limfocytów T, hipogammaglobulinemia, hipergammaglobulinemia, układowe choroby tkanki łącznej, nerwowej, mięśniowej i narządów wewnętrznych. Korzystne efekty leczenia uzyskano za sprawą preparatów grasicy w terapii tocznia, wirusowego zapalenia wątroby (WZW), sarkoidozy, polineuropatii i encefalopatii. Najczęściej stosowanymi preparatami grasicy są: tymozyna (naturalny peptyd wyizolowany z krwi zwierząt i ludzi), tymopoetyna (może być izolowana bądź otrzymywana syntetycznie), czynniki grasicze (tetrahydrofuran – THF, thymostimulinum – TFX, surowiczy czynnik grasiczy – FST).
Tymozyna – niedobór
Grasica wraz z wiekiem u człowieka ulega stopniowemu zanikowi, czyli inwolucji. Hormon wzrostu oraz hormon tyreotropowy pobudzają wzrost grasicy, natomiast większość hormonów steroidowych powoduje jej inwolucję. Dlatego też istnieje prawdopodobieństwo, że zwiększenie stężenia hormonów płciowych (które chemicznie ze względu na budowę należą do steroidów) w okresie dojrzewania jest odpowiedzialne za częściowy zanik grasicy. Występują też sytuacje, gdy grasica zanika u młodszych dzieci w wyniku ciężkich chorób oraz stresu, co wiąże się z nadmiernym wydzielaniem hormonów kory nadnerczy.
Inną przyczyną niedoboru tymozyny może być schorzenie, jakim jest wrodzony brak grasicy, który jest skutkiem niedorozwoju narządów, jest to tzw. zespół Di George’a. Choroba ta powoduje zanik obwodowego układu limfoidalnego i zmniejszenie liczby limfocytów we krwi, co skutkuje obniżeniem odporności. Z drugiej strony w przypadku zwiększonego zapotrzebowania na nowe limfocyty T, np. po krwotokach czy chemioterapii, proces inwolucji może zostać spowolniony.
Bibliografia:
- Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T., Immunologia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
