Szczepionka przeciwko meningokokom - co warto wiedzieć?

Według Programu Szczepień Ochronnych na 2017 rok szczepionkę tę należałoby dodatkowo podać dzieciom, nastolatkom i osobom dorosłym narażonym na ryzyko inwazyjnej choroby meningokokowej. Zaszczepić się powinny także osoby mające styczność z chorym lub materiałem zakaźnym (personel medyczny, pracownicy laboratorium), przebywające w zbiorowiskach (przedszkola, żłobki, domy dziecka, internaty, koszary), a także przejawiające zachowania, które sprzyjają zakażeniu (intymne kontakty z nosicielem lub osobą chorą) czy osoby podróżujące.

Na listę osób, którym zaleca się szczepionkę przeciwko zakażeniom meningokokowym, wpisano także dzieci i dorosłych z wrodzonymi niedoborami odporności, z anatomiczną i czynnościową asplenią (brakiem śledziony), zakażonych wirusem HIV, nowotworem złośliwym, chorobą reumatyczną, przewlekłą chorobą nerek i wątroby, leczonych ekulizumabem (z powodu napadowej nocnej hemoglobinurii czy atypowego zespołu hemolityczno-mocznicowego) lub immunosupresyjnie.

Dawkowanie i rodzaje dostępnych w Polsce szczepionek przeciwko meningokokom

1. Szczepionka białkowa przeciwko serogrupie B - przeznaczona do szczepienia osób w wieku od 2 miesięcy i starszych. Na rynku jest dostępna 1 białkowa szczepionka przeciw meningokokom, tj. szczepionka Bexero.
   
2. Szczepionka skoniugowana, przeciwko serogrupom A, C, W-135, Y - od 2. miesiąca życia (lub 12. m.ż.), stosowana również u młodzieży i dorosłych. Szczepionki przeciw meningokokom serogrupy C należy podać w celu uodparniania dzieci po ukończeniu 2 m.ż., którym należy podać 2 dawki szczepionki w 1. roku życia i dawkę przypominającą w 2. roku życia. Młodzieży i dorosłym należy podać pojedynczą dawkę szczepionki. Z uwagi na dynamiczny rozwój turystyki zagranicznej wzrasta zapotrzebowanie na szczepionki 4-walentne (przeciw serogrupie A, C, W-135 i Y).
   Do szczepionek skoniugowanych należą: Meningitec, NeisVac-C Baxter, Menveo, Nimenrix, Menitorix.
3. Szczepionka niekoniugowana (polisacharydowa), przeciw serogrupom A, C lub A, C, W135 i Y przeznaczona dla dzieci od ukończenia 2. roku życia (r.ż.), młodzieży i dorosłym wyjeżdżającym w rejony endemicznego i epidemicznego występowania meningokoków serogrup A, B, W-135 i Y. Zaszczepienie daje ochronę na około 3-5 lat. Nie zaleca się podawania dawek przypominających.
   Do szczepionek niekoniugowanych należą: Meningo A+C, Mencevax ACWY.

Szczepionki zalecane można kupić w punkcie szczepień lub aptece na podstawie recepty.

Zobacz także: Jak przedstawia się kalendarz szczepień dzieci? Które są obowiązkowe, a które zalecane?

Schemat podawania szczepionki przeciwko meningokokom grupy B

Schemat podawania szczepionki zależy od wieku pacjenta, w którym rozpoczęto u niego szczepienie:

• niemowlętom od 2. do 5. m.ż.: 3 dawki w odstępach nie krótszych niż 1 miesiąc oraz 1 dawka przypominająca w 12.-23. m.ż.,
  
• dzieciom od 6. do 11. m.ż.: 2 dawki w odstępach nie krótszych niż 2 miesiące oraz 1 dawka przypominająca nie wcześniej niż po 8 tygodniach po 2. dawce,
  
• dzieciom od 12. do 23. m.ż.: 2 dawki w odstępie nie krótszym niż 2 miesiące oraz 1 dawka przypominająca po 12-23 miesiącach,
  
• dzieciom od 2 do 10 lat: 2 dawki w odstępie nie krótszym niż 2 miesiące,
  
• osobom w wieku 11 lat i starszym: 2 dawki w odstępie nie krótszym niż 1 miesiąc.

Czy warto szczepić się na meningokoki?

Choroba meningokokowa to jedna z najgroźniejszych chorób zakaźnych. W Polsce nie występuje często, ale jej przebieg może prowadzić do zgonu nawet w kilka godzin. Około 10% osób, które przeżyły, ma trwałe powikłania. Diagnoza zakażeń meningokokowych jest bardzo trudna, gdyż początkowe objawy przypominają przeziębienie. Dlatego szczepienia są najlepszym sposobem zapobiegania tej chorobie. Należy pamiętać, że szczepienia nie zabezpieczają przed zakażeniem wywoływanym przez meningokoki należące do innych grup serologicznych.

W Polsce za większość przypadków choroby odpowiadają meningokoki grupy B (59,7%), następnie grupy C (37,8%) oraz serogrupy Y (1,6%) i W-135 (0,9%). Najwięcej zakażeń grupy B występuje u dzieci do 1. r.ż. (80,4%). Dlatego też szczepienia przeciw meningokokom powinny być wykonywane przede wszystkim u niemowląt.

Szczepionka przeciwko meningokokom - powikłania

Szczepionki, jak każdy lek, mogą powodować działania niepożądane. Mogą wystąpić odczyny poszczepienne od najprostszych, miejscowych, do bardziej poważnych. 

Do częstych, lecz łagodnych odczynów poszczepiennych związanych ze szczepieniem przeciwko zakażeniom meningokokowym zalicza się:

• ból i obrzęk w miejscu zaszczepienia,
  
• zaczerwienienie,
  
• uczucie zmęczenia,
  
• ból głowy,
  
• płacz i drażliwość u niemowląt i dzieci raczkujących.
  

Niewielki odsetek niemowląt, które otrzymały szczepionkę przeciwko meningokokom grupy B łącznie z innymi szczepionkami, narażony jest bardziej na ryzyko wystąpienia gorączki. W bardzo rzadkich przypadkach może dojść do ciężkich (anafilaktycznych) reakcji alergicznych na szczepionki, zaburzeń ze strony układu nerwowego (zawroty głowy, drgawki, w tym gorączkowe, omdlenia) oraz zaburzeń ze strony układu pokarmowego (wymioty i nudności), a także zaburzeń skórnych w postaci wysypki lub pokrzywki.

Każdy, kto czuje się przeziębiony czy jest uczulony na jakikolwiek składnik szczepionki, nie powinien zostać zaszczepiony.