Pokrzywka jest częstą dermatozą – występuje u około 10–20% populacji. Pokrzywką u niemowlaka określamy wykwity na skórze przybierające postać swędzących bąbli. Ze względu na czas trwania objawów rozróżnić można:
- pokrzywkę ostrą, która utrzymuje się do 6 tygodni (przy czym w większości przypadków trwa od dwóch dni do około tygodnia), jej przypadki stanowią 2/3 ogółu zachorowań,
- pokrzywkę przewlekłą, która trwa ponad 6 tygodni, a zmiany pojawiają się codziennie lub okresowo (raz w tygodniu lub raz w miesiącu).
Pokrzywka u dzieci – objawy
Niezależnie od przyczyny, pokrzywka u dzieci i niemowląt ma takie same objawy. Są to bąble na skórze będące efektem przedostawania się osocza z rozszerzonych naczyń krwionośnych w obręb skóry, które:
- pojawiają się nagle,
- zlokalizowane są w dowolnym miejscu na ciele, często w ciągu doby zmieniają swoje położenie – tzw. pokrzywka wędrująca,
- nie mają określonego kształtu, a przybierają różne postacie,
- są widoczne ponad powierzchnią skóry,
- występują w pojedynkę lub w skupiskach, zlewając się w większe obszary,
- przybierają kolor różowy lub czerwony,
- mają od kilku milimetrów do kilku centymetrów,
- swędzą i pieką,
- pojawiają się na różnych częściach ciała, ale najczęściej są zlokalizowane na rękach, twarzy, stopach, narządach płciowych lub plecach.
Powyższym objawom towarzyszy niekiedy obrzmienie w obrębie warg, powiek, oczodołów, dłoni, stóp. Z kolei obrzęk naczynioruchowy zlokalizowany w okolicy gardła i języka może zagrażać życiu dziecka, gdyż może przyczynić się do uduszenia. Niebezpieczne mogą być także napady duszności czy wstrząs anafilaktyczny.
W przypadku niemowląt pokrzywka objawia się ponadto dolegliwościami takimi jak: wymioty, nudności, bóle brzucha, biegunka, trudności w przełykaniu, kolka, katar, kaszel, stan podgorączkowy, obniżenie ciśnienia krwi.
Pokrzywka u dzieci – przyczyny
Pokrzywka u dzieci spowodowana może być wieloma czynnikami i mieć podłoże alergiczne, fizykalne czy toksyczne. Czynniki sprawcze pokrzywki to:
- uczulenie na alergeny znajdujące się w powietrzu (pyłki roślinne, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, dymy),
- uczulenie na alergeny pokarmowe (egzotyczne owoce, nabiał, orzechy, czekolada, owoce morza, produkty zbożowe, związki chemiczne zawarte w żywności) także te spożywane przez karmiącą kobietę,
- uczulenie na barwniki zawarte w ubraniach, kosmetyki, środki czystości i leki (szczególnie niesteroidowe leki przeciwzapalne i antybiotyki, zazwyczaj penicylina),
- niepożądany odczyn poszczepienny (do 4 tygodni po podaniu szczepionki, a w przypadku szczepionki przeciw BCG w ciągu 12 miesięcy od podania),
- choroby wątroby i tarczycy oraz choroby pasożytnicze,
- infekcje, występujące najczęściej w obrębie dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli i migdałków),
- nadmierna wrażliwość na acetylocholinę (substancję produkowaną przez włókna nerwowe w gruczołach potowych) w chwili szybkiego i obfitego pocenia się dziecka (tzw. pokrzywka cholinergiczna),
- działanie czynników mechanicznych (tzw. pokrzywka fizykalna),
- reakcja na ucisk lub potarcie (tzw. pokrzywka kontaktowa czy dermografizm),
- czynniki termiczne, reakcje na promienie UV (tzw. pokrzywka słoneczna), zbyt wysoką lub niską temperaturę.
O pokrzywce idiopatycznej lub samoistnej mówi się, jeśli trudno określić czynniki determinujące jej rozwój. Stosuje się wtedy tylko leczenie objawowe z podawaniem leków przeciwhistaminowych, ewentualnie środków ograniczających świąd. Szacuje się, że konkretny powód powstawania pokrzywki udaje się określić zaledwie w 20% przypadków choroby.
Pokrzywka u dzieci – leczenie
W większości przypadków pokrzywka u dzieci i niemowlaków znika samoistnie i nie jest konieczna interwencja ze strony pediatry. Długotrwale utrzymującą się pokrzywkę leczy się w przede wszystkim przez wyeliminowanie z najbliższego otoczenia czynnika, który ją wywołuje – na przykład jeśli pokrzywka jest wynikiem alergii pokarmowej, wprowadza się dietę eliminacyjną.
W następnej kolejności podejmuje się farmakoterapię opartą na lekach przeciwhistaminowych (zazwyczaj w formie łatwego do wypicia syropu).
Wzbogaca się je o medykamenty uszczelniające naczynia jak wapń czy rutyna. W sytuacji, gdy mimo zażywania leków (przez około 4 tygodnie) stan chorobowy nadal się utrzymuje, lekarz zazwyczaj dokonuje zmiany stosowanego preparatu i zaleca glikokortykosteroidy.
Na zaczerwienioną skórę warto zastosować chłodne okłady i żele chłodzące. Badając przyczynę pokrzywki, lekarz zleca ponadto morfologię i badanie kału w poszukiwaniu pasożytów jelitowych. W przypadku pokrzywki alergicznej lekarz zleca wykonanie oznaczenia stężeń swoistych IgE we krwi oraz testy skórne.
