Część kobiet wykazuje na tyle silny lęk przed porodem, że stara się uzyskać zaświadczenia od różnych specjalistów, by rodzić planowo przez cięcie cesarskie. Wiele schorzeń okulistycznych, kardiologicznych, ortopedycznych, a przede wszystkim ginekologicznych jest oczywiście wskazaniem do wykonania planowego cięcia cesarskiego. Jednak w ostatnim czasie często wśród wskazań do cesarskiego cięcia pojawia się tokofobia, czyli paniczny lęk przed porodem i związanym z nim bólem. Zdarza się więc, że kobiety ciężarne zgłaszają się do ginekologa z zaświadczeniem od psychiatry właśnie o tokofobii.
Co to jest tokofobia?
Tokofobia jest rodzajem fobii społecznej i jak każda inna fobia ma indywidualny obraz kliniczny, jest inaczej odczuwana przez każdą kobietę. U niektórych wywołuje po prostu lęk i niepokój nieznacznego stopnia, a u innych doprowadza do tak panicznego zachowania, że w sytuacji pojawienia się bólu porodowego położnica w żaden sposób nie współpracuje. A co najważniejsze, poziom stresu generowany podczas porodu zwiększa ryzyko powikłań okołoporodowych i gorszego stanu dziecka. Tokofobia nie stanowi ścisłego wskazania do cięcia cesarskiego, jednak w przypadku jej stwierdzenia i podejrzenia braku współpracy ciężarnej przy porodzie naturalnym wykonuje się często planowe cięcie cesarskie.
Lęk, szczególnie przed bólem porodowym, to uczucie, którego doświadcza prawie 100% kobiet ciężarnych. W tym około 80% stanowią kobiety, u których ten lęk ma umiarkowane nasilenie. W zaledwie 2% obserwuje się prawdziwą fobię. Bardzo często tokofobia współistnieje z niedojrzałością psychiczną, a także brakiem wsparcia w najbliższych osobach. Partner, matka, przyjaciółki, które już rodziły, to najlepsze osoby, które wspierają, podtrzymują na duchu i pozwalają zmniejszyć u rodzącej poziom lęku. Ponadto lekarz bądź położna przedstawiają dostępne metody łagodzenia bólu, co sprawia, że lęk zostaje złagodzony. Bardzo trudno postawić granicę pomiędzy naturalnym lękiem przed porodem a tokofobią. Tokofobia nie jest w Polsce bardzo często rozpoznawaną jednostką psychiatryczną. Jednak trend na planowaną cesarkę jak najbardziej utrzymuje się wśród kobiet.
Tokofobia może mieć charakter pierwotny i ujawnić się już u nastolatek. Może przełożyć się na całkowitą niechęć do zostania matką. Jeśli już taka kobieta zachodzi w ciążę, dokłada wszelkich starań, by załatwić dowolne zaświadczenie obligujące ginekologa do wykonania cięcia cesarskiego. Tokofobia wtórna może pojawić się w przypadku depresji, jednak częściej dochodzi do niej w wyniku przeżycia traumatycznego porodu. Obejmuje to poronienie bądź poród martwego dziecka. Czasami kobieta rozwija tokofobię wtórnie do porodu, podczas którego urodziła zdrowe dziecko. Do czynników ryzyka tokofobii zalicza się przemoc seksualną, przemoc fizyczną, opowieści rodzinne o traumatycznych porodach, młody wiek i niedojrzałość psychiczną, niski status społeczno-ekonomiczny.
Ile trwa poród? Zobaczcie na filmie:
Tokofobia a zwykły lęk
Na stopień odczuwania lęku przed porodem u ciężarnej ma wpływ wiele czynników. Oczywiście pierwszym zasadniczym jest to, czy chodzi o poród pierwszy czy kolejny, a także to, w jaki sposób przebiegł pierwszy poród. Kolejnym istotnym czynnikiem decydującym o stopniu nasilenia lęku jest wsparcie osób bliskich. Lęk jest naturalnym objawem, który w warunkach fizjologii działa motywująco. Poprzez strach kobieta stara się jak najwięcej dowiedzieć o tym, jakiego stopnia to będzie ból, orientuje się odnośnie do możliwości porodu rodzinnego z osobą jej najbliższą, a także zaznajamia się z niefarmakologicznymi i farmakologicznymi metodami leczenia bólu. Kobieta z tokofobią działa odwrotnie. Lęk powoduje u niej totalną blokadę. Nie dopuszcza ona myśli o naturalnym porodzie, co przekłada się na zupełny brak współpracy z położną i zagrożenie dla niej i dziecka.
Z czego wynika tokofobia?
Z pewnością lęk przed porodem wzrasta u kobiet, które czerpią wiedzę z mało rzetelnych źródeł. Wiele kobiet ma nieprawdziwe wyobrażenie o porodzie. Ich zdaniem podczas porodu następuje skurcz, odchodzą wody, a dziecko rodzi się tak szybko, że matka może nie zdążyć dotrzeć na porodówkę. Tymczasem często bezpośrednio po rozpoczęciu skurczów kobiety jadą do szpitala, gdzie spędzają na sali przedporodowej jeszcze długie godziny. Okazuje się wtedy, że w rzeczywistości jest czas na łagodzenie skurczów, na podanie ewentualnego znieczulenia, rozmowę z położną. Do drugiego porodu kobiety statystycznie podchodzą dużo spokojniej. Media bombardują społeczeństwo informacjami na temat problemów z naturalnym porodem, powikłań czy np. porodów martwego dziecka. To z kolei kontrastuje z opowieściami celebrytek o porodach przez cięcie cesarskie, które rzekomo jest bardzo łatwe i przyjemne.
Tokofobia a wskazanie do cesarki
Zarówno poród naturalny, jak i cesarskie cięcie mają swoje wskazania. Cięcie cesarskie jest zabiegiem mającym na celu zakończyć poród, który ze względów matczynych bądź płodowych nie może przebiec drogą naturalną. Należy pamiętać, że nie tylko kobieta musi się przygotować do porodu. Bardzo ważne jest, by do przyjścia na świat przygotowało się odpowiednio dziecko. W ginekologii i położnictwie, a także wśród neonatologów cięcia cesarskie wykonywane „na zimno”, czyli planowo, bez stwierdzonej akcji porodowej, nie zawsze są korzystne dla dziecka. Nie ma ono bowiem szans na przygotowanie się do porodu, czemu służą m.in. skurcze przepowiadające i zasadnicze skurcze porodowe. Ponadto lekarz, planując cięcie cesarskie, może pomylić się co do dokładnego terminu porodu. Przekładać się to może na niewystarczającą dojrzałość dziecka, a tym samym na znaczne komplikacje neonatologiczne. Często również dochodzi do problemów z laktacją.
Czy cięcie cesarskie to wygoda mam? Kiedy powinno się przeprowadzić cesarskie cięcie?
Tokofobia – leczenie
Mimo iż tokofobia nie jest określoną jednostką chorobową, to jednak u kobiet z tym podejrzeniem konieczne jest wdrożenie odpowiedniego postępowania i leczenia. Gdy kobieta oznajmia lekarzowi, że boi się porodu, nie powinno to zostać ani zlekceważone, ani również przesadnie zinterpretowane. Lekarz ginekolog bądź położna są pierwszymi osobami, które wstępnie stwierdzą, czy jest to normalny lęk, czy może kobieta wymaga konsultacji psychiatrycznej oraz psychoterapii. Po psychologicznym wsparciu większość kobiet skłania się ku naturalnemu porodowi. Niewielki odsetek pozostaje przy chęci wykonania cięcia cesarskiego.
