Tomografia komputerowa jamy brzusznej – na czym polega, jak się przygotować?

Tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej umożliwia dokładną ocenę badanych narządów i elementów jamy brzusznej: żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego, a także nerek, wątroby, śledziony, nadnerczy oraz trzustki.

Na czym polega tomografia komputerowa (TK) brzucha?

Tomografia komputerowa jest dość powszechnym i przydatnym badaniem diagnostycznym. Poprzez połączenie aparatu rentgenowskiego i tomografu, umożliwia stworzenie obrazu każdej części ludzkiego ciała. W przypadku tomografii komputerowej jamy brzusznej obrazowanie wykonuje się od sklepienia przepony aż do spojenia łonowego. Standardowy tomograf komputerowy składa się z ruchomego stołu, gantry (charakterystyczna obręcz eliptyczna z lampą) oraz komputera. W czasie badania stół porusza się, a tomograf „skanuje” i wysyła dane do komputera, który później przetwarza je na obraz tomograficzny.

Zobacz także: Tomografia siatkówki oka - OCT

Wskazania do tomografii komputerowej jamy brzusznej

Lekarz może zlecić wykonanie tomografii komputerowej w przypadku silnego bólu brzucha, a także domniemanych uszkodzeń jamy brzusznej. Tomografia jest standardowym badaniem w podejrzeniu nowotworów jelit, żołądka, trzustki, dróg żółciowych, wątroby i innych narządów miąższowych w obrębie jamy brzusznej. Badanie pomaga rozpoznać i ocenić stopień zaawansowania zmian nowotworowych. 

Wskazaniami do przeprowadzenia tomografii komputerowej brzucha są także choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) oraz ostre stany, w których doszło do niedrożności jelit, perforacji jelit, zapalenia wyrostka robaczkowego, zapalenia uchyłków jelita grubego, a także innych urazów (w tym urazów śledziony czy krwawień). Tomografia komputerowa jest niezbędnym badaniem diagnostycznym w późniejszym leczeniu kamicy przewodowej dróg żółciowych, ostrych i przewlekłych zapaleniach trzustki, stanach zapalnych nerek, chorób naczyń nerkowych, a także marskości wątroby i zakrzepicy żył wątrobowych lub żyły głównej dolnej. Tomografia komputerowa jamy brzusznej jest szczególnie ceniona w podejrzeniach kamicy nerkowej, gdzie czułość diagnostyczna sięga blisko 100%.

Zobacz także: Rezonans magnetyczny (MRI) głowy - jak się przygotować i jak wygląda badanie?

Jak się przygotować do tomografii komputerowej jamy brzusznej?

Do tomografii komputerowej jamy brzusznej należy przystąpić na czczo i powstrzymać się od jedzenia pokarmów stałych na co najmniej 4- 6 godzin (w zależności od ośrodka wykonującego badanie) przed wykonaniem badania. W dniu poprzedzającym badanie powinno wypić się spore ilości płynów (3 litry). Nie zaleca się spożywania alkoholu oraz produktów ciężkostrawnych. Należy pamiętać, aby na badanie tomografem komputerowym przyjść z aktualnym poziomem kreatyniny we krwi (nie starszym niż 2 tygodnie). Informacja ta jest potrzebna w przypadku badania z podaniem środka kontrastowego Jeśli stężenie odbiega od normy, tomografia komputerowa nie powinna zostać przeprowadzona.

Na 2 dni przed obrazowaniem jelita cienkiego powinno wprowadzić się dietę lekkostrawną i niezostawiającą dużej ilości resztek pokarmowych w jelitach (zaleca się spożywanie mleka, nabiału, owoców, warzyw), a także środki przeczyszczające. Na dzień przed badaniem zaleca stosowanie diety płynnej wraz ze środkami przeczyszczającymi, a w dniu wykonania tomografii nierzadko wykonuje się lewatywę i podaje badanym leki rozkurczające. Ponadto konieczne jest wypicie na czczo ok. 750 ml wody przed badaniem lub z jodowym środkiem kontrastowym,by uzyskać kontrast między ścianami żołądka, pętli jelitowych a strukturami otaczającymi).

Osoby poddające się tomografii komputerowej trzustki wypijają nawet 1,5 l wody na ok. pół godziny przed obrazowaniem, by wypełnić jelito i umożliwić lepszy obraz na tomografie. Przed wykonaniem badania należy poinformować lekarza o stale zażywanych lekach i trwających lub przebytych chorobach.

Tomografia komputerowa jamy brzusznej z kontrastem – na czym polega?

Tomografia komputerowa jamy brzusznej z kontrastem pomaga w uzyskaniu pełniejszego i dokładniejszego obrazu badanego narządu wewnętrznego. W tym celu podaje się środek barwiący, zwany kontrastem. W większości przypadków składa się z roztworu wodnego zawierającego 1 lub 2% jodowy roztwór – środek cieniujący.

Przebieg tomografii komputerowej jamy brzusznej

Badanie tomografem komputerowym przeprowadza się w specjalnej pracowni radiologicznej. Nie trzeba się rozbierać, wystarczy położyć się na specjalnym, automatycznie przesuwanym stole. W trakcie badania lekarz lub technik wykonujący badanie znajduje się w innym pomieszczeniu i instruuje osobę badaną przez intercom. Podczas tomografii komputerowej stół wraz z pacjentem przesuwa się w kierunku lamp rentgenowskich, które wykonują zdjęcia danej części ciała. Nie powinno się poruszać ciałem, ponieważ znacznie zakłóca to obraz w tomografie.

Tomografia komputerowa jamy brzusznej: przeciwwskazania i powikłania

Badanie tomografem komputerowym jest bezbolesne, jednak w rzadkich sytuacjach mogą pojawić się różne niepożądane efekty, takie jak: nudności, zawroty głowy, uderzenia gorąca, zaczerwienienie skóry oraz duszność oraz inne nieprzyjemne odczucia związane z podaniem środka kontrastowego. Przeciwwskazaniami do przeprowadzenia obrazowania jest ciąża, niewydolność nerek, uczulenia na środki kontrastowe (w przypadku badania z kontrastem), a także klaustrofobia. Powikłania po wykonaniu obrazowania należą do rzadkich przypadków i są najczęściej związane ze stosowaniem kontrastu.