Świerzb u dzieci znacznie częściej rozwija się w okresie jesienno-zimowym niż latem. Powinno się postawić na leczenie specjalistyczne, a domowe sposoby, jak np. kąpiel w płatkach owsianych, pełnić mogą jedynie funkcję pomocniczą. Pasożytem można zarazić się przez kontakt z chorym i zanieczyszczonymi przedmiotami codziennego użytku.
Przyczyny świerzbu u dzieci
Świerzb dziecięcy to choroba zakaźna. Za jej powstanie odpowiadają świerzbowce. Do jej rozwoju dochodzi przez złe warunki higieniczne i przebywanie w dużych skupiskach ludzi jak np. domy dziecka, szkoły, przedszkola. Dodatkowo ryzyko świerzbu u niemowlaka zwiększa niepracujący jeszcze w pełni układ odpornościowy. Zakażenie przenosi się przeważnie w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą chorą, choć ryzykowny jest także kontakt z używanymi przez nią przedmiotami, np. ubraniami, pościelą, obuwiem, ręcznikami, zabawkami. Roztocza mogą przeżyć poza skórą do 4 dni. Dzieci zarażają się najczęściej podczas zabawy.
Jak rozwija się świerzbowiec u dzieci?
Świerzbowiec bytuje w warstwie rogowej naskórka, gdzie drąży szaroczarne kanały. W wąskich na 0,3–0,4 mm norkach samica składa 2–3 jaja, z których wylęgają się larwy. W ciągu 3 tygodni osiągają dojrzałą postać. Świerzb lokalizuje się na końcu tunelu. Dostrzeżenie go gołym okiem na powierzchni skóry jest niemożliwe.
Jak wygląda świerzb u dzieci?
Świerzb u dzieci objawia się zmianami skórnymi, które przybierają formę:
- plam (wykwitów leżących w poziomie skóry, które różnią się od niej jedynie barwą),
- grudek (różnych rozmiarów, wyraźnie odgraniczonych, wyniesionych ponad powierzchnię skóry wykwitów o spoistości innej niż otaczająca je tkanka),
- przeczosów (powierzchniowych, linijnych ubytków w niezmienionej dotychczas skórze).
U niemowląt stosunkowo często dochodzi do powstawania pęcherzy i guzków. Wykwity skórne występują nierzadko na tle rumieniowym. Dodatkową dolegliwością jest dokuczliwy świąd, który nasila się nocą, po wysiłku fizycznym czy kąpieli. Uważa się to za konsekwencję wzmożonej aktywności świerzbu w warunkach wyższej temperatury. Pojawić się mogą dodatkowo: podrażnienie skóry, stan zapalny i wydrapania będące powikłaniem wtórnego zakażenia bakteryjnego.
Gdzie lokalizują się zmiany skórne w przebiegu świerzbu u dzieci?
Skórne objawy świerzbu u dzieci mogą mieć różną lokalizację w zależności od wieku chorego. U niemowlaków skupiają się na dłoniach, grzbiecie, okolicy podeszwowej stóp, owłosionej skórze głowy i twarzy. U starszych dzieci wykwity pojawiają się w dołach pachowych, pachwinach, przestrzeniach między palcami, w okolicy kostek i narządów płciowych, na pośladkach, podbrzuszu, brodawkach sutkowych, powierzchni wyprostnej łokci i zginaczy nadgarstków oraz w szparze międzypośladkowej.
Rozpoznanie świerzbu u dziecka
Rozpoznanie świerzbu u dzieci nie stanowi większego problemu. Objawy chorobowe są dość charakterystyczne. Niekiedy w przypadku wątpliwości co do diagnozy przeprowadza się specjalistyczne badania, w tym np. dermatoskopię (oglądanie skóry w dużym powiększeniu) czy mikroskopowe badanie zeskrobin naskórka, do pobrania którego używa się skalpela o szerokim ostrzu.
Jak wyleczyć świerzb u dziecka?
Specjalistyczne leczenie świerzbu u dzieci ma miejscowy charakter. Zastosowanie mają zawiesiny, lotiony, kremy i maści zawierające zwłaszcza permetrynę w 5% stężeniu i siarkę. Dyskusyjne jest używanie preparatów benzoesanu benzylu. Środki aplikuje się bezpośrednio po kąpieli i osuszeniu skóry dziecka. Specjaliści wskazują, że leczeniu powinny zostać poddani wszystkie osoby z najbliższego otoczenia chorego. W przypadku nakładania preparatów na skórę twarzy powinno się omijać okolice oczu. Leczenie dzieci do 3 roku życia powinno mieć charakter zmianowy – najpierw środki aplikuje się na górną część ciała, a po 3 godzinach na dolną. W sytuacji bardzo nasilonego świądu możliwe jest użycie działających przeciwświądowo doustnych leków przeciwhistaminowych. W przypadku zaistnienia wtórnych infekcji bakteryjnych konieczna jest też antybiotykoterapia.
Czym leczyć świerzb u dzieci? Domowe rozwiązania
W leczeniu świerzbu pomocne okazują się domowe rozwiązania. Należy dokładnie odkurzyć podłogi i meble, wyprać w temperaturze 60ᵒC i uprasować odzież, pościel, narzuty i ręczniki, z którymi miał styczność chory. Rzeczy, których nie można wyprać, wkłada się na 12 godzin do zamrażalnika.
Mimo że w leczeniu świerzbu popularny jest także ocet, nie powinno się go stosować w przypadku dzieci. Niekonwencjonalnymi metodami leczenia mogą być okłady z ziołowych naparów (np. tymianku, kminku, babki wąskolistnej) oraz kąpiel w płatkach owsianych lub krochmalu.
Czytaj także: Świerzb – ocet i inne metody na zakażenie świerzbowcem
Bibliografia:
- S. Jabłońska, S. Majewski, Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL, Warszawa 2006.
- K. Omielan, I. Babiżewska, A. Szczerkowska-Dobosz, R. Nowicki, Ocena wiedzy na temat świerzbu wśród osób związanych ze służbą zdrowia, [w:] „Medycyna Rodzinna”, 2014, 1, s. 19–22.
- A. Górkiewicz-Petkow, O. Michałowska, L. Petkow, Świerzb – problemy diagnostyczne i terapeutyczne, [w:] „Medycyna Rodzinna”, 2009, 4, s. 70–74.
- P. Traczewski, I. Bielawska, M. Różewicka-Czabańska i wsp., Świerzb – najnowsze zasady diagnostyki, leczenia i profilaktyki, [w:] „Dermatologia po dyplomie”, 2016, 3, s. 42–50.
